باتلاق‌ها، نیزارها و سواحل زیبای خلیج فارس در جنوب و کوه‌های بلند و برف‌گیر در تمامی شمال و شرق جلگه‌ی بسیار پست و گرم خوزستان، دورنما و چشم‌اندازها و اقلیم‌های متفاوتی در چهار سوی استان فراهم آورده است. به گزارش خبرنگار ایسنا دسترسی به آبهای آزاد در طول سواحل جنوبی و داشتن رودخانه‌های متعدد و پر آب که از هزاره‌های پیش از میلاد زیستگاه اقوام کهن ایرانی و مهد تمدن وکشت و کار و آبیاری بوده، از مشخصه‌های اصلی اکوتوریسم خوزستان است. به عبارتی دیگر عرصه اکوتوریسم خوزستان شامل 296000 هکتار تالاب بین‌المللی شادگان و هورالهویزه می‌باشد. همچنین مرز آبی استان شامل 230 کیلومتر که با وجود دریاچه‌های پشت سد از جمله سد شهید عباسپور روی هم رفته حدود یک سوم آب های شیرین در خوزستان جاری می‌باشد.
جاذبه های طبیعی و اکوتوریستی این استان عبارتند از:
«دریاچه‌ی سد دز»
این سد به ارتفاع 203 متر بلندترین سد خاورمیانه و ششمین سد مرتفع جهان در 15 کیلومتری شمال شهر دزفول بر روی رودخانه دز بنا گردیده است که پس از اتمام قادر خواهد بود حدود ¾ میلیارد متر مکعب آب در دریاچه‌ای به وسعت 63 کیلومتر مربع ذخیره سازد. احداث این سد و تنظیم جریان رودخانه این امکان را بوجود می‌آورد که دو رودخانه دز و کرخه از طریق کانالی به طول 8 هزار و 500 متر و عرض 9متر و ظرفیت 20 متر مکعب در ثانیه به هم متصل گردد و آب کافی برای آبیاری متجاوز از 30 هزار هکتار از اراضی واقع در منطقه کرخه تامین گردد. دریاچه پشت سد نیز امکانات فراوانی برای بهره‌برداری‌های جهانگردی و تفریحی دارد.
«دریاچه‌ی سد کرخه»
سد کرخه در سال 1334 شمسی بر روی رودخانه کرخه بنا شد، این سد از نوع سدهای انحرافی است که آب رودخانه کرخه را به داخل دو شهر منحرف می‌کند. طول سد 192 متر و ارتفاع آن 9 متر است. سد در وسط یک قسمت آبریز دارد که طول آن 123 متر و ارتفاع آن از بستر رودخانه 5 متر است. دریاچه‌ی این سد نیز امکانات فراوانی برای بهره‌برداری‌های جهانگردی فراهم آورده است.
همچنین سدهای عباسپور (سد کارون) و خلیل‌خان (چهاربری) نیز قابلیت بهره‌برداری برای جهانگردی دارند.
«تالاب شادگان»
تالاب بین‌المللی شادگان 296 هزار هکتار مساحت دارد و از شمال به شادگان و خور «دورق» و از جنوب به رودخانه‌ی بهمنشیر، از غرب به جاده دارخوئین و آبادان و از شرق به آبهای خورموسی محدود می‌شود. سطح تالاب با گیاهان آبدوست چون لویی، چولان و گیاهان غوطه‌ور پوشیده شده و محل بسیار مناسبی برای پذیرش پرندگان آبزی مهاجری است که در پاییز از شمال اروپا، کانادا و سیبری به این منطقه روی می‌آورند. در این تالاب انواع ماهیان آب شیرین و شور مانند بنی، شیربد، حمری، شانک، ماهیهای پرورشی و پرندگانی چون فلامینگو، حواصیل، لک‌لک، غاز وحشی، اردک، گراز و … زیست می‌کنند. تنها زیستگاه و محل زاد و ولد اردک کرکری در جهان این تالاب است و پرندگانی چون «گیلانشاه خالدار» و «اکراس آفریقایی» نیز از نمونه‌های بسیار کمیابی هستند که در این منطقه یافت می‌شوند. تالاب شادگان زیستگاه یک سوم از گونه‌های جانواری و گیاهی در معرض خطر نابودی است. این تالاب طبق مصوبه‌ی شورای عالی حفاظت از محیط زیست تحت عنوان «پناهگاه بین‌المللی حیات وحش شادگان» به سازمان محیط زیست واگذار شده است.
«هورها، باتلاق‌ها»
در استان خوزستان به علت ارتفاع پایین، در قسمتی از کرانه‌ها به وسیله دریا و در سایر نقاط به واسطه جریان رودخانه‌ها، باتلاق‌های وسیعی به وجود آمده است که به واسطه‌ی آب دائمی و زیاد به اسم «هور» معروف‌اند. هورالعظیم، هور مزرعه و الدورق از این جمله هستند.
