مقدمه :
در حالی که کشورهای پیشرفته جهان در طی چند دهه اخیر مشکل بیماریهای واگیردار را تا حد زیادی حل کرده و تمامی توان و امکانات خود را برای مبارزه با بیماریهای غیرواگیردار منجمله بیماریهای قلبی عروقی و سرطانها متمرکز کرده بودند ، ناگهان در سال 1981 میلادی ( 1360 شمسی ) نوعی بیماری عفونی در دنیا پیدا شد که به سرعت در همه نقاط جهان گسترش پیدا کرد و امید به ریشه کنی بیماریهای واگیردار را حتی در کشورهای پیشرفته تبدیل به یأس نمود . این بیماری که به صورت یک مشکل عمده بهداشتی خود را نشان داد ایدز نام دارد . در این بیماری دستگاه دفاعی بدن شدیداً دچار اختلال می شود .
بیماری ایدز نوعی بیماری کشنده است که ، در همه کشورهای جهان ، در گروههای سنی متفاوت ، نژادهای مختلف نه فقط در هم جنس بازان بلکه در هر دو جنس مشاهده شده است و در واقع ایدز یک مشکل جهانی و به کشور و گروه خاصی اختصاص ندارد .
عامل بیماری نوعی ویروس است که مبدأ اولیه آن کاملاً مشخص نیست .
راههای عمده سرایت بیماری ایدز عبارتند از :
تماسهای جنسی ( جنس مخالف هم جنس بازان ) با افراد آلوده
تزریق خون و فراورده های آلوده آن ، استفاده از سرنگهای مشترک ، بخصوص در بین معتادان
تزریق و بکار بردن ابزار و وسایل آلوده
انتقال از مادر آلوده به جنین
بطور کلی دو گروه سنی بیشتر گرفتار می شوند :
بالغین در سنین 20 تا 45 سال
شیر خواران و نوزادان
مرگ و میر ناشی از ایدز در جوانان در کلیه کشورهای جهان به صورت یک مشکل خطر ناک در آمده است . حدود 75 تا 90 درصد آلوده به ویروس ایدز در گروه سنی 20 تا 45 سال که سن تلاش و سازندگی و فعالیت اقتصادی است ، اتفاق می افتد . افزایش میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی به ویروس ایدز و ابتلا به بیماری در جوانان و شیر خواران ، طول عمر بسیاری از کشورهای جهان خواهد داد .
از آنجای که ایدز یک مشکل بهداشتی نیست ، بلکه یک مشکل اجتماعی و فرهنگی است که مسائل اقتصادی را نیز بدنبال دارد ، لازم است همه سازمانهای دولتی ، غیر دولتی و مردم در امر کنترل و پیشگیری از بیماری با هم همکاری و مشارکت نمایند . از آنجایی که در حال حاضر واکسنی مؤثر و درمان اساسی برای بیماری وجود ندارد ، تنها راه مبارزه با ایدز ، پیشگیری از آلودگی است .
هر چند بیماری ایدز در حال حاضر جزء مسایل حاد بهداشتی کشور ما نیست ، ولی افزایش موارد آلودگی و بیماری از سال 1366 به بعد که اولین مورد آن در کشور شناخته شد ، از این طرف و قرار گرفتن ایران در منطقه آسیا که هر سال بطور فزاینده ای مورد آن زیادتر می شود از طرفی دیگر ، ایجاب می نماید با بکارگیری راههای موثر پیشگیری ، از انفجار این آتش فشان خاموش جلوگیری شود . خوشبختانه وجود اعتقادهای مذهبی و پایبندی خانواده های ایرانی به اصول و اخلاق اسلامی ، خود یکی از راههای مؤثر کنترل و پیشگیری از آلودگی و بیماری است .
تعریف ایدز :
عامل ایدز ویروس اچ آی وی است و ایدز به سندرم نقص ایمنی اکتسابی اشاره میکند باید دانست که هر فرد آلوده به ویروس اچ آی وی الزاماً مبتلا به ایدز نیست بلکه باید یکسری معیارهای شاخص ایدز را بروز دهد تا بگوئیم به ایدز مبتلا شده است .
