تحقیق مقاله تصفیه و پساب صنعتی

مقدمه

تمام فاضلاب های صنعتی به نحوی بر محیط زیست اثر می گذارند، هنگامیکه در نتیجه این تاثیر دیگر نتوان محیط زیست را به منظور بهترین  بنزین کاربرد آن مورد استفاده قرار داد،. می گویند آلودگی بوجود آمده است.

تفاوتهای زیادی چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی بین فاضلابهای صنعتی و فاضلاب شهری وجود دارد از جمله اینکه میزان آلودگی فاضلابهای صنعتی می تواند از مقادیر بسیار کم تا بیش از دهها هزار میلی گرم در لیتر باشند. کیفیت فاضلاب صنعتی از نظر زمانی نیز دارای تفاوتهایی است و در هر دوره بهره برداری دچار تغییراتی می گردد. پس می توان گفت یکی از مهمترین عوامل آلودگی های زیست محیطی تخلیه فاضلابهای صنعتی به محیط زیست است، متاسفانه امروزه به دلیل گسترش صنایع و بکارگیری سالیانه هزاران ترکیب شیمیایی جدید در صنایع و ورود قسمتی از آن ترکیبات از طریق تخلیه فاضلابها، به محیط زیست، برپیچیدگی مسایل آلودگی افزوده شده و مبارزه با آن را دشوار تر کرده است. یکی از صنایعی که تولید و تخلیه فاضلاب آن مشکلاتی را از نظر آلودگی محیط زیست در کشور ها بوجود آورده فاضلاب صنایع لبنی هستند.

 بطور کلی صنایع لبنی به فرآورده های متنوعی نظیر شیر پاستوریزه، پنیر، خامه، کره، ماست،... و اطلاق می شود که طی فرآیند های متفاوتی در  چرخه تولید، از شیر خام تهیه شده و پس از طی مراحل و آزمایشات مختلف میکرو بیولوژیکی، در دسترس عموم قرار می گیرد و طبیعتا پساب خروجی حاصل از فعل و انفعالات این صنایع نیز بدلیل وفور مواد غذائی و آلودگی بالا، مخاطراتی از جهت زیست محیطی بهمراه دارد.

2- منابع و مقادیر تولید فاضلاب

منابع تولید فاضلاب در صنابع لبنی عبارتند از :

فاضلاب صنعتی (فاضلاب حاصل از فرایند تولید)

فاضلاب انسانی (فاضلاب بهداشتی تولیدی پرسنل)

2-1- منابع تولید فاضلاب صنعتی در صنایع لبنی شامل مواد ذیل می  باشند.

الف- فاضلاب ناشی از کندانسورها، پاستوریزورها و خنک کننده ها که بعلت فقدان مواد آلی، عدم آلودگی خاص و ثابت بودن کیفیت می تواند به منظور کاهش حجم فاضلاب تولیدی از سایر فاضلابها جدا گردد و سپس بدون انجام عملیات تصفیه ضمن اختلاط با فاضلاب تصفیه شده خروجی به منابع پذیرنده تخلیه گردد. البته فاضلاب مذکور از نظر درجه حرارت بالا می تواند تغییراتی را در اکوسیستم منبع پذیرنده ایجاد نماید.

ب- فاضلاب ناشی از عملکرد دستگاههای خط تولید، به عبارتی فرآیند تولید که به صورت دائم یا غیر دائم تولید می گردد میزان این فاضلاب و مقادیر کیفی آن بسته به شرایط تولید و نوع محصول و تعداد شیفت کاری کارخانه می تواند متغیر باشد، بیشترین آلودگی ناشی از فاضلاب صنایع لبنی مربوط به این قسمت است.

به طوری که در صنایع لبنی که به تولید پنیر نیز اشتغال دارند آب پنیر حاصل از فرآیند تولید مقادیر قابل توجهی اسید لاکتیک، لاکتوز چربی و مواد معلق دارد که این مواد مقدار اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی در (BOD) فاضلاب را افزایش می دهد.

