بازی های المپیک باستان، از 776 پیش از میلاد تا 393 پس از میلاد، به مدت 11 قرن، هر چهار سال یکبار در یونان برگزار میشد، تا آنکه به امر تئودوسیوس پادشاه رم اجرای این بازیها ممنوع اعلام شد. پس از 15 قرن وقفه، متفکر فرانسوی پیر دو کوبرتن بازیهای المپیک را احیا کرد و در سال 1896 نخستین بازیهای المپیک نوین در آتن برگزار شد.
در سال 1994 کنگره صدمین سالگرد تاسیس کمیته بینالمللی المپیک در پاریس برگزار شد. به پیشنهاد این کنگره منشور المپیک تغییر یافت و محیط زیست به عنوان سومین رکن المپیزم بعد از ورزش و فرهنگ شناخته شد. سال 1994، پس از پایان بازیهای زمستانی لیلی هامر نروژ که در طی آن توجه خاصی به حفاظت محیط زیست شد، رئیس کمیته بینالمللی المپیک موافقتنامه همکاری را با برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP( به امضا رساند. بر این اساس، در سال 1995، کمیسیون ورزش و محیط زیست در کمیته بینالمللی المپیک تشکیل و اولین کنفرانس جهانی ورزش و محیط زیست در همین سال در شهر لوزان سوئیس برگزار شد.
سابقه فعالیت های زیست محیطی در جنبش المپیک
1992: امضای عهدنامه «پیمان کره زمین» توسط ورزشکاران و مقامات رسمی کمیته بینالمللی المپیک در بازیهای المپیک بارسلون در الزام به حفاظت و حراست از کره زمین
1995: ارزیابی طرحهای زیست محیطی در شهرهای نامزد میزبانی المپیک زمستانی 2002، و همچنین برگزاری اولین کنفرانس جهانی ورزش و محیط زیست
> 1996: تشکیل کمیسیون ورزش و محیط زیست و مطرح شدن محیط زیست به عنوان سومین رکن منشور المپیک
1997: برگزاری اولین دوره ورزشهای سازگار با طبیعت در «پارانا» با شرکت 55 کشور و برگزاری دومین کنفرانس جهانی ورزش و محیط زیست
1999: برگزاری سومین کنفرانس جهانی ورزش و محیط زیست و تصویب دستور کار 21 جنبش المپیک
> 2000: بر جای نهادن استانداردهای جهانی نوینی در خصوص محیط زیست و ورزش در بازیهای المپیک سیدنی
تشکیل کمیسیون ورزش و محیط زیست در ایران
در سال 1376، این کمیسیون در کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران تشکیل شد و فعالیت خود را آغاز کرد. این کمیسیون تلاش دارد که با افزایش آگاهی ورزشکاران، مدیران و مسئولان و برگزار کنندگان مسابقات ورزشی، آثار زیانبار حاصل از فعالیتهای ورزشی بر محیط زیست را کاهش دهد تا ورزشکاران بتوانند در محیطی سالم به فعالیتهای ورزشی بپردازند. همچنین این کمیسیون از محبوبیت قهرمانان ورزشی به منظور توسعه فرهنگ زیست محیطی بهرهمند است.
فعالیت های کمیسیون ورزش و محیط زیست ایران
امضای موافقتنامه همکاری بین سازمان محیط زیست، سازمان تربیت بدنی و کمیته ملی المپیک در تاریخ 26 اردیبهشت ماه 1379
برگزاری نخستین کنفرانس منطقه غرب آسیا و قفقاز با حضور نمایندگان کشورهای منطقه و سازمانهای بینالمللی در تهران در سال 1379
برگزاری اولین همایش ملی ورزش، محیط زیست و توسعه پایدار در تهران در سال 1381
شرکت در مراسم نمادین روز پاکسازی کوهستان، روز درختکاری روز هوای پاک، روز همبستگی با طبیعت
ارتباط با نهادهای زیست محیطی ملی و بینالمللی
انتشار کتاب، بروشور و پوستر به منظور ترویج فرهنگ ورزش و حفظ محیط زیست
آثار بالقوه ورزش بر محیط زیست
چنانچه اصول مدیریت پایدار، در ساخت و ساز ورزشگاهها یا برگزاری مسابقات حاکم نباشد، ورزش میتواند تهدیدی برای محیط زیست باشد. مانند:
آلودگی هوا بر اثر مصرف سوختهای فسیلی، انتشار گازها و ذرات معلق و تولید مه، دود ناشی از حمل و نقل، مسافرتهای ورزشی و تاسیسات ساختمانی
آلودگی خاک ناشی از کاربرد سموم زراعی، به منظور حذف گیاهان هرز و آمادهسازی زمینهای ورزشی
افزایش مصرف آب هنگام برگزاری مسابقات ورزشی
استفاده از منابع انرژی تجدید ناپذیر (نفت، ذغال سنگ و ... (
ایجاد تاسیسات ورزشی و آسیب رسانی به محیط زیست (ساخت پیستهای اسکی و حذف پوشش گیاهی در ارتفاعات، برگزاری مسابقات رالی در اکوسیستمهای شکننده مانند بیابان(
اما ورزش آثار مثبت و سازندهای نیز دارد. از جمله آنها میتوان به نمونههای زیر اشاره کرد:
ورزشهایی همچون کوهپیمایی، قایقرانی، دوچرخه سواری و اسکی سبب انس بیشتر انسان با طبیعت و افزایش احساس مسئولیت پذیری وی به آن میشود.
آثار محیط زیست بر ورزش و ورزشکاران
آثار کوتاه مدت یا دراز مدت بر سلامت ورزشکاران
بروز بیماریها و اختلالات تنفسی ناشی از هوای آلوده
تهدید سلامتی ورزشکاران بر اثر انجام فعالیتهای ورزشی در مناطق آلوده پسمانده های سمی، بقایای سموم آفتکش یا فلزات سنگین