تفسیر سوره ناس
سوره ناس این سوره در مکه نازل شده و داراى 6 آیه است
محتوى و فضیلت سوره ناس
انسان همیشه در معرض وسوسه هاى شیطانى است ، و شیاطین جن و انس کوشش دارند در قلب و روح او نفوذ کنند ، هر قدر مقام انسان در علم بالاتر رود و موقعیت او در اجتماع بیشتر گردد ، وسوسه هاى شیاطین شدیدتر مى شود ، تا او را از راه حق منحرف سازد و با فساد عالمى عالمى را بر باد دهد .
این سوره به پیغمبر اکرم (صلى الله علیهوآلهوسلّم) به عنوان یک سرمشق و پیشوا و رهبر دستور مى دهد که از شر همه وسوسه گران به خدا پناه برد .
محتواى این سوره از جهتى شبیه سوره فلق است ، هر دو ناظر به پناه بردن به خداوند بزرگ از شرور و آفات مى باشد ، با این تفاوت که در سوره فلق انواع مختلف شرور مطرح شده ، ولى در این سوره فقط روى شر وسوسه گران ناپیدا ( وسواس خناس ) تکیه شده است .
در اینکه این سوره در مکه نازل شده است یا در مدینه ؟ باز در میان مفسران گفتگو است ، گروهى آن را مکى مى دانند ، و جمعى آن را مدنى مى شمرند ، ولى لحن آیاتش با سوره هاى مکى موافقتر است .
و با توجه به اینکه این سوره و سوره فلق طبق روایات با هم نازل شده ، و سوره فلق به عقیده جمع کثیرى مکى است این سوره نیز مى تواند مکى بوده باشد .
در فضیلت تلاوت این سوره روایات متعددى وارد شده از جمله اینکه در حدیثى مى خوانیم که پیغمبر اکرم (صلى الله علیهوآلهوسلّم) شدیدا بیمار شد ، جبرئیل و میکائیل ( دو فرشته بزرگ خدا ) نزد او آمدند ، جبرئیل نزد سر پیامبر نشست و میکائیل نزد
تفسیر نمونه ج : 27 ص : 469
پاى او ، جبرئیل سوره فلق را تلاوت کرد ، و پیغمبر را با آن در پناه خدا قرار داد ، و میکائیل سوره قل اعوذ برب الناس را .
در روایتى که از امام باقر (علیه السلام) نقل شده و قبلا به آن اشاره کردیم ، مى خوانیم : هر کسى در نماز وتر معوذتین ( سوره فلق و ناس ) و قل هو الله احد را بخواند به او گفته مى شود اى بنده خدا ! بشارت باد بر تو که خداوند نماز وتر تو را قبول کرد !
تفسیر نمونه ج : 27 ص : 470
سوره الناس
بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ قُلْ أَعُوذُ بِرَب النَّاسِ(1) مَلِکِ النَّاسِ(2) إِلَهِ النَّاسِ(3) مِن شرِّ الْوَسوَاسِ الخَْنَّاسِ(4) الَّذِى یُوَسوِس فى صدُورِ النَّاسِ(5) مِنَ الْجِنَّه ِ وَ النَّاسِ(6)
ترجمه :
بنام خداوند بخشنده مهربان
1 - بگو پناه مى برم به پروردگار مردم .
2 - به مالک و حاکم مردم .
3 - به خدا و معبود مردم
4 - از شر وسواس خناس .
5 - که در سینه هاى انسانها وسوسه مى کند .
6 - خواه از جن باشد یا از انسان
تفسیر نمونه ج : 27 ص : 471
تفسیر : پناه مى برم به پروردگار مردم !
در این سوره که این آخرین سوره قرآن مجید است روى سخن را به شخص پیامبر (صلى الله علیهوآلهوسلّم) به عنوان سرمشق و مقتدا و پیشواى مردم کرده ، مى فرماید : بگو پناه مى برم به پروردگار مردم ( قل اعوذ برب الناس ) .
به مالک و حاکم مردم ( ملک الناس ) .
به خدا و معبود مردم ( اله الناس ) .
قابل توجه اینکه در اینجا روى سه وصف از اوصاف بزرگ خداوند ( ربوبیت و مالکیت و الوهیت ) تکیه شده است که همه آنها ارتباط مستقیمى به تربیت انسان ، و نجات او از چنگال وسوسه گران دارد .
البته منظور از پناه بردن به خدا این نیست که انسان تنها با زبان این جمله را بگوید ، بلکه باید با فکر و عقیده و عمل نیز خود را در پناه خدا قرار دهد ، از راههاى شیطانى ، برنامه هاى شیطانى ، افکار و تبلیغات شیطانى ، مجالس و محافل شیطانى ، خود را کنار کشد ، و در مسیر افکار و تبلیغات رحمانى جاى دهد ، و گرنه انسانى که خود را در معرض طوفان آن وسوسه ها عملا قرار داده ، تنها با خواندن این سوره و گفتن این الفاظ بجائى نمى رسد .
با گفتن رب الناس اعتراف به ربوبیت پروردگار مى کند ، و خود را تحت تربیت او قرار مى دهد .
تفسیر نمونه ج : 27 ص : 472
با گفتن ملک الناس خود را ملک او مى داند ، و بنده سر بر فرمانش مى شود .
و با گفتن اله الناس در طریق عبودیت او گام مى نهد ، و از عبادت غیر او پرهیز مى کند ، بدون شک کسى که به این صفات سه گانه مؤمن باشد ، و خود را با هر سه هماهنگ سازد از شر وسوسه گران در امان خواهد بود .
در حقیقت این اوصاف سه گانه سه درس مهم تربیتى ، سه برنامه پیشگیرى ، و سه وسیله نجات از شر وسوسه گران است و انسان را در مقابل آنها بیمه مى کند .
لذا در آیه بعد مى افزاید : از شر وسواس خناس ( من شر الوسواس الخناس ) .
همان کسى که در سینه هاى انسانها وسوسه مى کند ( الذى یوسوس فى صدور الناس ) .
وسوسه گرانى از جن یا از انسان ( من الجنه و الناس ) .
واژه وسواس به گفته راغب در مفردات در اصل صداى آهسته اى است که از به هم خوردن زینت آلات برمى خیزد ! سپس به هر صداى آهسته گفته شده ، و بعد از آن به خطورات و افکار بد و نامطلوبى که در دل و جان انسان پیدا مى شود ، و شبیه صداى آهسته اى است که در گوش فرو مى خوانند اطلاق گردیده .
وسواس معنى مصدرى دارد ، ولى گاهى به معنى فاعل ( وسوسه گر ) نیز مى آید ، و در آیه مورد بحث به همین معنى است .