مقدمه:
بیماری آنفلونزای پرندگان نوعی از آنفلونزای A می باشد که در جمعیت حیوانات بخصوص ماکیان (بیماری در سایر حیوانات نظیر خوک ، سگ ، گربه و ... نیز دیده شده است) ایجاد می گردد و می تواند در انسان نیز موجب ایجاد نوع حاد با مرگ و میر بالا شود . سویه H5N1 که توانایی ایجاد فرم حاد بیماری را در انسان دارد اخیرا در جمهوری روسیه و قزاقستان در بین پرندگان شیوع یافته بطوری که تاکنون 120 هزار قطعه ماکیان در روسیه و 9 هزار قطعه ماکیان در قزاقستان تلف یا معدوم شده است (تاکنون 150 میلیون قطعه طیور در آسیای جنوب شرقی بعلت ابتلا به این نوع سویه ویروس معدوم یا تلف شده است ). پرندگان مهاجر از جمله غاز و اردک منبع طبیعی می‌باشند و بعلت مهاجرت این پرندگان از جمهوری های یاد شده کشور ما نیز در خطر بروز موارد بیماری در بین پرندگان اهلی و وحشی بومی و به تبع آن افراد انسانی میباشد. هر چند انتقال ویروس از پرنده به انسان به آسانی صورت نمی‌گیرد و موارد انسانی گزارش شده نیز بیشتر در ارتباط با تماس مستقیم با پرندگان آلوده یا تلف شده بوده است لیکن در صورت موتاسیون و فراهم شدن شرایط انتقال ویروس به انسان و همچنین کسب توانایی انتقال ویروس از انسان به انسان دیگر (هنوز تأیید نشده است) می‌تواند منجر به یک پاندمی آنفلوانزا گردد. طیور در معرض خطر ابتلا جوجه‌ها، بوقلمون، اردک و غاز می‌باشند و انواع بومی‌این پرندگان به دلیل احتمال تماس با انواع پرندگان مهاجر بیشتر امکان بروز بیماری را داشته و می‌توانند بعنوان منبع بیماری مطرح باشند.
در ایران هنوز این سویه ویروس بعنوان عامل بیماریزا در انسان و یا جمعیت حیوانات ثبت و گزارش نشده است ولی افرادی که با طیور سر و کار دارند (کارکنان مرغداری‌ها، پرسنل دامپزشکی، پرسنل محیط زیست و...) و یا از مناطقی که بیماری اندمیک میباشد مراجعت کرده‌اند در معرض خطر بوده و بایستی تحت مراقبت قرار گیرند.
موارد زیر در معرض خطر بیماری می‌باشند:
وجود علائم بالینی بیماری تنفسی حاد که علتی برای آن مشخص نشود.
مرگ بدلیل بیماری تنفسی حاد که نتوان علتی برای آن مشخص نمود.
تماس‌های شغلی شامل: کارگران مزارع ماکیان اهلی (مرغداری‌ها، پرورش اردک، بوقلمون و شتر مرغ) و خوک، افرادی که در حمل طیور زنده و یا معدوم شده فعالیت دارند و افرادی که در مغازه‌های فروش حیوانات زنده کار می‌کنند.
آشپزها و مشاغل مشابه که با ماکیان اهلی زنده یا اخیراً کشته شده سر و کار دارند.
فروشندگان پرنده‌های دست‌آموز.
دامپزشکان شاغل در صنعت طیور.
افرادی که در آزمایشگاههایی که نمونه ها برای ویروس آنفلونزای A/H5 وA/H7 بررسی می شوند ، فعالیت دارند .
کارکنان مراقبت های بهداشتی
افراد ساکن در مناطقی که مرگ ماکیان خانگی و پرندگان وحشی بیش از حد مورد انتظار اتفاق افتاده است.
سابقه مسافرت 7 روز قبل از شروع علائم به کشور یا منطقه ای که طغیان آنفلونزایA(H5N1) در جمعیت حیوانی گزارش شده است (ویتنام، چین، لائوس، تایلند، کمبوجیه، اندونزی، کره، ژاپن، پاکستان، روسیه و قزاقستان) به همراه حداقل یکی از موارد زیر:
تماس (کمتر از یک متر) با ماکیان زنده یا مرده، پرندگان وحشی یا خوک در هر جایی از کشورهای فوق.