تنها نیمی از افراد الوده به ویروس اچ آی وی در طی 10 سال به سندرم ایدز مبتلا می شوند این فاصله زمانی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و به عوامل زیادی منجمله وضعیت سلامتی فرد و عادات بهداشتی وی ارتباط دارد . امروزه به کمک بعضی از داروها می توان این فاصله را طولانی تر کرد .
ایدز مهمترین و جدی ترین نتیجه عفونت در اثر ویروس ، کاهش دهنده ایمنی انسان ( HIV ) است که بطور مسلم و تغییر ناپذیر کشنده است .
مجموعه علائم کمبود اکتسابی ایمنی « ایدز » از سال 1981 ظاهر گردید . ظاهراً ایدز برای اولین بار در سال 1979 دیده شده بود . لیکن توجه جامعه پزشکی را در سال 1981 به خود جلب کرد . کلمه اکتسابی به معنای آن است که این بیماری بر خلاف « ارثی » از دیگری گرفته می شود . کمبود ایمنی عبارت است از : کم شدن قوه دفاعی بدن در برابر عفونتها و مجموعه علائم شامل گروهی از کسالتها می شود که به ایجاد یک بیماری بخصوص که در این مورد ایدز است کمک میکند . این بیماری یک نوع ذات الریه بوده است که عامل آن جانور تک یاخته ای است که در ریه به صورت انگل وارد شده و موجب اشکال شدید تنفس بیمار می گردد .
این موقعیت و فرصت برای این جانور تک سلولی موقعی دست می دهد که دستگاه ایمنی بدن انسان به شدت رو به خرابی رفته باشد .
چون در بعضی از کشورهای جهان بواسطه نبود امکانات ، تشخیص آزمایشگاهی ایدز مقدور نیست وجود بعضی از علائم در بزرگسالان و کودکان ممکن است نشانه ای از ایدز باشد .
اهمیت و ضرورت مطالعه ایدز :
دلایل ایدز یکی از عوامل شناخته شده است :
1 نیتریت ها را جزء مواد جهش دهنده ژن دانسته اند و بدین مناسبت می تواند در ایجاد سارکوم کاپوس نقش داشته باشد 2 چنین عقیده دارند که نیتریت ها موجب مسمومیت ایمنی و در نتیجه کاهش ایمنی می گردد .
3 از لحاظ همه گیر شناسی استفاده از نیتریت در خارج از افراد هم جنس باز به ندرت دیده می شود .
بیماران دارای علائم اولیه ایدز : لنفوپاتی دائمی ، تب ، بدحالی و کاهش وزن می باشد .
ایدز در افراد بالغ :
ایدز در شخص بالغ با وجود دست کم دو علامت اصلی همراه با حداقل یکی از نشانه های فرعی زیر مشخص می شود ، مشروط بر اینکه برای نارسایی ایمنی و نقص دستگاه دفاعی بدن علت مشخص از قبیل سرطان ، سوء تغذیه شدید و سایر علل شناخته شده وجود نداشته باشد .
علائم اصلی :
کاهش وزن بدن بیشتر از 10 درصد
اسهال مزمن بیش از یک ماه
تب های متناوب یا ثابت بیش از یک ماه
علائم فرعی :
سرفه پایدار به مدت بیش از یک ماه
عفونت پوستی منتشر همراه با خارش
تبخالهای عود کننده
برفک دهانی
عفونت تبخالی مزمن پیشرونده و منتشر ، بزرگ شدن عمومی غدد لنفی
در واقع بیماری ایدز ، مجموعه ای از علائم است که در اثر نقص دستگاه دفاعی بدن انسان و علائم مربوط به عفونتهای فرصت طلب ، خود را نشان می دهد .
عوامل بیماری :
عامل بیماریزا ویروسی است که قدرت آلوده کنندگی و سرایت پذیری بالائی دارد و به نام ویروس نقص ایمنی انسان یا H.I.V نامیده می شود ، زیرا موجبات ضعف دستگاه دفاعی بدن انسان را فراهم می آورد .
ویروس ایدز در بدن انسان مراحل مختلفی را طی می کند که یکی از آنها دوره فعالیت پنهانی است ، در این مرحله ویروس در حال رشد و تکثیر است و پس از آنکه شرایط از هر نظر آماده شد ، حملات خود را شروع می کند و سبب نابودی سلولهای دفاعی و مرگ انسان می شود . آلودگی به ویروس در تمام دوران زندگی انسان ادامه پیدا می کند .