تحقیق مقاله تکوین یک روش گاز کروماتوگرافی انتخابی جهت تعیین مقدار آمانتادین در مایعات بیولوژیک

در این تحقیق یک روش ساده و کم هزینه به منظور تعیین مقدار آمانتادین در سرم با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگراف طراحی گردید.

در این روش از گاز حامل نیتروژن ، ستون OV17 و دتکتور FID به همراه استاندارد داخلی پسودوافدرین استفاده شد. نمونه ها توسط اسید پرکلریک پروتئین زدایی شده و عمل استخراج توسط اتر انجام گردید که بازیافت روش کامل بود.

در شرایط مذکور پیک آمانتادین ،‌استاندارد داخلی از یکدیگر و مواد آندوژن به خوبی جدا گردید. ضریب تغییرات درون روزی و بین روزی روش آنالیز در حد قابل قبول بوده و حد آشکارسازی روش 8/0 محاسبه شد.

پیشگفتار

آمانتادین دارویی ضد ویروسی است که دارای خواص آنتی پارکینسونی است

بیماری پارکینسون چهارمین بیماری شایع نورودژنراتیو در افراد مسن است . که 1% افراد بالای 65 سال و 4/0% افراد بالای 40 سال را تحت تأثیر قرار می‌ دهد . سن متوسط شروع حدود 57 سال است . ( 1 )

ایتولوژی و پاتوفیزیولوژی :

در پارکینسون اولیه ، نورونهای جسم سیاه و ساقه مغز از دست می‌ روند که دلیل آن شناخته نشده است . از دست رفتن این نورنها باعث کاهش نوروترنسمی‌تر دو پامین در این مناطق می‌ شود . شروع معمولاً بعد از 40 سال است .

پارکینسونسیم ثانویه ، در اثر بیماریهای ایدیوپاتیک دژنراتیو ، داروها ، یا توکسین ها ایجاد می‌ شود . شایع ترین دلیل پارکینسونیسم ثانویه مصرف داروهای آنتی سایکوتیک و رزرپین است که بوسیله بلوک رسپتورهای دو پامین باعث پارکینسون می‌ شوند . دلایل دیگر عبارتند از مونواکسید کربن مسمومی‌ت با منگنز ، هیدروسفالوس ، تومورها و انفارکت هایی که مغز می‌انی را تحت تأثیر قرار می‌ دهند . ( 1 )

داروهایی که سبب ایجاد سندرم پارکینسونیسم می‌ شوند یا آنتاگونیست رپستورد و دوپامین هستند ( مثل داروهای آنتی سایکوتیک ) ، یا سبب تخریب نورونهای دوپا منیرژیک در نیگرو  استر یا تال می‌ شوند . ( مثل MPTP ) ( 2 )

علائم و نشانه های بالینی :

در 50 تا 80 درصد بیماران ، بیماری بی سرو صدا و غافلگیرانه با 4 تا  8 HZ ترمور ( Pill – rolling ) یک دست شروع می‌ شود . ترمور و لرزش در حال استراحت بیشترین مقدار است و در حال حرکت کمتر می‌ شود . و در هنگام خواب ناپدپد می‌ شود . و با فشارهای روحی و خستگی بیشتر می‌ شود . معمولاً دست ها و بازوها و پاها بیشتر تحت تأثیر قرار می‌ گیرند . و به همین ترتیب فک ، زبان ، پلک هم می‌ توانند تحت تأثیر قرار بگیرند . اما صدا لرزش پیدا نمی‌ کند . در خیلی از بیماران فقط ریجیدیتی رخ می‌ دهد . و لرزش وجود ندارد . سفتی پیشرفت می‌ کند و حرکات کند می‌ شود . ( برادی کاردی ) یا کم می‌ شوند ( هیپوکینزیا ) و یا شروع حرکات سخت می‌ شود ( آکینزیا ) .

که سختی و هیپوکینزی ممکن است منجر به درد و احساس خستگی شوند . صورت شبیه ماسک می‌ شود . با دهان باز و ناپدپد شدن برق چشم ها که ممکن است بادپرسیون اشتباه شود . راه رفتن مشکل می‌ شود . فرد به این سو و آن سو حرکت می‌ کند و خودش را می‌ کشد . قدم ها کوتاه و بازوها در کنار کمر ثابت اند و حرکت نمی‌ کنند. ( 1 )

درمان

بیماری پارکینسون معمولاً پیشرونده است و منجر به ناتوانی فزاینده می‌ شود مگر اینکه درمان موثر انجام گیرد .  غلظت دوپامین که بطور طبیعی در هسته های قاعده ای مغز بالا می‌ باشد در پارکینسونیسم کاهش می‌ یابد . تلاش های دارویی برای تقویت فعالیت دوپامینرژیک با آگوسیت های دوپامین توفیقاتی در تخفیف تعداد زیادی از علایم کلینیکی این عارضه داشته است . یک رویکرد دیگر که مکمل روش قبل است عبارتی از ایجاد تعادل طبیعی بین تأثیرات کولینرژیک و دوپامینرژیک روی هسته های قاعده ای توسط داروهای آنتی موسکارینی می‌ باشد . ( 2 )

