(به انگلیسی: physiotherapy) شیوهای از درمان که روشهای مختلف غیر دارویی و جراحی مانند: تجهیزات فیزیکی ،مانور های دستی ،تمرین درمانی و هیدرو تراپی و یا امکانات درمانهای طبیعی را برای پیشبرد معالجه به کار میگیرد، در این روشها از ورزش ، نور ، پرتوهای فرابنفش و فروسرخ ، گرما و جریان برق استفاده میشود . فیزیوتراپی حیطهای از پزشکی است که هدف آن پیشگیری از بیماریها، درمان، توانبخشی و بالا بردن سطح سلامت میباشد.
واژه فیزیوتراپی از «فیزیو= جسمانی و یا طبیعی » و «تراپی=درمان»، بهمعنای ترکیبی درمان جسم ساخته شدهاست. در بعضی از منابع لغت اصلی که کلمه فیزیوتراپی ازآن گرفته شدهاست کلمه physiological therapeutics میباشد.البته مداخلات درمانی در فیزیوتراپی بخش کوچکی از عملیات آن محسوب می گردد. درفیزیوتراپی هدف ارتقای عملکرد جسمانی بدن میباشد البته با توجه به تداخل و ارتباط زیاد سیستمهای بدن درمانهای فیزیوتراپی که توسط فیزیوتراپیست انجام میشود مستقیم یا غیر مستقیم باعث بهبود عملکرد سیستم فیزیولوژیک نیز می شود مثلاً فیزیوتراپی دستگاه تنفسی موجب بهبود درصد گازهای خون(دی اکسید کربن و اکسیژن)و تغییر میزان اسیدیته خون شده که به نوبه خود میتواند باعث بهبود سطح هشیاری شود.
فیزیوتراپیست در این رشته به عنوان درمانگر شناخته میشود که به نوعی یک پراکتیشینر نیز می باشد .با توجه به این که فیزیوتراپی درمان فیزیولوژیک و جسمانی بیماریها است آناتومی و حرکت شناسی(kinesiology)و فیزیولوژی حرکت از اهمیت بیشتری برخوردار است.
درمان در فیزیوتراپی به طور کلی به سه گروه اصلی تقسیم می شود:
۱- تمرین درمانی: فیزیوتراپیست به وسیله تجویز؛انجام و آموزش ورزشهای درمانی خاص؛ماساژ؛ورزش در آب (Hydrotherapy)؛ اقدام به درمان بیمار یا افزایش سطح سلامت می کند.
۲- الکترو تراپی:درمان به وسیله دستگاههای ویژه انجام می شود این دستگاهها معمولاً امواج خاصی را (امواج مایکرو ویو؛ امواج کوتاه رایویی؛امواج مافوق صوت؛امواج الکتریکی) که همگی توسط دستگاه به شکل خاصی تولیدشده و تغییر می یابند(مدوله می شوند).
3- مهارتهای درمان با دست(Manual Therapy)
مهمترین حیطههای فعالیت فیزیوتراپی در پزشکی شامل درمان موارد زیر است: ۱-بیماریهای دستگاه حرکتی (ارتوپدی). ۲-بیماریهای دستگاه قلبی و تنفسی. ۳-بیماریهای دستگاه اعصاب محیطی و مرکزی. ۴-بیماریهای پوستی و سوختگیها. ۵-درد و کنترل درد. ۶-بیماریهای شغلی.
حیطه عملکرد فیزیوتراپیست
فیزیوتراپیست با بررسی بیماریها و تشخیص فیزیوتراپی آنها ، بررسی عملکرد ریه و ظرفیت هوایی آنها ، ارزیابی حرکت مفاصل (ROM) ، ارزیابی عضلات ف ارزیابی و کنترل درد ، ارزیابی مشکلات ارتوپدیک
فرآیند درمانی (مهارتهای فیزیوتراپیست)
فرآیند درمانی در فیزیوتراپی شامل:
ارزیابی و معاینه
تشخیص
غربالگری
طرح درمان
مشاوره
آموزش
دخالت درمانی
ارزیابی دوباره
پرونده نویسی
ویژگیهای فیزیوتراپی
۱- دیدگاه بیمار نگر (Holistic)
۲- غیر تهاجمی
۳- دیدگاه سلامت نگر
کاربردهای فیزیوتراپی
اکنون برای تمامی گروههای بیماریها همانند قلب، ریه، مثانه و... روشهای فیزیوتراپی وجود دارد.
مهمترین کاربرد فیزیوتراپی ارائه خدمات به بیماران بستری میباشد. همچنین در بخشهای ویژه کارایی بسیاری را میتوان برشمارد.