ج- فاضلاب ناشی از شستشوی دستگاهها- مخازن- لوله های خط تولید که در طی فر‌‌آیند یا پایان هر شیفت کاری تولید می گردد کیفیت این نوع  فاضلاب به گونه ای است که بیشترین آلودگی را ایجاد می کند و فاضلاب آن حاوی درصد بالایی چربی مواد آلی محلول و نامحلول، مواد معلق و PH متغیر بعلت استفاده از مواد شیمیایی و سیستم CIP جهت شستشوی دستگاهها و می باشد.

د- فاضلاب ناشی از شستشو کف سالن های تولید که پایان هر شیفت کار تولید می گردد. و حاوی ذرات چربی، مواد آلی محلول، مواد معلق، ودترجفت ها می باشد

2-2 فاضلاب های انسانی تولید شده:

این نوع فاضلاب ناشی در اثر استفاده از دستشویی ها، حمام، آشپزخانه و سایر مصارف انسانی پرسنل شاغل در کارخانه  تولید می گردد که مقدار آن با توجه به تعداد پرسنل شاغل و میزان سرانه مصرف مشخص می گردد.

شمای خط تولید و چگونگی تولید فاضلاب در کارخانه لبنی نیلوفر روز:

به منظور آشنایی با منابع فاضلاب کارخانه نیلوفر روز مراحل مختلف عملیات تولید بشرح زیر بیان می گردد.

شیر پس از انتقال به کارخانه در دو مخزن که هر کدام دارای به ظرفیت 10000 لیتر (جمعا 20000 لیتر) می باشد تخلیه شده و سپس با انجام مراحل کار عمل پاستوریزاسیون شیر را انجام داده و بمنظور انجام سایر مراحل مورد استفاده قرار می گیرد.

بخشی از شیر پاستوریزه شده به منظور تولید شیر مدارس به محل بسته بندی منتقل می گردد در آنجا لیوانهای شیر به ظرفیت حدود 200 سی سی پر خواهد شد، البته در حین کار بمنظور نظافت و پاکیزگی ناشی از سرریز شدن شیر بروی دستگاه از محلول پرکلرین3/0 درصد برای شستشو استفاده می گردد. علاوه بر این سایر محصولات کارخانه عبارتند از شیر کم چرب (5/2 درصد چربی)، ماست، دوغ که مستقیما از ماست تهیه می گردد.

بخش قابل توجهی از فاضلاب تولیدی کارخانه ناشی از شستشوی سالن تولید هفته ای یکبار کل دستگاهها و سالن تولید می باشد با محلول هالامیر 3/0 درصد بصورت اسپری شستشو می گردد و علاوه بر آن در انتهای هر شیفت کاری سالن مورد شستشو قرار می گیرد بطوریکه شیفت کاری از ساعت 8 صبح شروع شده و تا ساعت 14 ادامه دارد و پس از آن حدود 2 ساعت برای شستشو سالن، دستگاههای بسته بندی و .... زمان صرف می گردد

.آب مورد نیاز در کارخانه از چاه موجود تامین و و پس از کلرزنی با محلول پرکرین همراه با 09/0 درصد کلر بداخل مخزن تخلیه و از طریق مخزن هوایی فشار لازم تامین می گردد، روزانه 60 متر مکعب آب مصرف می گردد که از این میزان 10 متر مکعب مربوط آب کندانسها و آب داغ بوده و 50 متر مکعب آن مربوط به عمل شستشو و نظافت می باشد.

برای شستشو از محلول آب داغ، بادر حرارت 95 درجه سانتی گراد همراه با NAOH،HNO3 2 درصد استفاده می شود، این محلول شستشو در مخازنی که هر کدام 500 لیتر ظرفیت دارند نگهداری می شود گاهی در یک روز دو مرتبه کل سیستم شستشو می گردد در طرح نهایی کارخانه حجم مخازن فوق دو برابر شده و بدین ترتیب  آب استفاده شده در عملیات شستشو حدود 6000 لیتر خواهد شد.

