از آن جهت که یک سایت اینترنتی امروزه جزء لاینفک یک سیستم بازرگانی موثر را تشکیل میدهد. و همچنین از آنجاییکه هزارها سایت در وب با موضوعات مختلف و متنوع وجود دارد. طراحی یک سایت وب ظرافتها و نکات خاصی را طلب می نماید که عدم توجه به این نکات موجب عدم کارائی لازم و در نهایت دلسردی مدیران از این فناوری خواهد شد.چه بسیارند مدیرانی که با انتظار وسیع و امیدهای روشن اقدام به بوجود آوردن سایت نموده و پس از صرف هزینه های مربوطه بدون نتیجه سایت خود را رها کرده و همواره از این تجربه تلخ ابراز ناراحتی می نمایند.
دلایل این ناکامی را از نگاه کلی می توان در عواملی بسیاری دانست که ذیلاً به توضیح ۷ اصل کلی پرداخته می‌شود. این نکات با بررسی چندین سایت تجاری موفق و یادداشت برداری از نکات مثبت آنها بدست آمده که از از این لحاظ دارای اهمیت زیادی است.
البته به دلیل وجود مدیریت دولتی و انحصارات مربوط به آن درگذشته و همچنین برخی از رانتها تعدادی از مدیران بازرگانی عادت به رقابت تجاری و جلب مشتری و نکات مربوط به آن ندارند و بعضی بایدها و نباید هارا برای مشتریشان مطرح نموده و خود را محق در داشتن انتظاراتی که زائیده نظام انحصاری است می دانند ولی اصولاً در نظام تجارت بین المللی بصورت طبیعی بجز در موارد خاص هیچگونه انحصاری وجود ندارد و انحصار طلبی بزودی با شکست مواجه خواهد شد. مدیران باید این نکته را نصب‌العین خود قرارداده و با ابزارهایی مانند تبلیغات مناسب ، استفاده از فناوری ، بالابردن کیفیت کالاها دقت در بسته بندی و درکل رعایت اصول تجاری اقدام به جلب مشتری و رسیدن به نتیجه نمایند و ایجاد یک وب سایت موفق هم یکی از این ابزارهاست.
۱- بهره گیری مفید از فضای موجود در صفحات
طراحی صفحات باید به گونه ای باشد که حداکثر بهره دهی را برای بازدید کننده داشته‌باشد. بطور خلاصه بازدید کننده در دید اول بلافاصله مطلب مورد نظر یا حداقل راه دسترسی به آن را پیدا کند. این نکته بخصوص در طراحی صفحات اول از اهمیت بیشتری برخورداراست.
اصل اول در طراحی سایت ارزش قائل بودن برای وقت بازدید کننده است. به این معنا که نباید وقت وی را با مطالب غیر مربوط و کسل کنند پرنمود که نتیجه ای جز دلسردی و عدم نیل به موفقیت در بر نخواهدداشت.
برای رسیدن به چنین هدفی باید بدقت بازدید کنندگان را شناخت و هدف یابی نمود و ایشان را بر اساس اهدافشان به گروههایی تقسیم کرد. همچنین باید به این نکته توجه شود که بازدید کننده علاوه بر اهداف اصلی چه اهداف فرعی را نیز ممکن است دنبال کند. پس از اینکار باید اطلاعات مورد نیاز هر گروه را طبقه بندی نموده و سپس اقدام به تقسیم صفحه به قسمتهایی نموده و اطلاعات مربوط به هر گروه را در قسمت خاص خود قرارداد. در این رابطه باید سعی شود که اطلاعات مربوط به اهداف فرعی هر گروه در نزدیکی اهداف اصلی ایشان باشد. بدیهی است که اهداف فرعی یک گروه ممکن است برای گروه دیگر اهداف اصلی بحساب آمده و برعکس.
باید از درج تصاویر بی ربط به موضوع و توضیحات اضافی مخصوصاً در صفحات اصلی جداً خودداری شود. بدلیل اصل فوق و همچنین ارزش فضای وب باید با تقسیم بندی مناسب بگونه ای عمل‌شود که از وجود فضاهای خالی و بدون اطلاعات در صفحات اصلی احتراز گردد.
۲- تعامل و برقراری ارتباط دوطرفه با بازدید کننده
اصل دوم در طراحی یک سایت وب تعامل با بازدید کننده و برقراری ارتباط دوطرفه است. یعنی همانطور که بازدیدکننده با مراجعه به سایت اطلاعاتی در مورد اهداف خود کسب می‌کند سایت نیز باید بگونه ای باشد که اطلاعاتی از بازدید کننده خود کسب نماید.
موارد ذیل به ترتیب درجه اهمیت ذکر شده :
- اطلاعات شخصی و مخصوصاً طریق تماس با وی چگونه است ؟
- چرا به این سایت مراجعه نموده و اهداف اصلی و فرعی وی چیست؟
- طریقه آشنایی وی با سایت چگونه بوده است؟
- به کدامیک از اهداف خود رسیده و در جستجوی کدامیک ناکام بوده است؟
- نظر وی در مورد سایت چیست و چه پیشنهاداتی در مورد بهبود آن دارد؟
طبیعی است که دریافت اطلاعات از اطلاع رسانی بسیار مشکل تر است زیرا افراد بسختی حاضرند اطلاعات بدهند درحالیکه شاید بسیار راحت تر حاضر شوند اطلاعات کسب نمایند. در ضمن هدف اصلی بازدید کننده کسب اطلاعات است نه دادن آن.
