مقدمه :
تصوری که بیشتر افراد از سیستم های دیجیتالی دارند این است که این سیستمها در برابر نویز مصونیت ایده آل دارند .
گرچه این نوع از سیستم ها به خاطر حاشیه نویز ، در مقایسه با مدارهای آنالوگ حساسیت کمتری نسبت به نویز دارند ، با این حال اثرات نویز الکتریکی را نمی توان نادیده گرفت .
پرش های خطوط سیگنال ، اتصالات زمین ، سوئیچ های تغذیه ، موتورها ، لامپهای فلورسنت و … سبب آشفتگی در کار مدارهای دیجیتالی می شوند . در فاز طراحی سیستم های دیجیتالی با مسایل مربوط به نویز مواجه نمی شویم . پس از اینکه سیستم در محیط کار قرار گرفت اصرات نویز نمود پیدا می کند که در آن موقع تغییر و اصلاح طرح سخت افزار پر هزینه است .0000 000
هدف از ارائه این سمینار برررسی بعضی از نویزهای الکتریکی و محیطهای نویزی می باشد . پس از آن راه حلهای مناسبی برای جلوگیری از ایجاد نویز توسط مدارهای دیجیتالی و همچنین کاهش اثرپذیری نویزی پیشنهاد می شود .
ترتیب مباحث این گزارش بدین صورت است که : در فصل اول مفاهیم سازگاری و تداخل الکترومغناطیسی توضیح داده می شود . فصل دوم اختصاص به تشعشع در مدارهای دیجیتالی و راههای کنترل آن دارد . فصل سوم شیلدینگ ، فصل چهارم مربوط به نویز زمین و روشهای حذف آن بحث می شود. در فصل پنچم دی کوپلینگ توضیح داده می شود . امیدوارم که این گزارش مورد استفاده دانشجویان محترم و سایر علاقمندان قرار بگیرد .
سازگاری و تداخل الکترو مغناطیسی :
مقدمه :
هر دستگاه الکتریکی یا الکترونیکی که موجب تغییر ولتاژ یا جریان شود یک منبع تداخل الکترومعناطیسی محسوب می شود .
تداخل از دو راه به مدار اعمال می شود ، هدایت از طریق کابل و تشعشع الکترومعناطیسی . در این فصل منابع EMI و مفاهیم تکنیکی سازگاری الکترومعناطیسی مورد بحث قرار می گیرد .
2-1 سازگاری و تداخل الکترومغناطیسی :
سازگاری الکترومغناطیسی (1)(EMC) : توانایی یک دستگاه ، وسیله یا سیستم با عملکرد رضایت بخش در محیط الکترومغناطیسی است بدون اینکه سبب کاهش کیفیت محیطهای الکترومغناطیسی مورد نظر شود .
به عبارت دیگر EMC آن وضعیت مطلوبی است که از سیستم انتظار داریم و علاوه بر آن سیستم نباید روی عملکرد هر سیستم یا وسیله دیگر اثر بگذارد یا از آنها اثر بپذیرد .
تداخل الکترومغناطیسی (EMI) : نوعی آلودگی محیطی همانند آلودگی های شیمیایی ، صنعتی و سایر دشارژهای محیطی است که سبب می شود ولتاژها وجریانهای ناخواسته ای در مدارهای تاثیر پذیر به وجود آید .
نویزهایی که از گیرنده های رادیویی قابل شنیدن می باشد ، برفی شدن صفحه تلویزیون و یا به هم خوردن همزمانی فریم آن نمونه هایی از EMI است. بر حسب مورد کاربرد منابع تداخل را به چند طریق دسته بندی می کنند .
3-1- منابع تداخلی طبیعی و منابع تداخلی ساخت بشر :
الف – منابع تداخلی طبیعی : شامل تداخل اتمسفری ، نویز رادیویی کیهانی ، نویز استاتیک و نویز خورشیدی می باشد .
-تداخل اتمسفری طبیعت پالسی دارد و طیف فرکانسی آن از چند صد هرتز تا چند مگا هرتز است . کاهش پهنای باند ، محدود کردن دامنه پیک و استفاده از آنتنهای جهتی از جمله روشهای مناسب برای کاهش نویز اتمسفری می باشد .