داروهای مورد استفاده ( 1 و 3 )

1  Carbidopay levodopa

2 Bromocriptine

3 Pergoide

4 Ropinirole

5 Pramipexole

6 ‌Entacapone

7 Tolcapone

8 Selegiline

9 Amantadin

10  Trihexphenidy

فصل اول

آمانتادین

1 1 ویژگیهای فیزیکوشیمی‌ایی

آمانتادین

پودر سفید رنگ کریستالی که به راحتی در کلروفرم حل می‌ شود و در آب بسیار کم ( spaningly ) حل می‌ شود .

PH محلول  20% آبی آن بین 3 و 5 است .

نام شیمی‌ایی آن  می‌ باشد ( 4 و 5 )

فرمول ساختمانی آن                                                    

آمانتادین هیدروکلراید

پودر سفید کریستالی ، با نقطه ذوب  همراه با تخریب آن

به نسبت 5/2 : 1 در آب ، 5 : 1 در اتانول و  در کلروفرم حل می‌ شود . و در اتر نسبتاً غیر قابل حل است . ( 4 و 5 )

آمانتادین سولفات

Pka = 104

2 1 فارماکوکینتیک :

جذب  : به راحتی و اغلب به طور کامل از دستگاه گوارش جذب می‌ شود . یک دوز mg100 خوراکی آن سطح سرمی‌  در مدت 8 1 ساعت ایجاد می‌ کند( 6 ) اوج غلظت پلاسمایی 4 ساعت بعد از‌مصرف ایجاد می‌ شود. (4 و5)

حداکثر غلظت بافتی هنگامی‌ که دوز mg100 هر 12 ساعت مصرف شود در مدت 48 ساعت ایجاد می‌ شود ( 6 )

انتشار :

بعد از مصرف خوراکی آمانتادین در بافتهایی مانند قلب و کلیه و کبد و شش ها یافت شده است . از جفت و سد خونی ‌‌ مغزی عبور می‌ کند و همچنین به شیر ترشح می‌ شود . پروتئین با یندینگ آن در حدود 67% است . ( 4 )

دفع :

بیشتر دارو به صورت دست نخورده از طریق فیلتراسیون گلومرولی دفع می‌ شود . هر چند متابولیت استیله هم در ادرار ردیابی شده است . (‌4 )

در حدود 56% دوز به صورت دست نخورده در مدت 24 ساعت در ادرار وارد می‌ شود و در حدود 86% آن در طی 4 روز وارد ادرار می‌ شود . ( 6 )‌

3 1  فارماکولوژی

مکانیسم دقیق آن شناخته نشده است اما تصور می‌ شود باعث ریلیز دو پامین از انتهای دو پامینرژیک اعصابی می‌ شود که در جسم سیاه افراد پارکینسونی باقی مانده اند . ( 7 ) در بیماری انفلوانزا ، آمانتادین از نفوذ ذرات RNA ویروس به سلول می‌زبان جلوگیری می‌ کند . همچنین از نسخه برداری ویروس جلوگیری می‌ نماید ( 6 )

4 1  عوارض جانبی

عوارض معمولاً وابسته به دوز هستند و نسبتاً خفیف می‌ باشند.  غلظت های پلاسمایی بالا از آمانتادین ( 1 تا 5 میکروگرم در میلی لیتر) با پاسخ های نورتوکسیک جدی همراه است شامل : تحریک پذیری ، اشکال در تمرکز ، سرگیجه ،‌ گیجی ، بی خوابی ، سردرد تغییرات خلق یا واکنش های سایکوتیک ، توهمات، هذیان ، تشنج یا کوما و آریتمی‌‌های قلبی ( 3 )

اثرات نوروتوکسیک آمانتادین با مصرف همزمان آنتی هیستامین ها ، داروهای سایکوتروپیک و آنتی کولینرژیک ها مخصوصاً در افراد مسن تر افزایش می‌ یابد . ( 3 )

سایر عوارض آمانتادین شامل هیپوتانسیون ارتواستاتیک ، ادم محیطی ، آتاکسی ، لتارژی، تهوع و استفراغ ، بی اشتهایی ، خشکی دهان ، یبوست ، راش پوستی ، تاری دید ، حساسیت به نور ، لکوپنی و CHF .

