مقطع کارشناسی
رشته مدیریت صنعتی
کنترل کیفیت
اهداف یادگیری :
بعد از کامل کردن این فصل شما باید قادر باشید:
اجزای فرآیند کنترل را لیست کنید و به طور اختصار شرح دهید.
شرح دهید که چطور نمودارهای کنترل ، برای کنترل فرآیند و مفاهیمی که تحت کاربرد آن قرار گیرند به کار برده می شوند.
نمودارهای کنترل را به کار برید و آنها را توضیح دهید.
تستها متوالی را برای چک کردن خروجی فرآیند غیر تصادفی به کار برید.
به توانایی فرآیند دسترسی پیدا کنید
خلاصه ای از فصل :
مقدمه
بازرسی
چه مقدار بازرسی کنیم و چندبار
کجای فرآیند را بازرسی کنیم
بازرسی متمرکز در برابر بازرسی on – site
کنترل فرآیند آماری
فرآیند کنترل
تغییرات و کنترل
نمودارهای کنترل
نمودارهای کنترل متغییرها
نمودارهای کنترل صفات
بررسی های مدیریتی در حدود نمودارهای کنترل
تست های اجرایی
قابلیت و توانایی فرآیند
تحلیل قابلیت و توانایی
بهبود قابلیت و توانایی فرآیند
تابع هزینه Taguch
Newchip : خط نمادها ممکن است خطاهای داروئی را در بیمارستان ها متوقف کنند
محدودیت های شاخص های قابلیت و توانایی
استراتژی عملیات
خلاصه
عبارت های کلیدی
حل المسائل
بحث و مروری بر سوالات
تهیه فهرست موجودی
تمرینات فکری مهم
مسائل
موارد : شرکت Toys
ابزارهای Tiger
تور عملیات ها :
انتخاب فهرست مراجع و مطالب خواندنی بیشتر
تکمیل : نمونه برداری ( برای قبول یا رد ) یا نمونه برداری پذیرشی
این فصل کنترل کیفیت را شامل میشود . هدف از کنترل کیفیت است که اطمینان دهد فرآیندها در حالت قابل قبول انجام می شوند. شرکت ها اینرا را از طریق نظارت بر خروجی فرآیند و با استفاده از تکنیک های آماری انجام می دهند. کنترل کیفیت ، فرآیندی است که خروجی را نسبت به یک استاندارد اندازه گیری میکند و زمانی عمل میکند که خروجی استانداردها را برآورده نکند. اگر نتایج قابل قبول باشند پس هیچ عمل اضافی نیاز نیست . نصب نتایج غیر قابل قبول برای اقدامات صحیح می باشند.
مقدمه :
کیفیت تضمین میکند که در اصل متکی به بازرسی آیتم های از قبیل تولید شده است و این بعنوان نمونه برداری پذیرش اشاره میشود . این نمونه برداری در قسمت تکمیلی فصل شرح داده خواهد شد. تلاش های کنترل کیفیت که طی تولید روی می دهند بعنوان کنترل فرآیند آماری اشاره می شوند و ما اینها را در بخش های بعدی بررسی خواهیم کرد.
بهترین شرکت ها برکیفیت طراحی در فرآیند تاکید میکنند از اینرو به مقدار زیادی نیاز به بازرسی یا تلاش های کنترل را کاهش می دهند . همانطور که ممکن است پیشبینی کنید . سازمان های تجاری مختلف ، در مراحل مختلف این فرآیند ارزیابی می باشند: حداقل تصاعد مربوط به بازرسی میباشد . بسیاری دیگر به یک زمینه متوسط را نشان می دهند که مربوط به کمی بازرسی است و به مقدار زیادی به کنترل فرآیند می پردازد.
حداکثر تصاعد در سطح ذاتی کیفیت بدست آمده است که به اندازه کافی بالا است بنابراین میتواند مانع از فعالیت های بازرسی عمده فروشی و فعالیت های کنترل فرآیند – از طریق جلوگیری از خطا – شود . و این هدف نهایی است . شکل 1/10 این مراحل تضمین کیفیت را نشان میدهد .
بازرسی :
بازرسی یک فعالیت ارزشیابی است که کالاها و سرویس ها را نسبت به یک استاندارد مقایسه میکند. بازرسی میتواند در 3 مورد زیر روی دهد: قبل از تولید – حین تولید و بعد از تولید .