نویز کهکشانی سه نوع می باشد . نویز galaxy ، نویز حرارتی و نویز غیر عادی ستارگان، پیک نویز galaxy در پهنای باند 150 تا 200 مگاهرتز می باشد .
پهنای باند نویز حرارتی 3 تا 30 گیگاهرتز است و نویز غیر عادی ستارگان از پدیده هایی چون لکه های خورشیدی به وجود می آید . در شکل (1-1 ) چن نوع از نویزهای طبیعی برای روز و شب معرفی شده است .
(تصاویر در فایل اصلی موجود است )
منابع تداخلی ساخت بشر :
منابع مخابراتی : ایستگاه پخش ، رادار ، رادیویی CB ، رادیوی آماتور، فرستنده سیار .
الکترونیک قدرت : مولد توان قابل حمل ، مبدلهای ثابت و گردان ، یکسوسازها،نویز خطوط انتقال ، اشکالات تغذیه ، اتصالات .
سیستمهای نقلیه : اتومبیلها، فرستنده های سیار، سیستمهای احتراقی ، ماشینهای کششی،ماشینهای الکتروماتیو.
ماشین و ابزار : ماشینهای کارگاهی ، اره گردان ، آسیابها ، گرم کنندههای RF ، پاک کنندههای اولتراسونیک ، جرثقیل
تجاری و صنعتی : گرم کننده دی الکتریک ، تهویه مطبوع ، کامپیوتر ، لامپ فلورسنت ، نمایشگر نئون، سیستم لیرز ، تجهیزات پزشکی ، کنترل کننده پروسس ، دستگاههای اشعه X
خانگی : اجاق مایکروویو ، دایمرنوری و PC ، جاروبرقی ، ماشین لباسشویی، ریش تراش
تخلیه الکترواستاتیکی
پالس الکترو مغناطیسی هسته ای
4-1- منابع تداخلی پیوسته و گذرا :
الف – منابع تداخلی پیوسته : ایستگاههای پخش ، رادار توان بالا ، نویز الکتریکی ، مخابرات ثابت و سیار ، کامپیوترها ، ویدئوها و چاپگرها ، یکسوسازی ها چند فاز AC نویزهای احتراقی با سرعت تکرار بالا ، نویز رادیویی کیهانی و خورشیدی از جمله منابع تداخلی پیوسته هستند .
این منابع دارای طیف تداخلی پیوسته می باشند ، برای اندازه
گیری و تحلیل انتشارهایی که از چنین منابعی حاصل می شوند از گیرنده های جاروب کننده باند باریک یا آنالایزر طیف استفاده می شود.
ب- منابع تداخلی گذرا : شامل رعدوبرق ، پالس الکترومغناطیسی هسته ای ، پالسهای گذاری خطوط تغذیه ، رله ها و سوییچ ها ، تخلیه الکتروستاتیکی بدن ، نویزهای احتراقی با سرعت تکرار پایین و لوازم جوشکاری الکتریکی می باشد .
از مشخصات این منابع این است که به صورت تکی یا متناوب در زمانهای غیر قابل پیش بینی روی می دهند و بدون الگوی زمانی خاصی هستند . اندازه گیری ، ثبت و تحلیل چنین سیگنالهایی در حوزه زمان انجام می شود .
5-1- تداخل درون سیستم و تداخل بین سیستمها :
EMI می تواند در داخل سیستم وجود داشته باشد و یا از خارج وارد سیستم شود . در بسیاری از موارد EMI مربوط به سیگنال هایی است که هدف آنها مدارهای مشخصی است ولی علاوه بر آن ، به مدارات دیگر هم وارد می شوند .
الف – تداخل بین سیستمها :
تداخل رادار با سیستم های هواپیمایی
تداخل خطوط قدرت با سیستم های مخابراتی
تداخل رادیو سیار با گیرنده های تلویزیونی
تداخل رادیو تاکسی با سیستمهای رادیو پلیس
تداخل رعد و برق بر سیستمهای الکتریکی
در شکل (2-1) نمونه ای از تداخل بین سیستم نشان داده شده است .