( اسپرین )
اسپرین یعنی کشیدگی یا پارگی لیگامنت. این پارگی ممکن است به صورت کامل، سطحی و یا جزئی باشد. صحبت درباره پارگی کامل یا شدید لیگامنت که بسیار جدی است و معمولاً هم نیاز به عمل جراحی می‌باشد از بحث ما خارج است. خوشبختانه اکثر کشیدگیهای ورزشی ناشی از پاره شدن سطحی لیگامنت می‌باشد، که بهبودی کامل آن در طول چند هفته میسر است. در کشیدگی جزئی فقط چند تا از رشته‌های لیگامنت پاره و یا کشیده می‌شوند، بدین لحاظ صدمه و آسیب دیدگی هم بسیار جزئی است.
در پاره‌ای مواقع یک لیگامنت از استخوان جدا شده و با خود تکه استخوانی را همراه می‌آورد. که در این حالت (کندگی استخوان یا جدا شدن رباط و یا تاندون) نامیده می‌شود. (یعنی پارگی قسمتی از بافت که از نسج خود جدا شده باشد). مشکل است که این نوع کشیدگی یا شکستگی را بدون عکسبرداری با اشعه (X) ایکس تشخیص داد. اکثر پزشکان ورزشی برای هر نوع کشیدگی، عکسبرداری به وسیله اشعه ایکس را اصرار می‌ورزند. در حالی که من استفاده از اشعه ایکس را هنگامی تجویز می‌کنم که تغییر شکل، تورم و درد شدید در محل آسیب دیده مشاهده شود. چنانچه تورم و درد در طول 24 ساعت از بین نرود، در این صورت به عکسبرداری به وسیله اشعه ایکس نیاز می‌باشد.
بهتر است در مورد لیگامنت‌ها یا رباط‌ها بیشتر بدانیم
لیگامنت‌ها به وسیله رگهای خونی تغذیه می‌شوند، و هر نوع پارگی لیگامنت سبب پاره شدن یکی از رگهای موئین می‌شود، و در نتیجه خونریزی داخل مفصل ایجاد می‌شود. این همان چیزی است که تورم سریع یک مفصل آسیب دیده را موجب می‌شود. میزان و اندازه یک تورم همواره خاک از کشیدگی یا پارگی شدید نیست، بلکه این تورم نشان دهنده آسیبی است که به رگهای خونی وارد شده و لیگامنت‌ها صدمه ندیده‌اند. معمولاً پزشکان معالج کشیدگی‌ها را با روش (I.C.E) انجام می‌دهند. (I) مخفف یخ، (C) مخفف کمپرس با حوله تر و (E) مخفف تبخیر و تصعید به عضو آسیب‌دیده است.
استفاده از یخ در ماساژ دادن موضع درد، کمکی به منقبض شدن رگ های خونی داخل مفصل و کاهش خونریزی است. عمل کمپرس و تصعید بیشتر برای نقصان خونریزی داخل مفصل صورت می‌گیرد.
هنگامی که خونریزی متوقف شدف معمولاً بعد از 48 24 ساعت به ورزشکار اجازه داده می‌شود تا حرکات محدودی را روی مفصل انجام دهد. در صورتی که حرکت، درد و ناراحتی مفصل را سبب شود، شخص مصدوم فقط می‌تواند به فعالیت‌هایی مبادرت ورزد که موجب بروز درد نشود. در اینجا درد به عنوان یک راهنما به حساب می‌آید.
به هیچ وجه برای معالجه کشیدگی از حرارت درمانی استفاده نکنید، زیرا حرارت سبب افزایش جریان خون در یک نقطه و موجب افزایش میزان تورم می‌شود. استفاده از حرارت زمان درمان را طولانی‌تر می‌کند. بسیاری از متخصصات و مربیان ورزشی استفاده از گرداب را برای معالجه و مداوای کشیدگی توصیه می‌کنند. در حالیکه حرارت درمانی سبب افزایش جریان خون می‌شود و نباید از این روش به عنوان درمان استفاده کرد و گاهی اوقات، پزشکان به شخص آسیب دیده استفاده از گرداب یا حرارت را، آنهم بعد از گذشت مدت زمانی حدود 72 48 ساعت بعد از آسیب‌دیدگی توصیه می‌کنند. به هر حال این نوع معالجه برای درمان آسیب های ورزشی متداول نیست. علت بروز اکثر کشیدگی یا پیچیدگی‌های مکرر به مفاصل بی‌ثباتی هستند که نیاز به معالجه پیچیده‌تری دارند. بهتر است درباره مفصل بی‌ثبات بیشتر صحبت کنیم. مفصل بی‌ثبات، مفصلی است که نمی‌تواند در یک جهت حرکت طبیعی و معمولی داشته باشند، و یا هر جا که لازم باشد نتوان آن را مهار نمود. مثلاً زانوئی که به پهلو خم می‌شود مفصل بی‌ثبات است، چنانچه این مفصل در حالت طبیعی قفل شود قادر به تحمل وزن بدن نخواهد بود. پاره‌ای از این مفاصل نیاز به جراحی دارند و تعدادی هم ممکن است تا زمانی که لیگامنت‌ها التیام پیدا کنند نیاز به گچ گرفتن مفصل داشته باشند. این تصمیمات می‌بایست توسط پزشک متخصص اتخاذ شود.