«هورالعظیم»
هورالعظیم بزرگترین هور خوزستان از آبهای کرخ، دویرچ و قسمتی از آبهای اروند رود تشکیل شده است. این هور بزرگ که به طول یکصد کیلومتر و با عرص 15 الی 75 کیلومتر، از طرف غرب به وسیله رودخانه دجله، از طرف شرق به وسیله جلگه صاف ایران محدود شده است و در خاک عراق از طرف جنوب تا کنار دجله و از شمال تا چند کیلومتری شهر عماره ادامه دارد و در خاک ایران شهرهای بستان، سوسنگرد و هویزه کاملا در کنار این هور واقع شده‌اند.
هورالعظیم محصول آب اضافی رودخانه کرخه، دجله، دویرچ اس، سراسر هور از نی پوشیده است. عمق آب در کناره‌های هور کم است ولی تدریجا در وسط آن به چند متر می‌رسد، اکثر طوایف در داخل این هور مامن بسیار امنی برای خود تهیه می‌کنند که از بهم پیوستن نی‌ها ساخته می‌شود. این طوایف اکثرا به پرورش گاومیش در هور و اطراف آن اشتغال دارند. حرکت در هور با راهنمایی اشخاص مطلع سهل و با قایق‌های مخصوص انجام می‌گیرد.
«رودها و چشمه‌ها»
خوزستان با وجودیکه آب و هوای گرمی دارد ولی بستر رودهای مهمی چون رودخانه‌ی کارون و اروند، با قابلیت کشتیرانی در آنها و رودهای دیگری مانند زهره، جراحی - مارون، خور، نهرگاهی، بهره، شاهور، مرغاب، آب سوسن، آب شلا، ابوالعباس، اعلا، دره حراز (دمه‌لی)، بولاواس، صیدون، لیراب، رامهرمز و … است.
همچنین چشمه‌های آبگرم و معدنی عین خوش، دهلران، گراب، سی‌زنگر، گلگیر، هر کدام استفاده‌های درمانی متفاوتی دارند که تا کنون بهره‌برداری گسترده‌ای از این چشمه‌ها صورت نگرفته است.
«ارتفاعات و قله‌ها»
مهمترین ارتفاعات بالای دو هزار و 500 متر استان خوزستان؛ تاراز، تلگه، تورک، دوتو، کله، مونگشت است که دامنه‌ی برخی از این کوه‌ها از جنگل پوشیده شده و در نوع خود جذابیتی خاص ایجاد کرده است.
«جلگه‌ها و دشت‌ها»
جنوب و غرب استان خوزستان اراضی جلگه‌ای است که به سطح فرسایشی رسوبات جوان دورهی ترشیاری گسترش یافته است و هنوز تپه‌هایی از ساختمان گذشته آن در اطراف اهواز به چشم می‌خورد. قسمت اعظم این جلگه از آبرفتهای رودهای کارون، کرخه و جراحی تشکیل شده است. این جلگه با شیب ملایمی به سوی جنوب تا سواحل خلیج امتداد دارد و شمالی‌ترین نقطه‌ی آن حوالی دزفول است. قسمت جنوبی آن از اراضی بسیار پست و سطحی تشکیل شده که از تاثیر جزر و مد دریا به وجود آمده است. خاک این قسمت فوق‌العاده شور است.
«فضاهای جنگلی»
براثر تنوع آب و هوا نوع خاک، برخی از مناطق خوزستان را جنگل‌های تنگ و بوته‌زار، درختچه و درختان پوشانیده است. خوزستان در ادوار گذشته پوشش جنگلی انبوه‌تری داشته است. برخی سیاحان نوشته‌اند که کرانه‌های کارون ما بین خرمشهر و اهواز با درختان تبریزی، گز و انواع دیگر کاملا مشجر بوده است. در دامنه‌ی کوه سولک و کوه دزگه جنگل بزرگی از درختان بلوط، بادام جنگلی، بن و غیره وجود دارد. در کرانه رودخانه‌ی کرخه جنگل وجود دارد و در دو طرف رودخانه دز درختان بزرگ و درهمی به چشم می‌خورد.
مسیر اکثر رودخانه‌ها سراسر از درختان جنگلی گز پوشیده شده است. درخت سدر یا کنار از گیاهان خاص این منطقه است که از میوه، برگ و چوب آ ن استفاده فراوان می‌شود. درختان کهور،بده، خرزهره، استبرق و انواع اکالیپتوس نیز در خوزستان یافت می‌شود.
جنس درختان جنگلی بیشتر بلوط است. مراتع خوزستان از نوع مراتع قشلاقی نامرغوب است که در مناطق کوهستانی پوشش گیاهی غنی تری دارد.