5 1 تداخل دارویی

ممکن است اثرات آنتی کولینرژیک ها را تشدید کند ( 4 )

داروهایی که PH ادرار را بالا می‌ برند ممکن است ترشح آمانتادین در ادرار را کم کنند.(4 )‌

6 1 شکل دارویی و مورد مصرف

آمانتادین با نام های تجاری Mantadix , Antadine , symmetrel , symadine , Virofral  در اشکال کپسول 100M و شربت  در بازار دارویی دنیا وجود دارد ( 1 و 5 )

آمانتادین یک آگونیست ضعیف دو پامین و دارای خواص آنتی موسکارینی است . همچنین آنتاگونیست رسپتورهای N متیل D آسپارتات می‌ باشد . آمانتادین دارای خواص آنتی پارکینسونی است و در درمان مخصوصاً در مراحل اولیه بیماری بکار می‌ رود . در بهبود علائمی‌ مانند برادی کینزی سفتی و لرزش مفید است . اما ممکن است  کم کم نسبت به آن مقاومت ایجاد شود ( 4)

در درمان پارکینسون معمولاً با دوز mg100 در روز شروع می‌ شود و تا دوز 100 mg دوبار در روز افزایش می‌ یابد . گاهی هم تا دوز  mg 400 در روز استفاده می‌ شود . اما این دوز نباید بیشتر شود . ( 4 )

در افراد بالای 65 سال به دلیل کاهش کلیرانس کلیوی در این گروه سنی باید حداقل دوز موثر استفاده شود . ( 4 )‌

قطع آمانتادین در پارکینسون به منظور جلوگیری از بدتر شدن علائم باید به آهستگی صورت گیرد . کارخانه های سازنده پیشنهاد می‌ کنند که دوز مصرفی یک هفته در می‌ان نصف شود ( 4 ) .

آمانتادین همچنین دارای خواص ضد ویروس است . و یکی از داروهای موثر برای پیشگیری و درمان انفلوانزا  A می‌ باشد .

پیشگیری فصلی با این دارو با دوز mg 200 در روز در 1 یا 2 دوز منقسم در حدود 70 تا 90 درصد اثر حفاظتی در برابر انفلوانزا A نشان داده است . دوز mg 100 در روز بهتر تحمل می‌ شود و اثر حفاظتی هم دارد . ( 3 و 4 ) . پیشگیری فصلی یک روش جایگزین در افراد در معرض خطری است که نمی‌ توان واکسن انفلوانزا را برای آنها تجویز کرد یا واکسن در آنها موثر نمی‌ باشد. پیشگیری بعد از شناسایی انفلوانزا در جامعه یا ناحیه باید هر چه سریعتر شروع شود و برای مدت زمانی که خطر همچنان وجود دارد ادامه یابد ( معمولاً 4 تا 8 هفته )‌ این دارو می‌ تواند همزمان با  ایمن سازی بوسیله واکسن شروع شود و برای 2 هفته و تا زمانی که پاسخ ایمنی شروع شود ادامه یابد . ( 3 و 4 )

درمان با آمانتادین در انفلوانزا  A ساده بالغین به صورت mg 200 در روز ( تا  5 روز ) می‌ باشد که بهبودی را سرعت می‌ بخشد و باعث کاهش مدت زمان تب و مشکلات سیستمتیک می‌ شود . ( 3 )

برای افراد بالای 65 سال دوزهای کمتر از mg 100 یا mg 100 یک روز در می‌ان پیشنهاد می‌ شود . ( 3 )

آمانتادین همچنین بر علیه هرپس زوستر هم بکار می‌ رود . در هرپس زوستر درمان با mg 100 دوبار در روز به مدت 14 روز انجام می‌ شود . و اگر درد باقی ماند درمان برای بیشتر از 14 روز ادامه می‌ یابد . ( 4 )

آمانتادین به تنهایی یا به همراه اینترفرون و سایر داروها در درمان هپاتیتC مزمن هم بکار می‌ رود ( 3 )

موارد مصرف عنوان نشده :

- واکنش های اکستراپیرامیدال:‌‌ آمانتادین به عنوان یک جایگزین برای داروهای آنتی موسکارینیک در درمان کوتاه مدت واکنش های اکستراپیرامیدال ناشی از دارو بکار می‌‌رود اما پیشرفت مقاومت به دارو استفاده از آن را محدود می‌‌کند.( 4 )

- آمانتادین در درمان سرخجه هم بکار رفته است . ( 4 )‌

- سکسکه : آمانتادین در سکسکه های مقاوم مفید است ( 4 )

مالتیبل اسکلروزیس : آمانتادین ممکن است در کاهش علائم خستگی مفید باشد.( 4 )

سندروم نورولپتیک بدخیم ( N M S )  . ( 4 )

7 1  موارد منع مصرف و احتیاط

در اختلالات کلیوی شدید و افراد دارای سابقه صرع یا سایر انواع تشنجات و زخم معده منع مصرف دارد . ( 4 )‌