منطق تطبیق ارزیابی قبل از تولید اینست که اطمینان میدهد ورودی ها قابل قبول می باشند . و منطق تطبیق ارزیابی حین تولید – اطمینان میدهد که تبدیل ورودی ها به خروجی ها ، در حالت قابل قبول ادامه می یابد . و منطق تطبیق ارزیابی خروجی است که اعتبار نهایی تطبیق را قبل از عبور کالا به مشتری ایجاد میکند .
بازرسی قبل و بعد از تولید اغلب مربوط به شیوه های نمونه برداری پذیرش است. کنترل در حین فرآیند تولید بعنوان کنترل فرآیند اشاره میشود . شکل 2-10 مروری بر این موضوع را نشان میدهد که در کجا این 2 شیوه – در فرآیند تولید – بکار برده می شوند.
برای تعیین اینکه آیا فرآیند بعنوان مقصود عمل میکند که دسته یا مقدار زیادی از مواد خام یا محصولات نهایی – نسبت به درصد از کالاهای معیوب بیشتر نمی باشند ، لازم است که به طور فیزیکی حداقل برخی از آیتم ها را بطور پرسشی بررسی کنیم هدف از بازرسی اینست که اطلاعاتی را درباره درجه ای که آیتم ها نسبت به استاندارد تطبیق داده می شوند را فراهم میکند. موضوعات اساسی شامل موارد ذیل می باشند:
چه مقدار باید بازرسی کرد و چندبار.
در چه مرحله ای از فرآیند ، بازرسی باید روی دهد.
آیا بازرسی به صورت متمرکز است یا در یک موقعیت on- site است.
آیا باید صفات را بازرسی کرد ( یعنی تعداد زمان هایی که گاهی اوقات روی می دهند را به حساب آورد .) یا متغییرها را بازرسی کرد ( یعنی مقدار ویژگی ها و صفات را اندازه گیری کرد. )
مثلا بررسی کنید که بازرسی در مرحله میانی در ساخت کامپیوترهای شخصی است. چون هزینه های بازرسی ، اغلب قابل توجه می باشند پس سئوالات معمولاً در این خصوصی بوجود می آیند که آیا لازم است هر کامپیوتر را بازرسی کرد یا نمونه کوچکی از کامپیوترها کافی است . همچنین ، اگرچه بازرسی ها می توانند در مراحل بیشماری در یک فرآیند تولید انجام شوند ولی بطور کلی این هزینه مؤثر نیست که موجب بازرسی ها در هر مرحله میشود . بنابراین سئوالی که بوجود می آید اینست که کدام مرحله باید برای بازرسی ها طراحی شود. چون این مراحل مشخص شده اند پس مدیر باید تصمیم بگیرید که آیا کامپیوترها را از خط تولید بردارد و آنها را به آزمایشگاه ببرد
جایی که تجهیزات خاص ممکن است برای تست های خاص در دسترس باشند یا آنها را جایی که تولید می شوند تست کند . ما این مراحل را در بخش های زیر بررسی و ازریابی خواهیم کرد.
شکل 2/10
چه مقدار بازرسی کنیم و چندبار
مقدار بازرسی میتواند دامنه ای از صفر بازرسی تا بازرسی هر آیتم در تعداد بیشمار داشته باشد. آیتم هایی با حجم بالا و هزینه پائین – مثل گیره های کاغذ – میخ های بام سازی – و مدادهای چوبی . اغلب نیاز به بازرسی کم دارند چون :
هزینه مربوط به عبور ( یا انتقال ) آیتم های معیوب ، کاملاً پائین و کم است.