علاوه بر فاضلاب صنعتی فوق در محل کارخانه و احدهای حمام و سرویس بهداشتی نیز برای استفاده، پرسنل وجود دارد که فاضلاب تولیدی این واحدها نیز همراه با فاضلاب بخش تولید به  تصفیه خانه منتقل می گردد. در این کارخانه آسپزخانه ای برای طبخ غذا وجود ندارد به پرسنل شخصا نسبت و تامین غذایی خود اقدام می نمایند.

4- مقادیر کمی فاضلاب تولیدی کارخانه لبنی نیلوفر روز:

مقادیر کمی فاضلاب تولیدی کارخانه با توجه به اطلاعات ارائه شده  در خصوص میزان تولید آب در دوره های مختلف سال و اظهارات مسئولین کارخانه در خصوص افزایش ظرفیت که تولید منجر به تولید فاضلاب به میزان 50 متر مکعب در روز می گردد حد نظر گرفته است نمودارهای شماره  1و 2 میزان آب مصرفی و فاضلاب تولیدی کارخانه را طی حدود یکماه اندازه گیری نشان می دهد لازم به ذکر است نتایج حاصل از مصرف آب بر اساس قرائت کنتور موجود ثبت گردیده است.

ضمنا مقادیر کیفی نیز بر اساس آخرین نتایج حاصل از آنالیز فاضلاب به شرح جدول شماره 3 بوده و مبنای طراحی فرآیند قرار گرفته است.

4-1- کیفیت پساب خروجی:

 نظر به اینکه در حال حاضر شهرک صنعتی فاقد طرح جمع آوری و تصفیه فاضلاب می باشد و شهرداری نظر آباد که مسئول شهرک بوده هیچ طرحی در این راستا ندارد کیفیت پساب خروجی از واحدهای تصفیه کارخانه لبنی نیلوفر روز بمنظور استفاده در کشاورزی و بر اساس استاندارد تدوین شده از  سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای این منظور مورد نظر قرار گرفته است.

در راستای کاهش آلودگی، با هدف تبدیل این واحد صنعتی به محیطی کاملا بهداشتی، بررسی وارائه طرح سیستم تصفیه فاضلاب کارخانه لبنی نیلوفر روز به این مشاور واگذار گردیده است، قرارداد خدمات مشاوره ای فوقدر دی ماه 83 بنی آقای مهندس مجید دایی بعنوان مشاور و مدیریت کارخانه نیلوفر روز بعنوان کارفرما، طبق شرایط قرارداد منعقد شده است. گزارش حاضر که حاصل بازدید، بررسی و مطالعات مشاور می باشد به منظور ارائه طرح و نتایج حاصل از محاسبات انجام گرفته تهیه شده است.

امید است با همکاریهای مستمر و اقدامات جدی هر چه سریعتر به این هدف نایل آئیم.

برداشتهای کلی:

کارخانه صنایع لبنی نیلوفر روز که در شهرستان نظر آباد از توابع کرج قرار دارد در قطعه زمینی به مساحت حدود4000 متر مربع و در بین یک کارخانه تولید رب و قطعه زمین خالی قرار گرفته است.

در این کارخانه شیر خام خریداری شده بصورت نیمه صنعتی به محصولات لبنی (شیر، ماست، دوغ) تبدیل می گردد. ظرفیت تولیدی روزانه آن حدود 10 تن می باشد که در آینده با توسعه تجهیزات و اعمال مدیریتهای تولید ظرفیت به 40 تن در روز نیز افزایش خواهد یافت. پرسنل شاغل در این واحد حدود 20 نفر می باشد که بصورت یک شیفت روزانه کار می کنند.