در افراد دارای بیماری قلبی یا کبدی ، اختلال کار کلیه ، اگزمای راجعه ، سایکوز بیماران سالمند که ممکن است به اثرات آنتی موسکارینی حساس باشند و کسانی که کلیرانس کلیوی در آنها کاهش یافته است با احتیاط مصرف شود .(4)‌

حاملگی : آمانتادین در طول حاملگی نباید استفاده شود . اثرات تراتوژن روی حیوانات گزارش شده ( 4 )‌

شیردهی : در شیر ترشح می‌ شود . ( 4 )‌

8 1  غلظت درمانی

دوز خورکی mg 150 به 6 فرد تجویز شد ، بعد از حدود 3 تا 4 ساعت غلظت پلاسمای 32/0 تا 56/0 میکروگرم در میلی لیتر ( می‌انگین4/0) مشاهده شد . (5)

و بعد از تجویز خوراکی mg100 دو بار در روز در 22 داوطلب ،  غلظت ثابت پلاسمای 1/0 تا 1/1 میکروگرم در میلی لیتر ( می‌انگین 5/0 ) مشاهده شد . ( 5 )‌

9 1  سمیت

در کسانی که بر اثر مصرف آمانتادین   فوت نموده اند غلظت های بافتی زیر گزارش شده است :

خون 21                  صفرا 6/418              کبد  4/135

ادرار 1330 ( 5 )

فصل دوم

کلیاتی در مورد GC

مقدمه

بدون تردید یکی از معمولترین روشها در اندازه گیری کیفی و کمی‌ داروها در فرمولاسیون و مایعات زیستی ، کروماتوگرافی می‌ باشد . این بدان علت است که روشهای کروماتوگرافی مرحله جداسازی مطلوب و ردیابی حساس و اختصاصی را همزمان انجام می‌ دهند . ( 8 )

اصل حاکم بر انواع متفاوت کروماتوگرافی وجود دو بخش ، یکی فاز ثابت و دیگری فاز متحرک در سیستم است . سرعتی که هر یک از اجزاء نمونه به پائین ستون رانده می‌ شوند بستگی به تمایل نسبی آن جزء نسبت به دو فاز ( ثابت و متحرک ) داشته و همین خاصیت یا تمایل نسبی عامل اصلی جداسازی مورد نظر است . ( 8 )

آنچه گفته شد پایه و اساس در تمام انواع کروماتوگرافی است . فاز متحرک تقریباً همواره یک سیال بوده و می‌ تواند  مایع یا گاز باشد . فاز ثابت نیز می‌ تواند جامد یا مایع باشد در صورتیکه از اجسام جامد به عنوان فاز ثابت استفاده گردد ، تمایل به آن ممکن است توسط عوامل مختلفی چون جذب و قابلیت حفره های موجود در جسم جامد جهت جای دادن برخی مولکولها که می‌ باید از هم جدا شوند تحت تأثیر قرار گیرد . مهم این است که بین فاز نگهدارنده که همواره ماده ای جامد است و فاز ثابت که می‌ تواند خود فاز نگهدارنده بوده یا  توسط مایع پوشش داده شده و یا جذب شده توسط فاز نگهدارنده باشد تفکیک قائل گردید . تمایل ماده حل شونده به فاز ثابت مایع مربوط به حلالیت آن است که به نوبه خود با تنظیم قدرت یونی محلولهای آبی و یا مخلوطی از حلالهای مختلف با قطبیت های متفاوت در مورد حلال آن قابل تنظیم است.( 8 )

قبل از اختراع کروماتوگرافی گازی توسط مارتین وسینج و جیمز و مارتین ، جداسازی مقادیر کم مایعات فرار با نقطه جوش نزدیک به یکدیگر یک جداسازی بسیار مشکل بود . در مورد مخلوطهایی که برای آنها نمی‌ توان روشهای شیمی‌ایی را بکار برد، این گونه  مایعات را تنها می‌ توان با جزء به جزء کردن در ستونهای ریز جزء به جزء کن دقتی و تنها هنگامی‌ که ماده کافی در دسترس باشد و در صورتی که نقطه های جوش به حد کافی متفاوت باشد و چنانچه بتوان از مخلوطهای همجوشی دوری جست . جدا کرد (9‌) 

Abstract

In this study a rapid and simple gas chromatographic method was developed for determination of amantadine in human serumn. This assay allows the determination of amantadine for therapeutic drug monitoring with a minimum detectable limit of 0.8 mcg/ml.

Seperation was performed on 2m×2mm i.d. 3% OV17 packed column using Flame ionization detector.

Pseudo ephedrin was used as internal standard.The serum proteins were precipitated using 35% perchloric acid solution and then extracted by diethyl ethere.

The calibration curve was linear over the concentration range 0-100 mcg/ml. And the recovery was complete. The coefficients of variation for inter and intra days assay were less than 15%.