علم آمار
مقدمه
در یک تعریف عام می توان علم امار را روش های علمی جمع اوری سازماندهی و تلخیص و نمایش و تجزیه و تحلیل داده ها دانست امار در لغت به معنای شمارش بوده است. در سال 1297 هجری شمسی به منظور ثبت وقایع چهارگانه اداره ثبت احوال کشور تاسیس شد. با ثبت اطلاعات مرتبط با تولد فوت ازدواج و طلاق توسط اداره مذکور ضرورت اطاتع از جمعیت کشور و تعیین سازمانی که به جمع اوری این اطلاعات بپدازد مورد توجه قرار گرفت و منجر به ان شد که در شال 1303 هجری شمسی ایین نامه ای به تصویب برسد و در این ایین نامه اداره ای مسئول امار و وظایف ان مشخص شود . بر اساس این مصوبه مسئولیت جمع اوری و متمرکز کردن امارهای مورد نیاز به عهده وزارت کشور گذاشته شد در خرداد ماه سال1318 هجری شمسی اولین قانون سرشماری در مجلس شورای ملی تصویب شد در اجرای این قانون سرشماری نفوس از دهم اسفند ماه همان سال در شهر تهران و در سال 1319و1320 هجری شمسی در33 شهر کشور به تدریج به اجرا در امد در اسفند ماه سال 1331 هجری شمسی سازمان همکاری امار عمومی تشکیل شد و در فروردین ماه سال 1332 هجری شمسی قانون امار و سرشماری به تصویب رسید در این سال اداره امار و سرشماری از اداری کل امار وثبت احوال منتزع و به سازمان همکاری امار عمومی ملحق شد به این ترتیب برای اولین بار سازمانی که منحصرا وظیفه جمع اوری امار را به عهده داشت به وجود امد که در سال 1334 خجری شمسی به اداره امار عمومی وابسته به وزارت کشور تغییر نام یافت و این اداره در سال 1335 هجری شمسی اولین سرشماری عمومی نفوس را در کل کشور به اجرا دراورد با تاسیس اداره امار عمومی فعالیت های اماری وارد مرحله جدیدی شد و همه ساله طرح های گوناگون اماری در زمینه های مختلف اجتماعی-اقتصادی به اجرا درامد که اهم انها به شرح زیر است:امارگیری کشاورزی در سال 1339-امارگیری نمونه ای نفوس در سال 1342-سرشماری صنعتی ارسال1342-امارگیری بودجه خانوار در سال 1342 نیاز روزافزون دستگاه های برنامه ریزی کشور به امار و اطلاعات و ضرورت همکاری بسیار نزدیک سازمان اصلی تولید کننده امار با دستگاه برنامه ریزی موجب شد تا بر اساس قانون 1344 هجری شمسی اداره امار عمومی از وزارت کشور جدا و با نام مرکز امار ایران به سازمان برنامه و بودجه وابسته شود.
سیمای جمعیت ایران به روایت آمار
- جمعیت ایران درسال 1355 34 ملیون نفر
- جمعیت ایران درسال 1365 49.5 ملیون نفر
- جمعیت ایران درسال 1370 56 ملیون نفر
- جمعیت ایران درسال 1375 60.6 ملیون نفر
- جمعیت تهران درسال 1375 10 ملیون نفر بالاترین جمعیت شهری
- جمعیت سمنان درسال 1375 500 هزارنفر پائین ترین جمعیت شهری
- تابعیت ها درسال 1375 ایرانی 59ملیون، افغانی 8500 نفر ، عراقی 179061 نفر، پاکستانی 8836 نفر، و در ردیف های بعدی تابعیت های ترکیه،جمهوری آذربایجان، جمهوری ارمنستان،ترکمنستان میباشند.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران در سال 1355 جمعیت کشور بیش از 33 میلیون و 708 هزار و 744 نفر بوده است و سالانه رشدی معادل 7/2 درصد داشته است. در سال 1365 جمعیت کشور با رشد سالانه‌ای معادل 9/3 درصد، به 49 میلیون و 445 هزار و 10 نفر رسیده است. این در حالی است که این میزان در آمارگیری سال 70 با وجود کاهش 5/2در صد ی رشد سالانه جمعیت، به 55 میلیون و 837 هزار و 163 نفر و در سال 75، جمعیت کشور با رشد 5/1 درصدی به 60 میلیون و 55هزار 488 نفر افزایش یافته است.