فیزیوتراپی در بیماریهای قلبی و تنفسی
فیزیوتراپی در بیماران تنفسی شامل اصلاح الگوی تنفسی، تقویت عضلات سامانه تنفسی، تخلیه ترشحات داخل ریه و مجاری تنفسی، همچنین تحریک رفلکس سرفه و آموزش روشهای تنفسی و تمرینات تنفسی میباشد.
برای درمان بیماران قلبی بستری شامل بهبودی وضعیت بیمار و نیز افزایش کارایی سامانه قلبی-عروقی میباشد.
فیزیوتراپی ریه : این درمان یکی از مقدماتی ترین روشهای درمانی فیزیوتراپی در تاریخ این رشته بوده است و پایه درمان فیزیوتراپی دربیماران بستری محسوب میگردد.این درمان مجموعهای از روشهای درمانی مختلف است که در جهت بهبود تنفس و تخلیه ترشحات بکار میرود. بیمار توسط این درمان دارای اکسیژن رسانی بهتری خواهد بود .
تکنیک ها:
پوسچرال درناژ
مانورهای دستی مانند: chest percussion, chest vibration, turning
تمرینات تنفسی مانند : deep breathing exercises, andcoughing
موارد دیگر : suctioning, nebulizer treatments
فیزیوتراپی ریه در بیماران قلبی نیز انجام میشد ولکن با افزایش دانش درمان بیماریهای قلبی ، قلب به عنوان یک عضو عضلانی مد نظر فیزیوتراپی قرار گرفت و به دلیل نزدیکی و تاثیر ریه و قلب برروی یکدیگر فیزیوتراپی قلبی ریوی با تاثیر فراوان بوجود آمد.
فیزیوتراپی قلب و ریه : اکنون یکی از تخصص های فیزیوتراپیست ها میباشد در این روش طیف گستردهای ازبیماریها تحت درمان فیزیوتراپی قرار میگیرند . بیماریهایی مانند:
cysticfibrosis.Disorders, including heart attacks, post coronary bypass surgery, chronic obstructive pulmonary disease,and pulmonary fibrosis
در این روش درمانی هدف های مقدماتی شامل : افزایش تحمل و عدم وابستگی بیمار به دیگران است.
شرح وظایف فیزیوتراپیست (Job Descriptions)
فیزیوتراپیست تحت نظارت مستقیم مسئول فیزیوتراپی انجام وظیفه می نماید.
تصدی سمت میتواند با لیسانس فیزیوتراپی(BSPT) و یا فوق لیسانس فیزیوتراپی(MSPT) یا دکترای فیزیوتراپی(PhD /DPT) باشد.
۱. نظارت بر فعالیت های درمانی دستیار فیزیوتراپی ،تکنسین فیزیوتراپی،کمک فیزیوتراپی
۲. تشکیل پرونده جهت بیماران فیزیوتراپی
۳. ثبت کلیه نکات مربوط به بیمار و مراحل درمان و کلیه وقایع در حین درمان
۴. جمع آوری وگزارش کلیه آمار درمانی بیماران به مسئول بخش
۵. آموزش و توصیه به بیماران یا همراهان آنها
۶. شرکت در بازآموزی ها بطور سالیانه و ارائه مدارک مربوطه
۷. رعایت اصول اخلاق حرفه ای
۸. بررسی و معاینه انفرادی و گروهی نقص های بالقوه یا بالفعل، محدودیتهای عملکردی، نا تواناییها
۹. تشخیص محدودیتهای حرکتی، ناتوانیها یا بیماری ها
۱۰. طراحی و برنامه ریزی برای درمان
۱۱. مشاوره و آموزش به بیمار
۱۲. اجرای مداخلات درمانی مانند:مانوال تراپی،الکتروتراپی،تمرین درمانی، هیدروتراپی
۱۳. ارزیابی پیشرفت بیمار
۱۴. ثبت مراحل درمان
۱۵. تهیه گزارش درمان در پایان آخرین جلسه درمانی جهت ارائه به پزشک ارجاع دهنده
۱۶. ارائه خدمات درمانی به بیماران اعم از سرپائی یا بستری مطابق دستورالعمل مسئول بخش
۱۷. انجام سایرامورمحوله از طرف مسئول بخش درحدود اخلاق حرفه ای
۱۸. حفظ اطلاعات و اسرار مربوط به کارکنان وبیماران
۱۹. عدم دخالت دراموردرمانی همکاران و درصورت نیازگزارش به مسئول بخش
شرح وظایف مسئول بخش فیزیوتراپی (Job Descriptions)
تصدی سمت میتواند با لیسانس فیزیوتراپی(BSPT) یا فوق لیسانس فیزیوتراپی (MSPT)و دکترای فیزیوتراپی(PhD /DPT) با داشتن سابقه و ضوابط لازم می باشد.