تعاون یعنی چه ؟
تعاون به زبان ساده یعنی همکاری هنگامی که فردی به تنهایی کاری انجام دهد یا طرحی را که در ذهن خود دارد عملی سازد راه درست آن است که از دیگران کمک بگیرد تا آن کار یا طرح به صورت دسته جمعی و با همیاری گروهی به نتیجه مطلوب برسد . این شکل از انجام کار به صورت جمعی و سازمان یافته را تعاونی می گویند .
تعاونی با ایجاد ارتباط مستقیم بین تولید و مصرف ، واسطه های غیر ضروری و بعضاٌ مزاحم را کنار زده و اشتغال کاذب را از ساختار اقتصادی جامعه حذف می کند . البته این عملکرد تنها به فعالیت های اقتصادی محدود نمی شود ، بلکه در مورد خدمات فرهنگی و اجتماعی نیز صادق است . هنگامی که مردم بتوانند با هزینه کمتر همراه با کیفیتی مناسب از خدمات فرهنگی ، آموزشی ، ورزشی و ... برخوردار شوند مسلماٌ برای بهره مند شدن از این خدمات تمایل و رغبت بیشتری خواهند داشت . نتیجه این رویکرد اجتماعی ، رشد فرهنگ و ارتقاء سطح دانش عمومی و تخصصی است که پیامد منطقی آن چیزی جز کارآفرینی و اشتغال سالم نخواهد بود .
شرکت تعاونی چیست ؟
هرگاه گروهی از مردم آزادانه ، با همفکری یکدیگر و با سرمایه گذاری عادلانه فعالیتی را با اهداف معین اقتصادی یا فرهنگی آغاز نمایند که در سود و زیان آن سهیم باشند در واقع یک شرکت تعاونی تشکیل داده اند . افرادی که شرکت تعاونی را تشکیل می دهند اعضای تعاونی نام دارند و هر یک از آنها را یک عضو شرکت تعاونی می نامیم .
در شرکتهای تعاونی همه اعضاء با هم برابرند و هیچ تفاوتی بین آنها وجود ندارد ، مگر آنکه یک عضو تلاش بیشتری برای موفقیت شرکت از خود نشان دهد . در این صورت یک عضو با ارزش تعاونی به حساب خواهد آمد . شرکت تعاونی سازمانی اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی است که هدف آن حل مشکلات ، تأمین رفاه و زندگی بهتر برای اعضاء است .
هر شرکت تعاونی مانند یک خانواده است . اعضای آن هم افراد این خانواده به حساب می آیند
اهداف بخش تعاون کدامند ؟
- ایجاد و تأمین شرایط و امکانات کار برای همه با هدف ایجاد اشتغال .
- قرار دادن وسایل کار در اختیار کسانی که قادر به کارند ولی توانایی تهیه ابزار کار خود را ندارند .
- پیشگیری از تمرکز ناعادلانه ثروت در دست افراد و گروههای خاص در راستای تحقق عدالت اجتماعی .
- جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت .
- قرار دادن مدیریت در اختیار نیروی کار به منظور بهره برداری مستقیم از حاصل کار خود .
- پیشگیری از انحصار ، احتکار ، تورم و ناهنجاری های اقتصادی .
- توسعه و تحکیم مشارکت عمومی .
هدف ما تشکیل شرکت تعاونی نیست ، بلکه شرکت تعاونی وسیله ای است تا از راه همکاری و تلاش دسته جمعی به رفاه و زندگی بهتر دست یابیم .
سابقه تعاونیها در ایران و جهان :
الف _ در جهان
در سال 1843 میلادی در شهر راچدیل انگلستان 28 نفر از کارگران به علت نارضایتی از عملکرد صاحبان کارخانه ها دور هم جمع شدند تا چاره ای بیندیشند . موضوع این بود که کارخانه ها به جای حقوق و دستمزد نوعی بن خرید به کارگران می دادند که فقط در فروشگاههای وابسته به خودشان ارزش داشت . فروشگاهها نیز اجناس را با کیفیتی بسیار نامطلوب و بد عرضه می کردند .
کارگران پس از مشورت با یکدیگر به این نتیجه رسیدند که اگر خودشان کالاهای مورد نیازشان را تولید کنند می توانند اجناس را با کیفیت بهتری تهیه نمایند و در ضمن سودی را که از فروش کالاها به دست می آورند بین خودشان تقسیم کنند . یکسال بعد، در دسامبر سال 1844 آنها فروشگاه تعاونی خود را افتتاح کردند. این اولین شرکت تعاونی به شکل امروزی آن در جهان بود.
ب در ایران
سابقه تعاونی در ایران به سال 1303 باز می گردد. در آن سال موادی در خصوص تعاونی مطرح و در مجموعه ای تحت عنوان قانون تجارت به تصویب رسید.در پی آن سال 1314 را میتوان نقطه آغاز تشکیل و ثبت قانونی شرکتهای تعاونی در ایران قلمداد نمود .
اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و خواست به حق مردم ایران در خصوص تحقق عدالت اجتماعی، بخش تعاونی جایگاه مهمی را در قانون اساسی جمهوری اسلامی به خود اختصاص داد .
در سال 1370 پس از تصویب قوانین مربوط به بخش تعاونی کلیه سازمانها و اداراتی که به طور موازی در این زمینه فعالیت داشتند در یکدیگر ادغام شدند و تمامی وظایف و اختیارات آنها به وزارتخانه جدیدی به نام وزارت تعاون واگذار گردید. این وزارتخانه در سال 1371 رسماٌ آغاز به کار کرده و از آن زمان تاکنون با تمام توان خود در زمینه پیشبرد اهداف بخش تعاونی کشور تلاش می نماید .
مهمترین وظایف وزارت تعاون برنامه ریزی ، پشتیبانی ، گسترش و هماهنگی بخش تعاون کشور است . این وزارتخانه کوشش می کند از طریق تحقیق ، آموزش و ترویج فعالیتهای تعاونی را در اقصی نقاط کشور گسترش و تعمیق بخشد .
انواع شرکتهای تعاونی کدامند ؟
شرکتهای تعاونی هم به لحاظ شکل عضویت و هم از نظر نوع فعالیتشان تقسیم بندیهای مختلفی پیدا می کنند .
انواع شرکتهای تعاونی به لحاظ عضویت :
الف شرکت تعاونی عام : شرکتی است که عضویت در آن برای همه آزاد بوده و مؤسسین شرکت بایستی سهام آن را به عموم مردم عرضه نمایند .
ب شرکت تعاونی خاص : شرکتی است که عضویت در آن منحصر به گروههای خاصی از قبیل کارگران ، کارمندان ، ایثارگران ، زنان و ... می باشد و در نتیجه سهام شرکت فقط به افراد واجد شرایط واگذار می گردد .
انواع شرکتهای تعاونی به لحاظ نوع فعالیت :
الف شرکتهای تعاونی تولید : کار اصلی و مهم این تعاونیها تولید کالا و محصول است . در شرکتهای تعاونی تولید، اعضای شرکت کار می کنند و دستمزد دریافت می نمایند .
شرکتهای تعاونی تولید در بخشهای گوناگون اقتصادی کشور مانند صنعت ، کشاورزی ، معدن و غیره به فعالیت مشغول هستند .
ب شرکتهای تعاونی توزیع : این شرکتها در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا ، مسکن ، خدمات و سایر نیازمندیهای اعضاء فعالیت می کنند .
شرکتهای تعاونی توزیع انواع گوناگونی دارند و هدف همه آنها این است که با مرغوبترین کیفیت و مناسبترین قیمت احتیاجات اعضای خود را برآورده سازند .
اصول تعاون در قرن بیست و یکم :
اصول تعاون دستورالعملهایی هستند که طبق آنها تعاونیها تحقق ارزشها را عملی می سازند . هفت اصل زیر در همایش بین المللی تعاون مطرح شده است :
اصل اول : عضویت آزاد و اختیاری
اصل دوم : کنترل دموکراتیک توسط اعضاء
اصل سوم : مشارکت اقتصادی اعضاء
اصل چهارم : استقلال و عدم وابستگی
اصل پنجم : آموزش ، حرفه آموزی و آگاه سازی
اصل ششم : همکاری تعاونیها با یکدیگر
اصل هفتم : توجه به جامعه
یک شرکت تعاونی چگونه تشکیل می شود ؟
چنانچه شما هم قصد تشکیل یک شرکت تعاونی را دارید پس از مشورت با کارشناسان اداره تعاون محل سکونت خود، مراحل زیر را دنبال کنید :
مرحله اول تعداد و شرایط اعضاء
شما می توانید برای تعاونی خود، به هر تعدادی که لازم است، عضوگیری نمایید اما باید بدانید که اگر کمتر از 7 نفر باشید، نمی توانید به تشکیل تعاونی اقدام کنید. در ضمن کلیه اعضاء باید شرایط زیر را داشته باشند :
1- تابعیت جمهوری اسلامی ایران.
2- نداشتن ممنوعیت قانونی و حجر.
3- خرید حداقل سهام در اساسنامه.
4- درخواست کتبی برای عضویت در تعاونی.
5- متعهدبودن به رعایت مقررات اساسنامه تعاونی.
6- عدم عضویت در تعاونی مشابه.
مرحله دوم تشکیل هیأت مؤسس
در این مرحله باید طی جلسه ای دور هم جمع شده و از بین خود، افرادی را به عنوان هیأت مؤسس انتخاب کنید (حداقل 3 نفر ) . کاری که هیأت مؤسس باید انجام دهد در قدم اول تهیه طرح پیشنهادی است .
هیأت مؤسس در طرحی که تهیه می کند، دلایل تشکیل تعاونی را می نویسد و مشخصات همه داوطلبان عضویت در تعاونی را تنظیم می کند .