کشیدگی با اسپرین درجه دوم
این نوع کشیدگی بسیار شدیدتر از کشیدگی نوع اول (خفیف) است، زیرا لیگامنت پاره شده در این نوع آسیب‌دیدگی به اندازه‌ای ضعیف می‌شود که تحمل وزن بدن روی پاها توأم با درد شدید می‌شود، ولیکن مفصل ثابت و استوار است. علائم مشخصه آن درد و تورم در طول رشته لیگامنت است. معالجحه این نوع کشیدگی همانند کشیدگی درجه اول (خفیف) با همان روش (I.C.E) می‌باشد.
توصیه می‌شود به هیچ وجه در یکی دو روز اول آسیب دیدگی وزن بدن را روی پاها قرار ندهید. چنانچه درد و تورم بعد از 24 ساعت کاهش یافت، همانند کشیدگی نوع اول (خفیف) آن را معالجه کنید، و در صورتی که درد و تورم کاهش پیدا نکرد، بهتر است به اصلاح و مصلحت پزشک و با استفاده از برنامه‌ای مشخص و معین، مانند باندپیچی کردن، راه رفتن با چوب زیربغل به مفصل آسیب‌دیده فرصت بهبودی بدهید. در پاره‌ای مواقع ممکن است پزشک گچ گرفتن پا را تجویز کند. زیرا گچ گرفتن و باندپیچی مفصل سبب می‌شود که لیگامنت‌های آسیب دیده به سرعت التیام پیدا کنند. ورزشکاری که دچار این نوع کشیدگی (درجه دوم) می‌شود، برای مدت دو تا چهار هفته از تمرین دور خواهد ماند.
کشیدگی شدید یا اسپرین درجه سوم
پارگی کامل لیگامنت را اسپرین یا کشیدگی (درجه سوم) می نامند که در اکثر موارد ورزشکار مصدوم صدای پاره شدن یا ترکیدن لیگامنت خویش را می‌شنود. در این نوع کشیدگی تحنمل وزن بدن روی پای آسیب دیده غیر ممکن است، قوزک پا در جهت مخالف تورم، ثبات و استحکام ندارد، و هنگامی که ورزشکار مصدوم روی لبه میز بنشیند مچ پای آسیب دیده به جای اینکه در موقعیت و حالت طبیعی قرار بگیرد، به طرف پهلو از ناحیه تورم کج می‌شود. البته درد، تورم و حساس بودن بسیار شدید است. این نوع اسپرین یا کشیدگی به معالجه توسط پزشک متخصص نیاز دارد. بسیاری از پزشکان با عمل جراحی انتهای پارگی لیگامنت را می‌دوزند، و بعضی از پزشکان هم نیز ناحیه آسیب دیده را گچ می‌گیرند تا قسمت پاره شده مدت زمانی حدود هشت تا دوازده هفته نیاز دارد. ورزشکارانی که دچار اسپرین هایی از نوع (درجه اول، دوم و سوم) می‌شوند، به منظور آماده‌سازی و جلوگیری از آسیبهای مجدد، بایستی بعد از تخفیف درد مرحله‌ای شامل تمرینات جنبش‌پذیری و تقویتی را پشت سر بگذرانند. این تمرینات شامل بر:
دوران دادن یا چرخش مفصل مچ پا که تمرینی مناسب جهت آرام نگه داشتن مفصل مچ پا است. گذاشتن گچ نوشتن بین انگشتان پا و اقدام به عمل نوشتن تمرین مناسبی جهت توسعه جنبش‌پذیری مفصل مچ پا است. منظور اصلی در اینجا به حرکت درآوردن مچ پا است نه تمام پا. به کمک انگشتان پا اشیاء کوچکی نظیر مهره را از روی زمین برداشتن.
عمل برخاستن یا بلند شدن روی پنجه پا: در این تمرین ورزشکار پاهای خود را به اندازه عرض شانه از یکدیگر باز می‌کند، و تا جائی که می‌تواند روی انگشتان پای خود بلند می‌شود، و بعد از چند ثانیه مکث کردن دو مرتبه به حالت اول باز می‌گردد. هنگامی که ورزشکار قادر شد این تمرین را سه نوبت 15 ثانیه‌ای و بدون درد انجام دهد، بایستی تمرن برخاستن روی پنجه پا (به طرف داخل و سپس پنجه‌ها به طرف خارج) را انجام دهد. و بالأخره باید این ورزشکار تمرین بلند شدن یا برخاستن روی پنجه پا را روی لبه پله یا جعبه انجام دهد. در این تمرین، شخص، بایستی پاشنه پایش را لبه پله پائین‌تر بیاورد، و مجاز است از وسیله کمکی مانند نرده پله استفاده کند.
راه رفتن به شکل (V) معکوس: این نوع راه رفتن سبب تقویت لیگامنت‌های جانب پا می‌شود. (تصویر 1)
به دنبال هر نوع آسیب دیدگی مفصل مچ پا، بهتر است قبل از انجام هر تمرین با باندپیچی کردن مچ پا احساس ایمنی بیشتری را فراهم آورید، و تا زمانی که لیگامنت کاملاً التیام نیافته عمل باندپیچی کردن وسیله‌ای جهت کاهش آسیب‌دیدگی مجدد محسوب می‌شود. به همین لحاظ روشهای گوناگون هم برای باندپیچی کردن وجود دارد.