تحقیق مقاله حرکات اصلاحی و درمانی ، بررسی ضعف ها و ناهنجاری های اکتسابی دستگاه استخوانی ، عضلانی و مفصلی افراد جامعه

مقدمه :

موضوع مورد مطالعه در حرکات اصلاحی و درمانی ،بررسی ضعفها و ناهنجاری های اکتسابی دستگاه استخوانی ،عضلانی و مفصلی افراد جامعه است.

این ناهنجاریها عموما به دلایلی چون عادات حرکتی نامناسب ،فقر حرکتی ،شرایط نامناسب محیطی و با مشخصه تدریجی بودن، بویژه در دوران کودکی و سنین رشد ، بروز کرده است . این اختلالات هنوز آنقدر شدت نیافته اند که مشکلات جدی برای فرد مبتلا ایجاد کرده او را به دست جراح ارتوپد بسپارند یا او را ناگزیر از استفاده از وسایل کمکی و انواع بریسها و پروتزها نمایند و عنوان بیمار به فرد اطلاق شود. بنابر این امکان بهبود و اصلاح از طریق حرکات جبرانی و ورزش های درمانی وجود دارد همچنین به دلیل گسترش ورزش حرفه ای و اماده سازیهای طاقت فرسای ورزشکاران در طول تمرینها و مسابقات ،تغییرات نامطلوب اسکلتی این افراد و به عبارتی پدیده «سازگاری های نامناسب عضلانی – اسکلتی » ورزشکاران مورد مطالعه ویژه شاخه حرکات اصلاحی و درمانی قرار  می گیرد . شناسایی زمینه های بروز تغییرات نامطلوب قامت در رفع آنها اکنون در مرکزتوجه حرکات اصلاحی و ددرمانی «تعادل ساختار فیزیکی بدن»یا همان «وضعیت بدنی »است . شایان ذکر است که وضعیت بر عهده بخشهای متفاوت توانبخشی چون حرکات درمانی ،آب درمانی ، الکتروتراپی ،کار درمانی و اندام مصنوعی است . لکن علی رغم این اشتراک توجه به مهمترین نکات افتراق ذکر شده در جدول 3 بیانگر حدود کارکرد شاخه حرکات و ورزشهای اصلاحی در تربیت بدنی و علوم ورزشی خواهد بود.

حرکات اصلاحی و هدف آن

حرکات اصلاح شاخه ای تربیت بدنی به شمار می رودکه در صدد اصلاحئ بر طرف کردن ضعف ها و ناهنجاریهای مختلف عضلانی ، ارگانیکی و هماهنگی و تعادل ، با استفاده از حرکات و برنامه های دقیق و اصولی ورزشی می باشد . بدیل تربیت ، می توان گفت که کلیه حرکات و فعالیت های بدنی و ورزشهایی که برای درمان و اصلاح ضعف ها و نا هنجاریهای بدنی بکار می رود حرکات اصلاحی نامیده می شود . 

حرکات اصلاحی بعد از مطالعه دقیق   و شناخت علل و عوامل بروز نا هنجاریهای مختلف بدنی و ارگانیکی بدنی بوسیله متخصصین و کارشناسان حرکات اصلاحی و حرکت درمانی به افرادی که دچار ضعف های مختلف وضعیتی هستند ، توصیه و تجویز می گردد .

تمرینات و حرکات اصلاحی می تواند قدرت عضلانی ، انعطاف پذیری ، تسریع و تسهیل جریان گردش خون و تنفس ، قدرت تعادل و هماهنگی بدن را توسعه و افزایش داده و فرد را در حفظ آمادگی و قابلیت جسمانی و رفع و اصلاح نا هنجاریهای وضعیتی یاری نماید .

ضعف های بدنی و نا هنجاریهای وضعیتی به غیر از عواملارثب در اثر بیماریهای تمدن از قبیل ماشینی و صنعتی شدن زندگی ، عدم تحرک انسانها ، داشتن عادات غلط و نا پسند در طول زندگی روزمره و ساعات کار و تلاش در شبانه روز و عدم استراحت مناسب و کافی بوجود می آید .