لذا باید به طرقی وی را تشویق ویا حتی مجبور به اینکار نمود. در بسیاری از سایتها قسمت ثبت نام و اعلام نظریات و پیشنهادات وجود دارد ولی در نیل به این هدف ناکامند و با وجود تعداد زیاد بازدید کنندگان حتی یکنفر هم حاضر به ثبت نام و اعلام نظریات خود نیست.
اینکار باید با ظرافت و درایت خاصی صورت گیرد که بازدید کننده خواسته یا ناخواسته اقدام به اینکار نماید.
- برخی از سایتها برای جلب نظر مشتری اقدام به ارائه تسهیلاتی در قبال ثبت نام می‌نمایند از جمله این تسهیلات می‌توان به تخفیف ، ارائه خدمات خاص تجاری، دادن امتیازات ویژه‌درخرید یا فروش و غیره اشاره نمود.
- برخی دیگر خدمات رایگانی را پس ازثبت نام به بازدید کننده ارائه می نمایند مانند سرویس مجانی پست الکترونیک (این خدمت بسیار رایج است و حسن آن در این نکته است که بصورت طبیعی آدرس شخص در اختیار سایت قرار میگیرد.)، تلفن اینترنتی در مدت محدود، دادن فضا روی سایت و صفحه اختصاصی جهت معرفی وغیره.
- برخی دیگر درقبال ثبت نام به بازدید کننده جایزه هایی مانند استفاده رایگان از خدمات اینترنت ، هدیه هایی که باپست ارسال می شود، نرم افزار های رایگان استفاده از تورهای رایگان یا نصف قیمت وغیره اعطا می کنند.
- برخی دیگر ارائه یکسری از خدمات مانند پشتیبانی از کالاها را منوط به ثبت نام نموده و مشتری خود را به این طریق مجبور به ثبت نام و دادن اطلاعات می‌نمایند. این درصورتی است که مشتری قبلاً کالای ذکر شده را خریده باشد. (یعنی مشتری باشد نه بازدید کننده)
بهرحال شکی نیست که در دنیای تجاری کنونی برای دریافت هرگونه اطلاعات ویا خدمتی باید بهایی در ازای آن پراداخت. پس از بازدید کننده هم نباید انتظار داشت که بصورت مجانی به سایت اطلاعات‌دهد مگر آنکه مجبور باشد (که در اغلب موارد اینطور نیست).
علاوه بر نکات فوق دریافت اطلاعات از بازدید کننده باید تدریجی و بدور از هر گونه پیچیدگی‌باشد. بعبارت دیگر هرچه اطلاعات دریافتی در یک نوبت بیشتر باشد باید بهای بیشتری پرداخت شود ولی ممکن است در ازای اطلاعات کمتر و در نوبتهای متعدد بازدید کننده با رغبت بیشتری اقدام به اینکار نماید. بهر حال باید از نمایش صفحات پیچیده به این منظور جداً احتراز گردد و در هر مرحله تعداد اقلام اطلاعاتی کم وبصورتی واضح از وی درخواست گردد.
برخی از سایتها اینکار را بسیار به آرامی و هر بار با یک قلم اطلاعاتی و با طرح نظرخواهی انجام داده و معمولاً موفقیت با اینگونه سایتهاست. بهرحال اولین قلم اطلاعاتی که از بازدید کننده خواسته می شود آدرس وی خواهد بود.
۳- ثبت رفتار بازدید کننده و هدفیابی پویا
یکی از مهمترین اصول طراحی یک سایت همراهی وکنترل نامحسوس بازدید کننده است. به این معنی که سایت باید پس از شناسایی بازدیدکننده برای وی پرونده ای تشکیل داده و صفحاتی که از آن بازدید می‌نماید یا مطالبی که وارد می کند را ثبت نموده و سپس وی را بر اساس صفحات و نکاتی که بازدید نموده یا وارد کرده هدفیابی نماید. (بصورت اتوماتیک گروه وی را مشخص کند.) به این ترتیب می‌توان با توجه به گروه مشخص شده، وی را در رسیدن به اهدافش یاری نموده و یا به سمتی سوق داد که هدف مورد نظر را برآورده سازد. بعنوان مثال بسیارند سایتهایی که بر طبق آنچه در اصل دوم ذکر شد بازدید کننده خود را شناسایی نموده و پس از شناسایی، با توجه به مواردی که جستجو می‌نماید او را هدفیابی می‌کنند. سپس در دفعات بعدی بازدید ضمن پر رنگ کردن مطالب مربوط به هدف مشخص شده تبلیغاتی در موضوعات هدفیابی شده نمایش می‌دهند. به این ترتیب ضمن کمک به وی درجهت رسیدن به اهدافش بصورت اتوماتیک تبلیغات مورد نظر خودرا نیز منتقل می نمایند. این مطلب همچنین موجب بوجودآمدن شرایط مناسب برای اصل اول نیز خواهد شد.