مقدمه
اهمیت و موضوع تحقیق
نماز جماعت و....
آئین اسلام، از بعد اجتماعی مهمی برخوردار است و با عنایت به برکات آثار وحدت و تجمع و یکپارچگی، در بسیاری از برنامههایش بر این بعد، تکیه و تأکید کرده است.
برگزاری نمازهای روزانه واجب نیز به صورت جماعت و گروهی، یکی از این برنامههاست. در اینجا به اهمیت «نماز جماعت» و آثار گوناگون آن اشاره میکنیم:
اهمیت نماز جماعت
غیر از آثار فردی و اجتماعی نماز جماعت (که به آنها اشاره خواهد شد) پاداشهای عظیمی برای آن بیان شده که در اینجا به بعضی از روایات، اشاره میشود.
از رسول خدا(ص) نقل شده که:
نماز کسی که صدای اذان را بشنود و بیدلیل، در نماز جماعت مسلمانان شرکت نکند، ارزشی ندارد.
در حدیث، تحقیر نماز جماعت، به منزله تحقیر خداوند بشمار آمده است.
شرکت دائم در نماز جماعت، انسان را از منافق شدن بیمه میکند. و برای هر گامی که به سوی نماز جماعت و مسجد برداشته شود، ثواب و حسنه در نظر گرفته شده است.
همین که کسی برای شرکت در نماز جماعت از منزل خارج میشود، یا در مسجد، در انتظار نماز جماعت به سر میبرد پاداش کسی را دارد که در این مدت، به نماز مشغول بوده است.
تعداد حاضر در نماز جماعت، هر چه بیشتر باشد، پاداش آن بیشتر است. این کلام رسول خدا(ص) است که فرمود.
حدیث جالبی در بیان فضیلت نماز جماعت است که قسمتی از آن در رسالههای عملیه هم ذکر شده که ترجمه تمام حدیث چنین است:
اگر اقتدا کننده 1 نفر باشد، پاداش 150 نماز داده میشود.
اگر اقتدا کننده 2 نفر باشد، پاداش 600 نماز داده میشود.
اگر اقتدا کننده 3 نفر باشد، پاداش 1200 نماز داده میشود.
اگر اقتدا کننده 4 نفر باشد، پاداش 2400 نماز داده میشود.
اگر اقتدا کننده 5 نفر باشد، پاداش 4800 نماز داده میشود.
اگر اقتدا کننده 6 نفر باشد، پاداش 9600 نماز داده میشود.
اگر اقتدا کننده 7 نفر باشد، پاداش 19200 نماز داده میشود.
اگر اقتدا کننده 8 نفر باشد، پاداش 36400 نماز داده میشود.
اگر اقتدا کنندگان و امام جماعت به 10 نفر رسیدند، پاداش 72800 نماز را دارد. ولی، همین که عدد افراد از ده نفر گذشت، حساب آنرا جز خدا کسی نمیداند.[1]
در حدیث دیگر است: هر که نماز جماعت را دوست بدارد، خدا و فرشتگان او را دوست میدارند.[2]
در زمان پیامبر هرگاه افراد نماز جماعت کم میشدند، آن حضرت به جستجو و تفقد از افراد میپرداخت و میفرمود: شرکت در نماز صبح و عشاء بر منافقان از هر چیز سنگینتر است.[3]
قرآن نیز، از اوصاف منافقان، بیحالی و کسالت هنگام نماز را بیان کرده است.[4] زیرا سحرخیزی و حضور در جماعت مسلمین، آن هم از راههای دور و در گرما و سرما، نشانه صداقت در ایمان و عشق نمازگزار است.
حضور در نماز جماعت، خاص یک منطقه نیست. انسان در هر جا که باشد، خوب است به فکر نماز جماعت و حضور در آن و تشویق دیگران باشد. رسول خدا درباره اهمیت جماعت فرمود:
یک نماز جماعت، بهتر از چهل سال نماز فرادی در خانه است.
پرسیدند: آیا یک روز نماز؟ بلکه یک نماز.
و میفرمودند: صفهای نماز جماعت، همانند صفهای فرشتگان در آسمان چهارم است.
اولین نماز جماعتی هم که بر پا شد، به امامت رسول خدا و شرکت حضرت علی(ع) و جعفر طیار (برادر حضرت علی(ع)) بود. همین که ابوطالب، فرزندش علی(ع) را دید که به پیامبر اقتدا کرده، به فرزند دیگرش جعفر گفت: تو نیز به پیامبر اکرم اقتدا کن. و این جماعت دو سه نفری، پس از نزول آیه «فاصدع بما تومر» بود، که فرمان به علنی ساختن دعوت و تبلیغ میداد.[5]
اهداف تحقیق:
1 بررسی میزان تأثیر متقابل شرکت در نماز جماعت مدرسه بر انجام فریضه نماز در منزل.
2 شناسایی نقاط ضعف و قوت بگزاری نماز جماعت در مدرسه.
3 دستیابی به راهکارهای تقویت و تشویق با حضور در نماز جماعت.
4 بررسی میزان رضایت از اجرای نماز جماعت در مدرسه.
5 بررسی علل حضور یا عدم حضور دانشآموزان در نماز جماعت.
جامعه و نمونه
به دلیل مشکلات موجود برای جمعآوری داده در مورد دانشآموزان مدارس مختلف دبیرستان مرحوم شاکر به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شد و 40 نفر از دانشآموزان به طور تصادفی بین دانشآموزان اول تا سوم به عنوان نمونه انتخاب شده است جمعآوری دادهها میتوانست از دو طریق پرسشنامه کتبی و مصاحبه انجام شود ولی بدلیل زیاد بودن دانشآموزان به روش پرسشنامه مناسبتر به نظر میآمد و در این نظرخواهی اسامی دانشآموزان خواسته نشده بود تا دانشآموزان بتوانند راحتتر به سئوالات پاسخ دهند اما از طریق مصاحبه ممکن بود به علت کمبود وقت دانشآموزان درست به سئوالات پاسخ ندهند پس بنابراین از شیوه پرسشنامه برای نظرخواهی استفاده شده و در این پرسشنامه سوالاتی در زمینهی برگزاری نماز جماعت در مدرسه و چگونگی اثر آن برای انجام فریضهی نماز در منزل مطرح شد. و دلیل عدم حضور و حضور دانشآموزان مورد بررسی قرار گرفت.
[1] مستدرک الوسائل، ج 1، ص 487، رساله حضرت امام مسئله 1400.
[2] مستدرک الوسائل، ج 1، ص 488.
[3] کنزالعمال، ج 8، ص 256.
[4] نساء، آیه 142
[5] همان مدرک، ص 689، وسائل الشیعه، ج 5، ص 373.