طبق تحقیقات بعمل آمده ، در کشورهای مترقی بیش از 70 درصد کودکان ، نوجوانان و بزرگسالان به ضعفهای اندام تحتانی و بیش از 35 درصد به ضعف های ارگانیکی و ستون فقرات و در حدود 15 درصد به ضعف های هماهنگی و درصد کمتری نیز به انواع ضعف های اندام فوقانی دچار هستند . لازم به ذکر است که علائم ضعف های مذکور در جوامع شهری بزرگ بیشتر از جوامع شهری کوچک و روستایی به چشم می خورد .

بنابراین ، هدف از حرکات اصلاحی و ورزشهای درمانی به طور کلی سناخت دقیق ضعف ها و نا هنجاریهای بدنی و هماهنگی و تعادل بوده و در وهله دوم انتخاب حرکات و تمرینات مناسب و اعمال آنها برای درمان و اصلاح نا هنجاریهای موجود می باشد .

علل و عوامل بروز ناهنجاریها

حرکات اصلاحی شاخه ای از علوم ورزشی و دانشی کاربردی در جامعه و بویژه در مدارس است که مشتمل بر اهداف عمده شناسایی ،آموزش ،پیشگیری ،بههبود و اصلاح ناهنجاری های بدن و عادات حرکتی بدن و عادات حرکتی افراد می باشد . از این رو شناسایی علل و عوامل مشترک بروز چنین وضعیتهای ناهنجار و آثار کلی این عوارض ضروری به نظرمی رسد . شایان ذکر است که برخی از این عوامل مربوط به وضعیت خود فرد و برخی دیگر مربوط به محیط و شرایط بیرونی اند هر چند جریان مستمر تحقیقات به انتشار نتایج تحقیقاتی منجر می شود که گاه دیدگاههای متفاوتی را در خصوص اهمیت و نقش این عوامل اظهار می دارد اما در یک نگاه اجمالی می توان اصلی ترین علل و عواملی را که موجب بروز ناهنجاری های وضعیتی کمی شود به شرح ذیل بیان داشت:

1-اختلالات ژنتیکی و مادرزادی ،مانند کسانی که با انواع انحرافات ستون فقرات چون کج پشتی یا انحراف ذپا ها به خارج و داخل یا کف پای صاف به دنیا می آیند.  برخی از ناهنجاریهای موجود در نوزادان ، همانطوری که گفته شد ، در اثر اختلالات ژنتیکی و به صورت مادر زادی برای آنان رخ می دهد مثلاً کودکانی هستند که در هنگام تولد دارا یناراحتی و ناهنجاری وضعیتی در اندامهای طرف فوقانی و یا تحتانی و در مواردی نیز در بالا تنه خود هستند ، مانند کودکان دارای اسکولیوز و انحراف ستون فقرات و یا آنهایی که دارای انحنا و نا هنجاری در مچ پاها بوده و با پاهای کج به دنیا می آید که اغلب این موارد موضوع درمان در قالب مباحث حرکات اصلاحی قرار نگرفته و می بایست با مشاوره و راهنمایی متخصصی ارتوپدی بررسی و معالجه شود .

2-بیماریها مانند کسانی که در اثر ابتلا به سل ستون فقرات به انحراف شدید ستون فقرات مبتلا می شوند. آسیب ها وصدماتی که در اثر بروز حوادث مختلف مانند : تصادفات رانندگی و بیماریهای از قبیل سل استخوانی ، فلج اطفال و ... که منجر به نا هنجاری مختلفی در افراد می گردد ، از علل دیگر بروز نا هنجاری ها می باشند که این افراد عموماً در جهت پیش گیری و تا حدودی درمان محدود ناراحتی های خود می توانند از حرکات اصلاحی و ورزشهای درمانی استفاده نمایند . اما درمان اساسی آنان مسلماً باید بوسیله پزشکان متخصص مورد مطالعه و درمان قرار بگیرد .

3-صدمات . که به عوارض ارتوپد یک و نقص در دستگاه های عصبی استخوانی مفصلی یا عضلانی منجر می شود مانتند معلولان قطع عضو.

