صنایع دستى
جزیره زیبای قشم در طول تاریخ سرشار از فراز و فرود خود ، صحنه مبارزه با مشکلات و عرصه خلاقیت مردمانی سخت کوش بوده است که به اعتبار کار و کوشش و گوهر تلاش ، همواره سرزمین خود را به مرکزی پر رونق برای فعالیت های تولیدی و اقتصادی منطقه تبدیل کرده و چون مرواریدی ارزشمند در دل آب های نیلگون خلیج فارس پایدار برقرار نگه داشته اند . ایجاد چنین موقعیت ممتازی و حفظ آن در طول زندگی نسلهای پیاپی مرهون نقش آفرینی و تاثیر گذاری صنعتگران چیره دست و خلاق بوده که توانسته اند قشم را از نظر صنعت و هنر در شمار جزایر تجاری و پر رونق قرار دهند و در زمینه صنایع دستی ، رشته های مختلف و متنوعی را در اعماق روستاهای بکر و غنی با فرهنگی اصیل مطرح سازند .
انواع صنایع دستی جزیره قشم عبارتند از : خوس دوزی و شک بافی ، حصیر بافی ، سبد بافی، ساخت اشیاء کاربردی با استفاده از سیس خرما ، ماکت سازی لنج ، تور بافی ، گرگوربافی ، ساخت زینت آلات با صدف ، تندیس های دریایی ، برقع سازی ، پارچه بافی ، ساخت ساز سنتی عود ، دست ساخته های چوبی ، آهنگری سنتی ، قلاب بافی و عروسک سازی . متاسفانه این مجموعه ارزشمند تاکنون به دلایل عدیده سهم و نقشی به سزا در مبادلات اقتصادی مردم جزیره نداشته و عمدتا در حد مصرف محلی و خانگی بومیان ساخته و پرداخته شده اند . سازمان مناطق آزاد قشم با اعتقاد به تاثیر مثبتی که فعالیت های تولیدی صنایع دستی در ابعاد اقتصادی ، اجتماعی ، و فرهنگی مردمان جزیره دارد و تاثیری که بر تسهیل روند خودباوری و نشاط روحی آنها می گذارد و طبعا زمینه ساز رشد ، شکوفایی و تقویت مبانی خلاقیت شده و سرآغاز تحول و نگرشی جدی و جدید به موضوع تولید در متن خانواده خواهد شد ، از آغاز سال جاری با برنامه ریزی لازم به ترویج و توسعه فعالیت های صنایع دستی همت گماشته و انشاالله نتایج پرثمر آن در سال های آینده قابل مشاهده و ارزیابی خواهد بود.
حصیربافی ، سبد بافی ، ساخت اشیاء کاربردی با استفاده از سیس خرما
این قبیل فعالیت ها کما بیش در بین مردم ساکن در جوار نخلستانها رایج بوده و آنها برخی از لوازم کاربردی زندگی خود را با استفاده از اشیاء ساخته شده از برگ و سیس خرما تولید می کنند که عمدتا دستاورد زنان زحمت کش روستاست . برخی از این تولیدات عبارتند از : تک ( نوعی زیر انداز حصیری ) تولک ( نوعی سبد دسته دار برای حمل علوفه و ماهی ) کتل ( نوعی زنبیل ) سوند ( نوعی حصیر برای ایجاد حصار و محدود کردن فضا ) قفس ( برای نگهداری مرغ ) انواع طناب ، کلاهک آباژور و.... در نظر است با اجرای برنامه های آموزشی و ارتقاء مهارت بافندگان ، تولید این قبیل دست ساخته ها با هدف تامین نیازهای سایر مناطق ، اصلاح و گسترش یابد.
مدیر کل شیلات استان سیستان و بلوچستان با بیان این خبر افزود: این اسکله از جنس بتون بوده که به صورت پیش ساخته از کشور سوئد وارد و داخل بندر نصب شده است.
طباطبایی طول اسکله شناور را ۹۰ متر که با توجه به پهلوگیری شناورها در دو طرف به ۱۸۰ متر می رسد و عرض آن را ۲/۵ متر عنوان کرد و اظهار داشت: برای ساخت و نصب این اسکله اعتباری بالغ بر ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال هزینه شده است.
وی گفت: با نصب این اسکله و ایجاد حوضچه آرامش به مساحت یک هکتار، زمینه ساماندهی بیش از ۶۰ فروند شناور کوچک صیادی چون قایق با عرض ۳ متر و لنج های کوچک از نوع گالیت فراهم شده است که این نوع شناورها هیچ گونه مشکلی برای تخلیه صید نخواهند داشت.
مدیر کل شیلات مدت زمان اجرای طرح فوق را ۵ ماه اعلام و خاطر نشان کرد: دومین اسکله شناور صیادی در اردیبهشت ماه امسال در بندر صیادی رمین چابهار نصب و راه اندازی خواهد شد.
دکتر جندقی مجری طرح اظهار داشت: مراحل ساخت این نوع اسکله ها هم اکنون در کشور های اروپایی از قبیل سوئد انجام و به صورت پیش ساخته وارد کشور می شود که در آینده ای نزدیک با ورود تکنولوژی و مشارکت سرمایه گذاران ایرانی و خارجی همه مراحل ساخت آن در داخل کشور انجام خواهد شد.
قابل ذکر است، بندر صیادی کنارک با بیش از ۵ هزار و ۸۰۰ نفر صیاد و ۶۰۰ فروند شناور صیادی از نوع قایق، لنج و تخلیه صید حدود ۶۰ هزار تن انواع آبزیان، بزرگ ترین بندر صیادی استان بوده که حدود یک سوم صید استحصالی استان مربوط به این بندر است.
چوب از دیرباز در صنایع دریایی اعم از اسکله سازی و ساخت کشتی های نفش مهمی داشته است. علی رغم نقش مثبت و عالی آن در این صنایع، به واسطه داشتن معایب فنی مهمی چون عدم مقاومت در برابر موجودات دریایی و مقاومت های مکانیکی آن، مهندسین ومتخصصین دست اندرکار در این صنایع را با محدودیتهایی درگیر می نماید. اگرچه تلاش فراوانی صورت گرفته اند که ازچوبهای مقاومت یا از روشهای ویژه حفاظت چوبها استفاده شود، ولی بسیاری از این روشها چندان موثر واقع نشده اند و یا این که به دلیل استفاده از مواد سمی حفاظت کننده چوب، آسیب هایی جدی به محیط زیست دریایی یا سلامتی انسانها وارد می شود. از آن جایی که ویژگیهای این ماده را ساختار شیمیایی و تشریحی آن تعیین میکنند، با تغییر و اصلاح این ساختارها به شکلی که این معایب برطرف گردند، می توان به این هدف بزرگ نایل شد. به کمک اصلاح چوب می توان به مقاوم سازی چوب در برابر عوامل مخرب بیولوژیکی ، اصلاح ویژگیهای مکانیکی آن و تثبیت ابعادش دست یافت و امکان کاربرد برخی از گونه های صنعتی کشورما را در صنایع و سازه های دریایی میسر ساخت. بدین طریق می توان صنعت کاران دریایی را از واردکردن چوبهای مناطق گرمسیری که مستلزم خروج ارز و اتلاف زمان می باشد، خلاص بخشید. اصلاح چوب به روشهای متفاوتی مانند، اصلاح شیمیایی ، مکانیکی وحرارتی صورت میگیرد.