فرآیندهایی که این آیتمها را ارائه میکنند معمولاً قابلیت اطمینال بالایی دارند طوری که عیوب بسیار نادر می باشند . بر عکس ، آیتم هایی با حجم پائین و هزینه بالا که هزینه های زیادی در ارتباط با انتقال محصولات معیوب دارند اغلب نیاز به بررسی های جامع تر دارند. بنابراین بخش های مهم یک وسیله فضا پیمای ساخت شده – دقیقا بدلیل رشد امنیت جانبی و هزینه بالای شکست های ماموریتی بررسی می شوند. در سیستم های با حجم بالا ، بررسی های اتوماتیک دار ایده ای می باشند که ممکن است بکار برده می شوند. اکثر کاربردهای کنترل کیفیت ، در جایی بین 2 بی نهایت قرار می گیرند. آنها اکثرا نیاز به بازرسی کم دارند ولی هیچ کدام احتمالی نمی باشند یا از نظر اقتصادی برای بررسی هر بخش ار محصول یا هر ویژگی سرویس جهت اهداف کنترل راحت نمی باشند. هزینه بازرسی یعنی و قفه های نهایی یک فرآیند یا تأخیرها از طریق بازرسی بوجود می آیند . و نوع ارزیابی معمولاً مهم تر از مزایای 100 درصد بازرسی میباشد. توجه داشته باشید که برای بازرسی دستی – حتی 100 درصد بازرسی تضمین نمیکند که تمام آنها ( یا عیوب ) کشف و برداشته شده اند . دلزدگی و خستگی ، فاکتورها یی هستند که موجب خطاهای بازرسی می شوند. در هر حال هزینه عیوب کشف نشده که بدین طریق اشتباه میشود. به اندازه کافی بالا است بنابراین ، این بازرسی نمی تواند کاملاً نادیده گرفته شود . مقدار بازرسی مورد نیاز از طریق هزینه های بازرسی و هزینه های پیشنهاد شده برای انتقال
آیتم های معیوب ، نظارت و کنترل می شوند . همانطور که در شکل 3/10 نشان داده شده است ، اگر فعالیت های بازرسی افزایش یابند هزینه های بازرسی نیز افزایش می یابند ولی هزینه های عیوب کشف نشده کاهش می یابند . هدف قدیمی این بود که مجموع این 2 هزینه را به حداقل برسانند. بعبارت دیگر ممکن نیست توجهی به تلاش برای درک هر عیب نشود مخصوصا اگر هزینه بازرسی بیش از جریمه هایی باشند که اجازه می دهند عیوب به قوت خود باقی بمانند. ایده اخیر اینست که هر کاهش در خروجی معیوب هزینه ها را کاهش میدهد هر چند از طریق بازرسی نباشد.
بعنوان یک قانون ، عملیات هایی با نسبت بالای دخالت انسانی ، بیشتر در کارهای بازرسی ضرورت دارند تا عملیات های مکانیکی .و این تمایل قابل اطمینان تر باشد . فرکانس ( یا تکرار ) بازرسی به مقدار زیادی بستگی به درصدی دارد که فرآیند ممکن است خارج از کنترل باشد یا تعداد گروه های آن بازرسی می شوند. یک فرآیند ثابت فقط نیاز به چک های غیر مکرر دارد در حالیکه فرآیند تغییر پذیر یا فرآیندی که اخیرا مشکل ساز بوده است نیاز به چک های مکرر دارد. با این وجود بسیاری از گروه های کوچک نیاز به نمونه های بیشتر – نسبت به گروه های بسیار بزرگ دارند. چون مهم است که داده های مربوط به نمونه گیری ها را از هر گروه بدست آورند .
در کجای فرآیند باید بازرسی کنیم؟
بسیاری از عملیات ها مراحل بیشماری برای بازرسی احتمالی دارند. چون هر بازرسی به هزینه محصول یا سرویس می افزاید پس مهم است که کارهای بازرسی را برای مراحل محدود کنیم جایی که این مراحل می توانند بهترین کار را انجام دهند . در قسمت تولید ، بسیاری مراحل بازرسی معمولی به قرار ذیل می باشند:
مواد خام و بخش های خریداری شده = درک ناچیزی درباره پرداخت کالاهایی که استانداردهای کیفی را برآورده نمی کنند- و درباره زمان هزینه و کار برای موادی که شروع با آنها خوب نیست – وجود دارد.
محصولات ساخته شده = رضایت مشتری و تصویر شرکت – در اینجا – در مخاطره یا شرط بندی می باشند و تعمیر یا جایگزین محصولات در این زمینه ، معمولاً از نظر هزینه بسیار بیشتر از انجام آن در کارخانه میشود. با این وجود فروشنده معمولاً مسئول برگشت هزینه های خرید میباشد و پول های پرداختی برای کالا ها یا سرویس ها ممکن است مشروط به تحویل کالاهای رضایت بخش یا سرویس های جبرانی آشکار شوند.
قبل از عمل از نظر هزینه = نکته در اینست که از نظر هزینه – نیروی کار یا زمان ماشین برای آیتم هایی که عیوب می باشند – به هدر نرود.
قبل از فرآیند غیر قابل تغییر = در بسیاری از موارد ، آیتم ها می توانند مجددا برای یک مورد خاص به کار گرفته شوند – بغیر از مواردی که نمی توانند . مثلا کوزه گری میتواند قبل از احتراف انجام شود. سپس بعد از آن ، سفال های معیوب باید دور انداخته شوند یا با قیمت پائین فروخته شوند.