4-فقر حرکتی و عدم تحریک مناسب که به ضعف عضلات منجر می شود مانند کودکانی که بنا به شرایط فیزیکی زندگی ،امکان تحرک کمتری دارند و یا افراد انزوا طلب غیر ورزشکار و بی تحرک که در دراز مدت از کارآیی عضلات آنان کاسته می شود. حرکت و فعالیت از مهمترین نیاز های بدن بخصوص عضلات بودهو برای رشد و تقویت آنها لازم می باشد و اصولاً افرادی که دارای حرکت مناسب بدنی و جسمانی نباشند در اثر همین کم تحرکی عضلات بدنشان لاقر و ضعیف شده وقدرت و استقامت لازم را نخواهند داشت و به همین سبب بدن ابنگونه افراد در معرض بروز نا هنجاریهای عدیده بدنی و تعادل و هماهنگی قرار خواهد داشت . 

5-عادات نامناسب در ایستادنها ،راه رفتنهاؤ، نشستنها،و حمل اشیا سنگین،چون حمل کیفهای سنگین در کودکان دستانی به صورت یکطرفه و ممتد که موجب کجی ستون فقرات می شود. داشتن تغذیه خوب و مناسب از عوامل اصلی  اساسی مؤثر در رشد سو تکامل انسان می باشد چرا که در اثر سوء تغذیه ، متابولیسم انسانبا مشکلاتی روبرو شده و مواد مورد نیاز رشد و ترمیم بافتها و سلول های بدنی دچار اختلال می شوند . علاوه بر تغذیه موارد دیگری نیز از قبیل : آفتاب ، هوای سالم ، آب و دیگر عوامل مشابه در رشد طبیعی بدن مؤثر بوده و می توانند در اثر فقدان در بدن معضلاتی را برای انسان بوجود آورد .

6- شغل و وضعیتهای غیر صحیح و یکنواخت بدنی و انجام امور روزمره در حالت نامناسب یا فعالیتهای ورزشی و حرکتی نامناسب مستمر مانند افرادی که به طور یکنواخت پشت یک دستگاه پرس یا بافندگی می ایستند و عمدتا با یک گروه از عضلات خود کار می کنند که اینگونه مشاغل در بعضی از اعضا بدن آنان ناهنجاری یا محدودیت حرکتی ایجاد می کند.

7- تقلید الگوهای حرکتی و وضعیت بدنی غلط و نامناسب که بیشتر در سنین پایینتر و در دوران نوجوانی دیده می شود . غالبا افراد این الگوها را از رسانه های عمومی دیده و سپس آگاه یا ناخودآگاه از آن تقلید می کنند . در این امر معمولا از «الگوهای برتر » مانند شخصیتهای اجتماعی ،ورزشکاران و هنر پیشه ها تقلید می شود.

8- استفاده از پوشاک نامناسب از قبیل کفش یا تجهیزات غیر استاندرد مانند صندلی ،میز و نیمکتهای مدارس ،بویژه در سنین دبستان و دوران رشد. استفاده از از پوشاک نامناسب که باعث می شوند تا بدن با استفاده از آنها فرم طبیعی و صححی خود را از دست داده و مشکلاتی را به مرور زمانبرای انسان ایجاد کنند ،  مثلاً استفاده از کفشهای تنگ و نوک باریک از عوامل مهم بوجود آمدن شست کج و انحنای آن می باشند .

9-کمبود محرکهای رشدی مانند نور ،آب و هوای مناسب ،محیط و تغذیه. داشتن تغذیه خوب و مناسب از عوامل اصلی  اساسی مؤثر در رشد سو تکامل انسان می باشد چرا که در اثر سوء تغذیه ، متابولیسم انسانبا مشکلاتی روبرو شده و مواد مورد نیاز رشد و ترمیم بافتها و سلول های بدنی دچار اختلال می شوند . علاوه بر تغذیه موارد دیگری نیز از قبیل : آفتاب ، هوای سالم ، آب و دیگر عوامل مشابه در رشد طبیعی بدن مؤثر بوده و می توانند در اثر فقدان در بدن معضلاتی را برای انسان بوجود آورد .

