اینترانت
مفهومی تازه در تبادل اطلاعات موسساتی
چکیده:
سال گذشته ، در بین شرکتها الگوی وب از یک انبار یادداشت به ابزار جدیدی که می‌تواند بازدهی کاری را افزایش دهد تبدیل شده است. در حوزه فن آوری اطلاعاتی، شاید اینترانت ها اینترنت داخلی یا موسساتی – تحولی مهم در عصر حاضر به شمار آیند. مفهوم اینترانت، از اینترنت و به عنوان گامی طبیعی در راه تحول آن، حاصل آمده است. همان مقاوله نامه نظارت بر انتقال / مقاوله نامه اینترنت [1] یا به عبارتی همان الگوی خدمات دهنده / خدمات گیرنده [2] وب در اینترنت نیز مورد استفاده قرار می گیرد. این مقاله، ابتدا دلایل منطقی برای ایجاد اینترنتهای موسساتی را شرح می دهد و دلایل عمده تاثیر چشمگیر فن آوری اینترانت بر حوزه برنامه های کاربردی شبکه های تجاری را شرح می دهد و علت عمومیت یافتن فراوان اینترانت در میان شرکت های گوناگون را بیان می دارد. سپس، ویژگی های بارز کاربردی آنها توصیف خواهد شد. بحث درباره برنامه های خاص اینترانت، کارکردهای تازه ای که اینترانت برای تاجران و بهره گیران عمومی فن آوری های اطلاعاتی فراهم آورده است و تفاوت های مشخص و بارز آن با گروه افزارهای [3] موجود، از دیگر موضوعاتی است که به آنها پرداخته خواهد شد.
اینترانت[4] اینترانت شبکه ای رایانه ای است که از زبان مشترک ارتباطی شبکه جهانی اینترنت برای تبادل داده ها استفاده می کند و تمام خدمات اینترنت، از جمله پست الکترونیکی ، تار جهان گستر، انتقال فایل (FTP)، گروههای خبری [5] و تله کنفرانس را در شبکه ای اختصاصی برای استفاده کنندگان مشخص آن شبکه ای اختصاصی برای استفاده کنندگان مشخص آن شبکه ارائه می دهد و لزوما به اینترنت متصل نیست (6). تفاوت اساسی میان شبکه اینترانت و سایر شبکه ها در آن است که این شبکه ابر اساس پروتکل های اینترنت نظیر TCP/IP [6] و HTTP [7] شکل می گیرد. هدف اصلی از نصب اینترانت ها تسهیل ارتباطات و به اشتراک گذاشتن منابع – اعم از سخت افزاری- است؛ که به اشتراک گذاشتن منابع اطلاعاتی نقش عمده ای در این نظام دارد(5).
تاریخچه
اینترانت خود تاریخچه ای مستقل ندارد، زیرا یکی از دستاورردهای اینترنت به شمار می رود و در واقع چند سالی پس از آنکه اینترنت پا به عرصه جهانی گذاشت، اینترانت و اکسترانت نیز پدید آمد.
بنابراین، برای آشنایی با تاریخچه اینترانت، ناگزیر باید چگونگی شکل گیری اینترنت را مرور کرد؛ به همین سبب در دنیا سال 1995 را سال اینترنت، سال 1996 را سال اینترانت، و سال 1997 را سال اکسترانت نام گذاری کرده اند (3: 70).
در ایران، از اواسط سال 1374 که نرم افزار سیستم عامل شبکه (NT SERVER) شرکت رایانه ای نت اسکیپ [8] وارد کشور شد، به سبب سهولت نصب اینترانت ها بر روی این سیستم عامل شبکه، نصب اینترانت ها آغاز گردید و از آن زمان تاکنون، این جریان در دنیا و ایران رشد فزاینده ای داشته است (1: 67). به طور مثال، وزارت کشاورزی ایران در همان سال توانست از خدمات شبکه اینترنت استفاده کند؛ سپس اداره کل آمار و اطلاعات این وزارتخانه، با ایجاد اینترانت، اطلاع رسانی و ارائه خدمات به متقاضیان را با روشی آسان و سریع به انجام رساند. در این شبکه، خدمات اطلاعاتی از جمله اخبار و رویدادها، آمار کتاب های موجود در کتابخانه اداره کل آمار و اطلاعات و ارتباط با سایت های کشاورزی مربوط عرضه می شود. همچنین اطلاعات سازمانی و برنامه های کاربردی مانند نظام زراعت یا هزینه تولید محصولات کشاورزی و هواشناسی نیز در دسترس متقاضیان قرار می گیرد. علاوه بر آن، تصاویری از دیدنی های ایران همراه با موسیقی نیز قابل بازیابی است (1: 67؛ 4: 55-59).
منطق
شکوفایی اینترنت، به ویژه تب وب، در دو سال گذشته در میان سازمانهایی با اندازه و حوزه های همه گیر شده است.
امروزه، شرکتها آموخته اند که ارتباط با اینترنت به معنی دستیابی به بسیاری از منابع اطلاعاتی – غالباً با ارزش است که ممکن است برای سازمان مفید باشد. از طرف دیگر، انتشار اطلاعات و ارتباط با مشتریان و تولید کنندگان از طریق شبکه، از امکانات تازه ای است که شرکت های امروزی با آن به عنوان چالشی جدید روبرو هستند.
در این وضعیت، بسیاری از شرکت ها از خود می پرسند: اگر اینترنت بر فن آوری قابل اعتماد، همگانی و تجربه شده اس استوار است. اگر خدمات و برنامه های کاربردی متنوع‌اند و اگر وب به استاندارهای بالفعلی برای دستیابی و اشاعه اطلاعات جهانی تبدیل شده است، چرا از همه توان های بالقوه آن برای بهره گیری از فرایند های درونی اطلاعات بهره نگیریم؟
اینترانت، به عنوان گواه و شاهدی برای پاسخ گویی به این سوالات شکوفا شده است. به زبان ساده ،« اینترانت» اصطلاحی توصیفی است که به شبکه داخلی شرکت های اطلاق می شود که از خدمات و فن آوری های اینترنت داخلی شرکت هایی اطلاق می شود که از خدمات و فن آوری های اینترنت به طور اخص سیستم وب بهره می گیرند اما با حد و مرزهای فیزیکی و فرآیندهای داخلی و ویژه سازمان منطبق شده اند، طوری که اطلاعات مسلم و مطمئنی را فقط برای کارکنان آن سازمان و نه برای جامعه اینترنت فراهم می‌آورند. با بهره گیری از اینترانت ها، تدارک فرایندهای نشر داخلی و دیگر امور مشارکتی و همچنین برقراری ارتباط ساده و بی با افراد دیگر، ساده تر و کارآمدتر است.