قبل از فرآیند پوشش = رنگ کردن – آب طلا ( یا آب نقره ) دادن – و نصب ها اغلب عیوب را می پوشانند.
در بخش سرویس دهی ، موضوعات مربوط به بازرسی مربوط به مواد خریداری شده و عرضه ها پرسنل – رابطه های سرویس ( مثل شمارش گر سرویس ) کار مداوم و کامل ( مثل تعمیر دستگاه ها ) می باشند . جدول 1/10 برخی از این نمونه ها را نشان میدهد .
جدول 1/10 : نمونههایی از موارد بازرسی در بخشهای سرویسدهی
بازرسی متمرکز – برخلاف – بازرسی on site
برخی از وضعیت ها نیاز دارند که در آنها بازرسی ها به صورت on site انجام شوند. مثلا بازرسی بدنه کشتی به منظور ترک ها نیاز به بازرسی هایی دارد که کشتی را ببینند.
در زمان های دیگر ، تست های خاصی می توانند در آزمایشگاه انجام شوند ( مثل انحام تست های پزشکی – تحلیل نمونه های غذائی – ارزیابی فلزات از نظر خطرات آنها – تست های ویسکوزیتی درباره روغن ها )
موضوع اصلی در تصمیم گیری مربوط به بازرسی های on site یا آزمایشگاهی اینست که آیا مزیت های تست های خاص آزمایشگاهی ، ارزش وقت گذاشتن دارد و آیا شرح مورد نیاز برای بدست آوردن نتایج است یا نه . دلایل مطلوب بازرسی های on site شامل تصمیم گیری های سریعتر و پرهیز از ارائه فاکتورهای فراوان است . ( مثل ضرر و آسیب یا دیگر تغییرات نمونه گیری ها طی حمل آنها به آزمایشگاه ). بعبارت دیگر تجهیزات خاص و تست های مطلوب تر ( یعنی سر و صدای کمتر و سردرگمی یا گیجی – فقدان ارتعاشات – نبود گردو غبار – و نبود کارگرانی که به بازرسی ها کمک کنند ) مباحث قوی ایی را پیرامون استفاده از آزمایشگاه پیشنهاد میکنند.
برخی از شرکت ها متکی به خود بازرسی ها توسط اپراتورها می باشند چنانچه خطاها و اشتباها بتوانند توسط اپراتورهای خاص جستجو شوند. بنابراین ، مسئولیت را برای خطاها – در منابع آنها ( یعنی کیفیت در منبع ) قرار میدهد.
کنترل فرآیند آماری
کنترل کیفیت مربوط به کیفیت انجام یک فرآیند است: آیا خروجی یک فرآیند با مفهوم طراحی مطابقت دارد . در پایان مدیران کنترل فرآیند آماری را برای ارزیابی خروجی فرآیند به کار می برند تا مشخص کنند که آیا از نظر آماری قابل قبول است یا نه . به همین منظور ، آنها نمونه های دوره ای فرآیند را انتخاب میکنند و آنها را با استاندارد از پیش تعیین شده مقایسه میکنند.
یک ابزار مهم در کنترل فرآیند آماری ، چارت کنترل است . چارت کنترل یک نقشه زمان بندی شده از آمارهای نمونه نمایش است، مثل میانگین نمونه گیری ها که از یک فرآیند مداوم بدست می آید. این چارت محدودیت های زیاد و کم دارد و اصطلاحا محدودیت های کنترل نامیده میشود. این محدودیت ها ، دامنه قابل قبول تغییر ( تصادفی ) را برای آماری های نمونه گیری ها مشخص میکنند . یک چارت کنترل کننده در شکل 4/10 نشان داده شده است . هدف از چارت کنترل اینست که خروجی فرآیند را کنترل ( یا نظارت ) میکند و مشاهده میکند که آیا این خروجی تصادفی است یا نه . شرط لازم ( نه کافی ) برای فرآیندی که تحت کنترل یا ثابت پنداشته میشود . برای تمام داده هایی نیز به حساب آورده میشود که بین محدوده های بالاتر و پائین تر کاهش می یابند . در نتیجه داده هایی که در خارج از این محدوده کاهش می یابند بعنوان شواهدی انتخاب می شوند که فرآیند تصادفی نیست و بنابراین فرآیند – تحت کنترل نیست . چنانچه این خروجی اتفاق روی دهد فرآیند تا زمان درک و تصحیح علت تغییرات غیر تصادفی متوقف میشود . ضرورت کنترل فرآیند آماری اینست که اطمینان بدهد خروجی فرآیند تصادفی است پس خروجی بعدی نیز تصادفی خواهد بود.
