-تعریف
پساب یا فاضلاب , آب کثیف یاآلوده مایعی آغشته به انواع موادآلی ومعدنی وسازوارههای ریز بیماری زااست که ازکارخانه های صنعتی بیمارستانها محلهای مسکونی یااداری... تخلیه می شوندویکی ازعاملهای عمده آلودگی محیط زیست است.
پساب رامی توان به طورکلی به سه دسته بخش کرد:
1)فاضلاب های خانگی یاشهری که ازبهداشت فردی شستشودرمنزل ومحل کاربه وجودمی اید.
2)پسابهای صنعتی که ازشستسوی ماشین آلات بهداشت فردی افرادکارخانه وفرآیندهای شیمیائی برای تولیدفرآوردهای صنعتی ناشی می شود.
3)نشست آب یازه آب هاکه ازنفوذوورودآب های زیرزمینی ازمحل اتصال لوله های انتقال فاضلاب به تصفیه خانه درفاضلاب هاراه می یابند.
-ملاکهای میزان آلودگی پساب هاوفاضلاب ها
مهمترین ملاکهائی که ازروی آنهامی توان به میزان آلودگی پساب هاوفاضلاب هاپی بردعبارتنداز:
الف)BOD (اکسیژن موردنیاززیست شیمیائی )
که مقداراکسیژن موردنیازباکتریهای هوازی درون فاضلاب رابرای اکسیدکردن مواد
آلی موجوددرفاضلاب معین می کندوملاکی ازمقدارموادآلی وسرعت تجزیه بیوشیمیائی آنهاست.چون اندازه گیری BOD درآزمایشگاه حدود5روزبه طول می انجامدوبیشترآن رابانماد BOD5نشان میدهند.
ب)COD (اکسیژن موردنیازشیمیائی )
مقداراکسیژن موردنیازبرای تجزیه شیمیائی موادآلی موجود درفاضلابهائی است که به وسیله باکتری هاتجزیه نمی شوند بلکه بایدآن رابه روش شیمیائی برای نمونه درگرمابه وسیله اسیدسولفوریک ویاپرمنگنات پتاسیم تجزیه کرد.
پ)TOC (کل کربن آلی )
ملاک دیگربرای تعیین آلودگی آب است وبادستگاههای خودکاراندازه گیری شود.
لازم به یادآوری است که برای تعیین مقدار آلودگی پسابها و فاضلاب ها اندازه گیریCOD به تنهایی می تواند کفایت کند.زیرا در مورد فاضلاب های شهری و بخش عمده ای از شساب های صنعتی مقدار COD است.از این رو با اندازه گیری COD که بسیار آسانتر است می توان به مقدار تقریبی BODدست یافت.
-ترکیب فاضلاب های شهری
ترکیب فاضلاب های شهر ها و حتی منطقه های مختلف یک شهر ممکن است با هم تفاوت داشته باشد.به طور کلی فاضلاب ها را بر اساس محتوا و شدت میزان مواد زاید و الوده کننده موجود در آنها می توان به سهدسته قوی متوسط و ضعیف بخش کرد .مقدار متوسط و تقریبی مواد گوناگون موجود در این سه دسته از فاضلاب های شهری در جداولی موجود می باشد.
شدت آلودگی (PI) فاضلاب ها را از رابطه زیر که به فرمول مک گوون معروف است می توان بدست آورد.
PI=4.5N+6.5P
در این رابطه N برابر مجموع مقدار نیتروژن آمونیاکی و آلی بر حسب میلی گرم بر لیتر وp مقدار محلول نرمال پرمنگات پتاسیم بر حسب میلی لیتر به ازای هر لیتر آب در محیط اسیدی و دمای c27 برای اکسایش مواد آلی است.ضریب 4.5 مقدار اکسیژن مصرفی برای تبدیل نیتریک و 6.5 ضریب تصیحیح مربوط به کلرید ها سولفات ها وکاتیون ها ی کلسیم و منیزیم می باشد.
اگر مقدار محلول نرمال پرمنگنا مصرف شده رابر5؛10یا25میلی لیتر در ازای هر لیتر آب باشد فاضلاب را به تریب ضعیف متوسط و قوی می گویند.
ویژگی های فیزیکی فاضلاب ها
مهمترین ویژگی فاضلب ها عبارتند از :دما ،رنگ،بو، طعم و میزان کدورت که در اینجا به شرح مختصری در باره هر یک ار آنها می پردازیم.
دما
دمای فاضلاب ها از دمای محیط بیشتر است .دلیل آن وارد شدن آب داغ از منازل با کارخانه ها در فاضلاب ها است. در نتیجه سرعت فعالیت و رشد باکتری در آن زیاد تر و میزان انحلال پذیری گازها در آن کمتر است.
رنگ
رنگ فاضلاب ها بیشتر خاکستری یا تیره است و این به دلیل حل شدن مواد آلی و ترکیب های آهن و... در ان است که سبب بد رنگ شدن آب می شود
میزان رنگ فاضلاب را بر اساس میزان شدت عبور نور و مقایسه با یک محلول شاهد می سنجند.
بو
فاضلاب ها بد بو و گاهی دارای بوی تعفن آور می باشند و این بدلیل وجود مواد فرار و گازهای بدبویی در آن است که بیشتر از تجزیه مواد آلی ناشی و سبب پایین آمدن کیفیت آب و پر اکنش بوی ناخوشایند در محیط می شود.
مزه (طعم )
فاضلاب هاطعم ناخوشایندی دارندکه به دلیل وجودنمک هاوموادبوزادرآنهاست.
کدری
فاضلاب هابه طورمعمول کدرمی باشندواین به دلیل وجود ذره های جامدمعلق موادمعدنی وآلی جلبک هاوموجودهای ذره بینی درآنهاست .کدربودن فاضلاب سبب جلوگیری ازتابش نورکافی به درون آب کاهش رشدگیاهان مولداکسیژن فتوسنتزواکسیژن گیری می شود. میزان کدربودن آب رابااندازه گیری میزان پخش یاجذب نورومقایسه آن بایک مخلوط شاهدیااستانداردمی سنجند.
-ویژگی های پساب های برخی ازصنایع
نساجی : پساب کارخانه های نساجی براثرفرایندتولید الیاف وکاربردموادقلیائی دمای بالاوموادمعلق زیاد موادرنگی BOD بالادارد و بسیارقلیائی است .
این نوع پساب را به روش های خنثی سازی ته نشین سازی شیمیایی هوادهی در تصویه بیوشیمیو استفاده از صافی چکیده تصویه می کنند.
چرم سازی :پساب کار خانه های چرم سازی بر اثر کندن مو خیس کردن و استفاده از آهک نمک های کروم و... دارای سختی و مواد جامد زیاد ،نمک های کروم ،PH بالا و BODبالاست آن را به روش یکنواخت سازیته نشینی و بیوشیمیایی تصفیه می کنند.
داروسازی :کارخانه های دارو سازی بدلیل استفاده از مواد مختلف شیمیایی برای تولید داروهه دارای مقدار زیادی از مواد آلی و معدنی حل نشده معلق و ویتامین هاست . این مواد را پس از جدا سازی و خشک کردن می توان بمصرف غذای حیوانات رساند.