10-وضعیتهای روانی و شخصیتی مانند افرادی که خجالتی هستند یا افسردگی روحی داشته و بیشتر دروضعیتی به سر می برند که سرشان به طرف پایین است و این مساله در دراز مئدت موجب افتادن سر به جلو ،کشیدگی و ضعف عضلات بازکننده سر و گردن آنان می شود. افرادی که از نظرحالت روانی دارای نوعی ناراحتی و افسردگی بوده  یا مانند آنهایی که خجالتی باشند سر به زیر و از جمعیت و گروه گریزان هستند ، معمولاً تمایل به پائین نگهداشتن سر و نزدیک کردن چانه به سینه خود را دارند که این امر در اثر تکرار باعث بر آمدگی در ناحیه مهره های پشتی می گردد .

11-افزایش وزن که به منزله عاملی در بروز برخی از عوارض مانند کف پای صاف ،علت اولیه یا دست کم یک عامل تشدید کننده ضعف قوسهای کف پایی محسوب می شود.

12-مسائل فرهنگی و تربیتی که وضعیت بدنی خاصی را به طور مثال در نشستن توصیه و ترویج می کند. برای مثال نوع خاصی از نشستن (مثلا چهار زانو نشستن) را نشانه ادب و احترام یا نوعی راه رفتن را نشانه تواضع می دانند.

13-تیپپ بدنی به طوری که تیپ فربه پیکری استعداد بیشتری برای ابتلا به عوارض کف پای صاف و زانوهای ضربدری داشته و افراد قد بلند که میل به افتادن بالا تنه آنان به طرف جلو بیشتر است احتمال ابتلا آنها به عارضه گردپشتی نیز بیشتر است . چنین به نظر می رسد که بهترین وضعیتهای بدنی را افراد تیپ عضلانی پیکر با قد نه چندان بلند دارند اما این موضوع نیاز به تحقیق بیشتری دارد. داشتن وزن زیاد ویا برخورداری از جسه و هیکل نسبتاً درشت و یا قد بلند از جمله عواملی هستند که زمینه را برای ایجاد ناهنجاری‌هایی مانند کف پای اف در افراد چاق و همینطور پشت گرد و افتادن شانه ها به جلو در افراد قد بلند فراهم می سازند .

14-سن هر چند سن به عنوان عاملی مستقر کمتر مورد بحث قرار می گیرد اما در برخی از سنین ابتلا به برخی از عوارض بیشتر است . چنانکه سنین بین 5-7 سالگی را اولین دوره تغییر شکل بدن و 5/10-13 سالگی را دومین دوره تغییر شکل و ایجاد انحرافات بدن نامیده اند . همچنین نوعی از عارضه کج پشتی حدود 12-15 سالگی شیوع بیشتری دارد. با افزایش سن بروز برخی از ناهنجارها زمنیه بیشتری پیدا می نمایند ، مثلاً در سنین بالا عارضه شست کج بخصوص در خانم ها بیشتر دیده می شود و انگشت شست این افراد به طرف انگشت دوم پا تمایل پیدا می کند . در همین رابطه ، ناراحتی های ارگانیکی مثل مشکلات تنفسی و ناهنجاریهای دستگاه گردش خون نیز از ناراحتی هائیست که در سنین بالا گریبانگیر افراد می گردد .

حرکات اصلاحی برای ناهنجاریهای اندام فوقانی :

در این بخش تعدادی از حرکات اصلاحی ودرمانی که برای پیشگیری و درمان نا هنجارهای اندامهای طرفی فوقانی مفید است ، ارائه می گردد . بیان این مطلب ضروری است که در مرحله اولو قبل از انجام این تمرینات ،  می بایست معاینه و بررسی های لازم توسط پزشکان و متخصصین حرکات اصلاحی و درمانی انجام گرفته و پس از تشخیص دققی عارضه و نا هنجاری و توصیه حرکات مناسب و ویژه برای درمان ، اقدام به اجرای تمرینات و حرکات ورزشی گردد . زیرا که در صورت انتخاب اشتباه حرکات و اجرای مداوم آن، نه تنها نا هنجاری موجود بهبودنمی یابد بلکه امکان بروز صدما  و ناراحتی های دیگر نیز بروز می کند . همینطور رعایت توصیه های کارشناسی در مورد کمیت و کیفیت اجرای حرکات ضروری بوده و برای دست یابی به نتیجه گیری بهتر و کامل تر باید حوصله و پشتکار داشت و در تکرار تمرینات مداومت و پایداری نمود تا نتایج مثبتو مفید حرکات نمایان گرد .