مراجعه به محلی که ماکیان اهلی یا خوک مبتلا (تأیید شده) در 6 هفته قبل وجود داشته‌اند.
تماس (لمس کردن یا فاصله شنیدن صحبت معمولی) با یک مورد انسانی تأیید شده آلوده به آنفلوانزای A/H5
تماس (لمس کردن یا فاصله شنیدن صحبت معمولی) با یک شخص مبتلا به بیماری حاد تنفسی با علت نامعلوم که بعداً منجر به مرگ وی شده است.
اطلاعات مورد نیاز:
نظر به اهمیت راه انتقال بیماری اطلاعات اولیه در مورد سابقه تماس جهت اقدامات بعدی بسیار با اهمیت است و اطلاعات زیر در موارد تشخیص داده شده مورد نیاز میباشد:
- زمان شروع علائم بیماری
- سابقه تماس با ماکیان
- وجود مرگ و میر بیش از حد انتظار در ماکیان منطقه
شغل
- سابقه تماس با موارد تأیید شده انسانی
- سابقه تماس با افرادی که بدلیل ابتلا به بیماری حاد تنفسی بدون علت مشخصی فوت کرده‌اند
تعاریف موارد مبتلا به آنفلونزای A/H5 و A/H7
تعریف مورد مشکوک مبتلا به آنفلونزای A/H5 و A/H7
هر بیمار تب دار (درجه حرارت بیشتر از 38 درجه سانتی گراد ) به همراه حداقل یکی از علائم سرفه ، گلودرد ، تنگی نفس ، و کونژونکتیویت
به همراه حداقل یک از یافته های زیر :
1) سابقه تماس در 7 روز قبل از شروع علائم با پرندگان بخصوص مرغ که بدلیل یک بیماری مرده باشد .
2)وجود سابقه تماس در طی 7 روز قبل از شروع علائم با یک مورد تایید شده آنفلونزای A/H5 و A/H7 که در مرحله واگیر داری بیماری بوده است (یک روز قبل از شروع علائم تا 7 روز بعد از شروع علائم) .
3) سابقه تماس در طی هفت روز قبل از شروع علائم با سطوح و محیط آلوده به عامل آنفلونزای پرندگان
4) در طی هفت روز قبل از شروع علائم سابقه کار در آزمایشگاهی که نمونه های انسانی یا حیوانی مشکوک به آلودگی آنفلونزای پرندگان بسیار بیماری زا (HPAI ) داشته اند .
5) وجود یک تست آزمایشگاهی مثبت آنفلونزای A که نتواند نوع ویروس را مشخص کند .
II مرگ بدلیل بیماری حاد تنفسی با علت نامشخص و حداقل یکی از موارد زیر :
1) اقامت در مناطقی که موارد مشکوک یا تأیید شده آلودگی با آنفلوانزای بسیار بیماریزا (HPAI) گزارش شده است.
2) وجود سابقه تماس در طی 7 روز قبل از شروع علائم با یک مورد تأیید شده انسانی آنفلوانزای A/H5 که در مرحله واگیرداری بیماری بوده است.
تعریف مورد احتمالی مبتلا به آنفلونزای A/H5 و A/H7 :
هر بیمار مشکوک به همراه شواهد آزمایشگاهی محدود برای آنفلونزای A/H5 وA/H7 (جداسازی آنتی بادی اختصاصی H5 یا H7 در یک نمونه سرم )
تعریف مورد قطعی مبتلا به آنفلونزای A/H5 و A/H7 :
مورد مشکوک یا محتمل به همراه حداقل یکی از آزمایش‌های زیر:
1) نتیجه کشت مثبت برای آنفلونزای A/H5 و A/H7
2) PCR مثبت برای آنفلونزای A/H5 و A/H7
3) روش IFA با بکار بردن موکلونال آنتی بادی آنفلونزای A/H5 و A/H7 مثبت
4)چهار برابر افزایش تیتر آنتی بادی اختصاصی آنفلونزای A/H5 و A/H7 در دو نمونه سرم
پیگیری موارد مشکوک انسانی:
موارد مشکوک انسانی بایستی طبق لیست خطی از شهرستان به دانشگاه و از دانشگاه به مرکز مدیریت بیماری‌ها گزارش گردند و فرم بررسی اپیدمیولوژیک تکمیل و پس از بهبودی یا فوت ارسال گردد.