رنگمایه ،فام یا رنگ :
رنگمایه ،خصوصیتی از هر رنگ است که آن را از سایر رنگ ها متمایز می سازد.
ارزش یا ولیوی رنگ (value) :
ولیو به تیرگی و روشنی رنگ اشاره نموده و دارای 11 درجه می باشد. این تیرگی و روشنی در اثر افزودن دو رنگ سیاه و سفید به رنگ اصلی می باشد.
رنگهای با ارزش یا ولیوی یکسان بازتاب یکسان نیز دارند.
کروما یا اشباعیت (chrama) :
بیان گر درجه ی اشباع یا قدرت یک رنگ می باشد.
خلوص یا شدت نسبی یک رنگ بوسیله ی اینکه چه مقدار رنگ خاکستری یا سایر رنگها به رنگ مورد نظر اضافه شود، تعیین می گردد. کروما،تونالیته های یک رنگ می باشد.
بنابراین رنگ ها را می توان توسط سه بعد رنگی ،رنگمایه،ولیو و کروما مشخص نمود.
رنگ جدا سازنده :
هنگامی که دو رنگ از فاصله نزدیک نظاره گردند،چشم آدمی رنگ ها را با یکدیگر مخلوط و رنگ سومی را ایجاد می نماید که آن را رنگ جداسازنده (paritive) می نامند.
در رنگ های مربوط به معماری پررنگ ترین حالت و عمق از اختلاط رنگ جدا سازنده به دست می آید،مانند لعاب کاری یا تکنیکهای نقاشی منقوط (نقطه نقطه) که در رنگ آمیزی تزئینی ممورد استفاده قرار می گیرند.
رنگ های نافذ:
وقتی که رنگ های گرم و سرد با هم نگریسته شوند، رنگ های گرم به نظر پیش رونده و رنگهای سرد به نظر پس رونده می آیند
رنگ های گرم تر ایجاد فشار نموده و پاسخ فیزیولوژیک متفاوتی نسبت به رنگهای سرد ایجاد می کنند.
کرومای نافذ:
رنگ های خالص پیش رونده و نافذ در صورتی که خاکستری یا مات گردند، دارای تون های مشابه رنگ های پس رونده می شوند.
چشم به طور طبیعی رنگ هایی که از شدت بیشتری برخوردارند را بیرون می کشد.
ولیو های نافذ:
ولیوهای روشن تر، پیش رونده و نافذ بوده حال آنکه ولیوهای تیره تر، پس رونده می باشند. بیشتر نورها از رنگ هایی که دارای ولیوهای روشن تر می باشند منعکس شده و آن ها را درخشان تر نموده و توجه چشم ها را جلب می کنند.
اگر نمای داخلی از ولیوی تیره متوسط برخوردار است نور ضعیف باعث تشدید شده و چشم ها به طور طبیعی آن سطح را روشن تر می بیند حال آنکه نور شدید تاکید بر ولیوهای روشن تر ایجاد می نماید.
نسبتهای رنگ :
عاقلانه این است که قوی ترین و نافذ ترین رنگ ها در کوچکترین مقادیر مورد استفاده قرار می گیرند. آنها به عنوان تشدید کننده رنگ های خنثی یا مات عمل می کنند.
رنگ های سیاه آمیخته :
رنگ های سیاه آمیخته و سایه ها سبب متفاوت نمودن رنگ ها می شوند و موجب می گردند تا تیره تر به نظر آیند.
رنگ های سفید آمیخته :
افزودن سفید به رنگ ها موجب تغییر و روشن تر به نظر رسیدن آنها می شود .
رنگ هایی که در ساختمان آنها سیاه یا خاکستری به کار نرفته باشد از جمله رنگ های سفید آمیخته محسوب می شوند و به عنوان رنگهای زنده یاد می شوند.
هماهنگی رنگ ها : ایتن)
منظور از هماهنگی رنگ ها،معمولاً‌قضاوت در مورد اثر و عملکرد متقابل دو یا چند رنگ است.
اغلب در نظر مردم رنگ های هماهنگ آنهایی هستند که از یک خانواده باشند یا در عین تنوع، با جلوه ی یکسانی خود نمایی کنند، یا رنگ هایی که بدون کنتراست در مجاور هم قرار می گیرند.
به طور کلی عنوان هماهنگی (هارمونی) یا عدم هماهنگی برخاسته از احساس انسان است.
اگر برای مدتی (مثلا بیست ثانیه) به یک مربع قرمز خیره شویم و سپس چشم را ببندیم ،یک پس تصویر، به صورت مربع سبز رنگ، در نظرمان ظاهر می شود. این عکس العمل فیزیکی بدن در برابر رنگ ها تلاش طبیعی برای ایجاد تعادل و توازن و احساسی است که تضادهای پی در پی را به وجود می آورد.
هارمونی یعنی توازن و تعادل بین قدرت های رنگی
هارمونی رنگ ها به اعصاب آرامش می دهد و این حالت پسیکوفیزیکی است که در مقابل رنگ های متضاد مکمل قرار دارد و معمولاً‌رنگ خاکستری نیز چنین آرامشی را در ذهن به وجود می آورد.
دو یا چند رنگ در صورتی دارای هارمونی هستند که اگر با هم ترکیب شوند خاکستری خنثی به دست آید.
هارمونی = نظم
برای کشف تمام هارمونی های رنگی، باید نظام موجود در همه ی رنگ ها را شناخت .
هر چه رنگ ها ساده تر باشند، هارمونی آنها واضح تر و روشن تر خواهد بود.
در این رابطه دو نوع هارمونی را یاد آور می شویم: نخست دایره های رنگی که رنگ هایشان بایک ارزش (منظور رنگ هایی با درخشش و تیرگی مساوی است) آماده شده باشند. دوم رنگ هایی که در دایره ی رنگی به شکل مثلث قرار می گیرند و دارای درجه ی تاریکی و روشنی یکسانی از (رنگهایی که با سیاه یا سفید ترکیب شده اند) در نتیجه دایره های رنگی با رنگ های متفاوت و مثلث های رنگی با درجه ی شدت یکسان ، هماهنگی رنگ ها را ایجاد می کنند.
هماهنگی و تنوع رنگ ها : (ایتن)
روابط هماهنگ بین رنگ ها، ممکن است با دو یا سه یا چهار یا تعداد بیتری از رنگ ها بر قرار شود.
زوج ها : این زوج های رنگی هارمونیک، در میان دوازده رنگ دایره ی رنگی،دو نوع رنگ های متقابل قطری و متضاد هم اند که خاصیت کامل کنندگی دارند.