فرآیند کنترل
نمونه برداری و عمل تصحیح ، فقط بخشی از فرآیند کنترل است. بنابراین کنترل مؤثر نیاز به مراحل زیر دارد:
مشخص کردن : اولین مرحله به این معنا است که جزئیات را به اندازه کافی درباره آنچه که باید کنترل شود. مشخص و شرح میدهد. مثلا کافی نیست که به سادگی به یک سطح رنگ شده اشاره کنیم . زنگ میتواند برخی از ویژگیهای مهم مثل ضخامت سختی و مقاومت در برابر کم رنگ شدن یا خراشیده شدن را داشته باشد. ویژگیهای مختلف ممکن است نیاز به روش های مختلف برای اهداف کنترل داشته باشد.
اندازهگیری : تنها آن ویژگیهایی را میتواند به حساب آورده شوند یا اندازه گیری شوند که برای کنترل انتخاب شوند. بنابراین مهم است که بررسی کنیم چطور عمل اندازه گیری انجام میشود.
مقایسه کردن : بایستی استانداردی از مقایسه وجود داشته باشد تا بتواند برای ارزیابی اندازه گیری ها به کار برده شود . این استاندارد مربوط به سطح کیفیتی است که درک میشود .
ارزیابی کردن : اندازه گیری باید تعریفی را درباره خارج از کنترل بیان کند. حتی فرآیندی که عمل میکند مثلا باید درباره خروجی ایی مطرح نشود که دقیقا با استاندارد مطابقت دارد . و این به طور همزمان به دلیل تغییرات طبیعی ( یعنی تصادفی ) است که در تمام فرآیندها به صورت دستی یا ماشینی وجود دارد و مقدار خاصی از تغییر – در آن – غیر قابل اجتناب است . عمل مهم کنترل کیفیت اینست که بین تغییرپذیری غیر تصادفی و تغییرپذیری تصادفی تفاوت ( و تمایز ) قائل میشود چون تغییرپذیری غیر تصادفی به این معنا است که فرآیند خارج از کنترل است .
تصحیح : وقتی فرآیند ، خارج از کنترل بررسی میشود ، عمل تصحیح باید انجام شود. و این مربوط به تحت پوشش قرارندادن ، تغییرپذیری ، غیرتصادفی ( مثلا تجهیزات فرسوده ، متدهای غلط ، ناتوانی برای پیروی از شیوه های خاص ) و تصحیح آن میباشد.
کنترل نتایج: به منظور اطمینان از این موضوع که عمل تصحیح مؤثر است ، خروجی فرآیند باید در مدت زمان کافی نظارت و کنترل شود تا اثبات کند که مشکل رفع شده است.
به طور خلاصه ، کنترل از طریق ارزیابی بخش کالاها و سرویس ها بدست می آید – بعد با نتایج از پیش تعیین شده استاندارد مقایسه میشود – سپس این ارزیابی از طرف استاندارد حرکت میکند – بعد عمل تصحیح انجام میشود وقتی که لازم و ضروری است – و متعاقب آن اطمینان میدهد که مشکلات مسائل تصحیح شده اند.
تغییرات و کنترل : تمام فرآیندهایی که یک کالا یا یک سرویس را ارائه میکنند مقدار خاصی تغییر معمولی را در خروجی هایشان نشان می دهند. این تغییرات از طریق اثرات ترکیبی جداول فاکتورهای بدون حساب بوجود می آیند – که هر کدام از این فاکتورها بقدری بی اهمیت می باشند که می توانند مشخص و جذف شوند . بنابراین کاهش در فرآیند تغییرپذیری نادیده گرفته میشود. در نتیجه ، این تغییرپذیری ، در فرآیند به صورت ذاتی است. و اغلب بعنوان تغییر تصادفی یا شانسی اشاره میشود. مقدار تغییرپذیری ذاتی از یک فرآیند به فرآیند دیگر متفاوت است. مثلا ماشین قدیمی تر ، بطور کلی ، درجه بالاتری از تغییرپذیری معمولی را نسبت به ماشین های جدیدتر نشان می دهند. و این تا حدی به این دلیل است که ماشین های جدید ممکن است موجب بهبودی طراحی شوند بنابراین تغییرپذیری را در خروجی اشان به حداقل می رسانند.