آمار حاکی از آن است که در سال 55 تعداد جمعیت مردان 17میلیون و 356 هزارو 347 نفر و تعداد جمعیت زنان نیز 16 میلیون و 352 هزار و 397 نفر بوده است. در سال65 تعداد جمعیت مردان به 25 میلیون و 280 هزار و 961 نفر و تعداد جمعیت زنان 24 میلیون و 164 هزار و 49 نفر رسیده است.
پنج سال بعد، یعنی در سال 1370 جمعیت مردان ، 28 میلیون و 768 هزار و 450 نفر، در مقابل 27 میلیون و 68 هزارو 713 نفر زن تخمین زده شده است.
نتایج آمارگیری جاری جمعیت نشان می دهد که تعداد جمعیت مردان در سال 1375 بیش از 30 میلیون و 515 هزار و 159 نفر بوده است، در حالی‌که در همان سال تعداد زنان کشور 29 میلیون و 540 هزار و 329 نفر بوده است.
براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس ومسکن سال 1375، گروه سنی 10تا14 ساله با 9 میلیون و 80 هزار و 676 نفر، بیشترین جمعیت را به خود اختصاص داده است. گروهای سنی 5 تا 9 ساله، 15 تا 19 ساله و 0تا4 ساله نیز در مرتبه‌های بعدی قرار داشته‌اند.
نتایج آمارگیری سال 1375 حاکی است که سن بیش از یک میلیون و 20 هزار و 936 نفر از جمعیت، زیر یک‌سال بوده است که 524 هزار و 927 نفر از آنان مرد و 496 هزار و 9 نفر نیز زن بوده اند. در سال 75 جمعیت نوباوه (5 تا 1ساله ) بیش از 6 میلیون و 732 هزارو 787 نفر بوده که 3 میلیون و 453 هزارو 31 نفر از آنان مرد و 3 میلیون و 279 هزارو 756 نفر زن بوده‌اند.
همچنین در سال 75، 8 میلیون و 769 هزار و 737 کودک 6 تا 10 ساله در کشور زندگی می کرده‌اند که از این تعداد 4 میلیون و304 هزار و 997 نفر دختر و 4 میلیون و464 هزار و 740 نفر نیز پسر بوده‌اند. آمارها حاکی است جمعیت 14 تا 11 ساله کشور در سال 1375 بیش از 7 میلیون و 202هزار و 85 نفر بوده که تعداد 3 میلیون و 668 هزار و 48 نفر از آنان مرد و تعداد 3 میلیون و 534 هزار و 37 نفر از آنان زن بوده‌اند. در سال 1375، 12میلیون و 337 هزار و 529 نفر در سن جوانی، یعنی در گروه سنی 15 تا 24 ساله قرار داشته‌اند. در همان سال تعداد 6 میلیون و 191 هزار و 201 نفر از زنان و تعداد 6 میلیون و 141 هزار و 328 نفر از مردان کشور، در گروه سنی جوانان قرار داشته‌اند.
بر اساس اعلام مرکز آمار ایران در سال 75، 21 میلیون و 364 هزار و 877 نفر نیز جزء جمعیت میان‌سال (64 تا 25 ساله) کشور بوده‌اند. همچنین 10میلیون و 364 هزار و877 نفر از زنان کشور نیز در همان زمان میان‌سال بوده‌اند. این گزارش همچنین حاکی از آن است که 10میلیون و 856 هزارو 757 نفر از مردان در سنین میانسالی قرارداشته‌اند.
در سال 1375، بیش از 1 میلیون و 382 هزار و 448 نفر از جمعیت کشور را مردان 65 سال و بالاتر و 1میلیون و212 هزار و 733 نفر را نیز زن 65 سال و بالاتر تشکیل می دادند. بنابراین تعداد جمعیت 65 ساله و بالاتر در سال 1375، 2 میلیون و 595 هزار و 181 نفر بوده است. این در حالی است که در سرشماری سال 1375 سن 32 هزار و 365 نفر از جمعیت نامشخص اعلام شده است.
اداره کل آمار عمومی وزارت کشور در سال 1355، تعداد کل خانوارهای کشور را 6 میلیون و711 هزارو 628 خانوار اعلام کرد. بر اساس نتایج سرشماری سال 1365 این تعداد به 9 میلیون و 673 هزار و 931 خانوار افزایش پیدا کرده است. در سال 1370 نیز این رقم به 10میلیون و 787 هزار و 227 خانوار و در سال 75 نیز به 12 میلیون 398 هزار و 235 خانوار افزایش یافته است