نگاهی از نزدیک به کف اقیانوس
با وجود اینکه بیشتر دنیای ما زیر اقیانوس قرار دارد، تا چند سال پیش اطلاعات انسان درمورد کف اقیانوسها کمتر از آگاهی او از کرۀ ماه بود. تصویری که انسان درمورد ناحیه وسیع زیر دریا درذهن داشت، بیشتر تصورات غلطی براساس اسطوره ها، اطلاعات نادرست و به طورکلی عقاید بی اساس بود.
تا این اواخر، مردم معتقد بودند که کف اقیانوس کم و بیش مسطّح است، امّا به زودی پس ازجنگ جهانی اوّل، اختراعی به نام عمق یاب صوتی مناطق کشف نشده ی اعماق اقیانوس را درمعرض اکتشافات و نقشه برداریهای منظم و سازمان بندی شده قرار داد. عمق یاب صوتی وسیله ای است که صدایی مانند صدای« بیپ» ایجاد می کند و آن را به داخل آب می- فرستد و زمانی را که طول می کشد تا انعکاس آن به سطح آب بازگردد، اندازه می گیرد. بنابراین، تکنیسین ها می توانند با اندازه گرفتن مدّت زمان دریافت انعکاس از کف اقیانوس، به عمق آن پی ببرند.
کار مهم و قابل توجه عمق یاب صوتی، ارائه تصویر روشنی از کف دریا به انسانها بود. تصویری که با آنچه ما تا به حال می اندیشیده ایم بسیار تفاوت دارد. این وسیله کشف کرده است که در مناطق تاریک بسیار عمیق، رشته کوههای عظیم و گودالهای ژرف، اتشفشانهای بلند و صخره های به هم پیچیده وجود دارد.
ما اکنون می دا نیم که کف اقیانوس به سه منطقه ی اصلی تقسیم شده است. منطقه ی اوّل پوسته‌ی قاره‌ای است: ناحیه ی مرزی کم عمقی در میان قاره ها و دریا که پر از زندگی است. منطقه‌ی دوّم سرازیری قارّه ای است: جایی که خشکی به انتها می‌رسد و کف دریا ناگهان شیبی حدود سه کیلومتر یا بیشتر پیدا می کند.
که سوی عمق واقعی اقیانوس فرو می رود سرانجام، کف اعماق اقیانوس قرار دارد پوسته -های قارّه ای، بیشتر سواحل کره ی زمین را دربرمی گیرند؛ به آرامی ازساحل دور می شوند و شیب پیدا می کنند و تا عمق حدود 150 متری پیش می روند. آنها زمانی خشکی بوده، امّا با بالا آمدن آب دریاها درهنگام ذوب شدن آخرین قطعات یخ، دردریا فرو رفته اند. کشف دندانهای فیل درکیلومترها دورازساحل، نشان می دهد که این موجودات 20000 سال پیش درجایی که اکنون دردریا قراردارد می زیسته اند. در خارجی ترین لبه ی پوسته های قارّه ای، کف اقیانوس ناگهان مانند ریل قطار شهربازی کودکان شیب تندی پیدا می کند و حدود سه تا پنج کیلومتری پیش می رود. این شیبها برجسته ترین طرح کلّ کره ی زمین است. جایی که کوهها به ساحل فشارمی‌آورند و هیچ پوسته ای وجود ندارد- مانند ساحل شیلی- شیب عمودی حدود 8 کیلومتراز سطح تا عمق آب ارتفاع پیدا می کند.
در دامنه ی شیبهای قارّ ای، کف اعماق اقیانوس آغازمی شود. این ناحیه بزرگترین ناحیه اقیانوس را تشکیل می دهد، زیرا پنج هفتم کلّ سطح دریاها را تشکیل می دهد که نیمی ازکلّ سطح کره ی زمین است. در این ناحیه ی عظیم است که دانشمندان، با استفاده از وسایل پیشرفته ای که برای تحقیقات اعماق اقیانوسها طرّاحی شده است، در چند ساله ی اخیرکشفیات شگفت آور بسیاری در مورد سطح کره ی زمین انجام داده اند.
اوّلین کشف وقتی صورت گرفت که اقیانوس شناسان دریافتند که بسیاری ازقله ها، کوههای مخروطی، سلسله جبالها، و صخره هایی که ازعمق اقیانوسها پدیدارشدند. طی قرنها بدون تغییر باقی مانده اند درکف اقیانوس آرام صخره های وجود دارد که ارتفاع آن 800 الی 1600 متر طول آن نزدیک به 500 کیلومتراست.
این صخره آن چنان تیز و دندانه دار است که گویی همین دیروز از بستر دریا بیرون آمده، در صورتی که قدمتی یک میلیون ساله دارد علّت اینکه این صخره چنین جوان به نظر می رسد (از لحاظ اصطلاح ژئولوژیکی) این است که نیروهایی که در روی خشکی موجب فرسایش کوهها می شوند، در عمق اقیانوس وجود ندارند. زیر آب نه بادی است، نه یخ بندانی و نه بارانی که عمل فرسایش را انجام دهد.
جنبه های بسیار دیگر عمق اقیانوس نیز اخیراً کشف شده است. که سواحل غوطه ور قابل ملاحظه ای وجود دارند و به نظر می رسد زمانی بخشی از توده های خشکی قارّه ای بوده اند امّا به گونه‌ای جدا شده اند.
مشهورترین نمونه ی آن، ساحل« گالیسی» ( یک برآمدگی نوک پهن در750 متری آبهای ساحل اسپانیا ) است. وجود این برآمدگی در آن محل این اندیشه را تقویت کرد که دانشمندان سرانجام خشکی افسانه ای گمشده ی « آتلانتیس » را یافته اند طبق افسانه ها، آتلانتیس که زمانی محل سکونت تمدّنی ثروتمند بود، پس از یک زمین لرزه ی مصیبت بار، در اقیانوس فرو رفت. به هر حال نمونه هایی از خاک ساحل گالیسی، مورد مطالعه قرارگرفته و هیچ نشانه ای از وجود جانوران هوازی در زمانهای قبل در آن یافت نشده است.