شرح حال وی درکتابی ازخود حوی به نام هذه تجربتی وهذه شهادتی آمده است بدین شرح:
سعید حوی در سال 1354ق/1935م در محله فقیر نشین عیلیات در حماه ازشهرهای سوریه متولد شد. مادرش رادر خردسالی ازدست داد وپدرش محمد دیب نیزبه اتهام قتل متواری وسپس زندانی بود وازاین رو کودکی را تحت کفالت عمو ومادر بزرگش که به آموزش اوبسیار اهتمام داشت گذارند. سعید از کودکی شیفته مطالعه بود وهمین امر اورا در نگارش چنان توانمنمد ساخت که معلمان دبیرستانش را به تعجب وامی داشت.درهمین دوران با محمد حامد که شیخ صوفی طریقه نقش بندی،مفتی وخطیب شهرحماه واز پایه گذاران اخوان المسلمین در این شهر بودآشنا شد.شیخ حامد در تکوین دید گاههای دینی واعتقادی سعید بسیار نقش داشت چنانکه در خاطرات خویش از رابطه روحی عمیق با شیخ حامد وتاثیر فراوان او سخن گفته است. درسال 1372قمری به توصیه شیخ محمد حامد به اخوان المسلمین پیوست.
سعید حوی در سال1376ق به قصد یاد گیری فقه اسلامی به دانشکده الهیات دانشگاه دمشق وارد شد ودر همان سال موفق به حفظ کل قرآن نیز شد.
حوی از اعضای شورای رهبری اخوان المسلمین در سوریه بود ودر فعالیت های اخوانی مشارکت جدی داشت تااینکه سرانجام به سبب بیماری از این سمت استعفا داد. سال های پایانی حیات حوی توام با درد وبیماری بود وسرانجام به سال1409ق /1989م در54سالگی در عمان در گذشت.
سعید حوی از احیاگران مسلمان در دوران معاصر محسوب می شود. وی همچون اندیشمندان مسلمان معاصر خود،معتقد است که فساد ،جامعه اسلامی را فرا گرفته واسلام مورد بی احترامی وتحقیر واقع شده است.
وی مبانی سلفیه را که توسط جمال الدین افغانی ومحمد عبده پایه گذاری شد وبا رشید رضا تکامل یافت می پذیرد. بنابراین دیدگاه،بازگشت به نمونه های اعلای سلف،راه رهایی اسلام از سلطه غرب وبدعت های نوین دانسته می شود.
ولی درعین حال،حوی جریان افراطی سلفی(وهابیت)را که مکاتب فقهی وطرق صوفیه راانکار می کنند تخطئه می کند.
سعید حوی نویسنده ای پر کار بود وآثارفراوانی از خود به جا گذاشت.اولین دسته از کتابهای وی،مجموعه ای سه جلدی شامل الله،الرسول والاسلام است که به عقیده اولازمه مسلمان بودن،شناخت وایمان به آنهاست.
دسته دیگر ازآثار حوی،الاساس فی المنهج نام گرفته است،چه به گفته اومحتوای این کتابها،اساس ومبانی لازم برای فهم قرآن،سنت وسلوک اسلامی را فراهم می آورد.این دسته متشکل ازسه مجموعه کتاب به قرار زیر است:
1.الاساس فی التفسیر(11جلدقاهره،1405ق)حوی دردوران محنت وگرفتاری،سختی ها ورنج های زندان راباحفظ وتدبردرقرآن مرحم می نهاد واز فرصت وفراغتی که برایش فراهم شده بود،برای تأمل،نظریه پردازی ونگارش تفسیرقرآن بهره گرفت که حاصل آن کتاب الاساس فی التفسیربود.
2.الاساس فی السنه وفقههاکه خود پنج قسم است.قسم اول دربارۀ سیرۀ نبوی،قسم دوم درباب عقایداسلامی،قسم سوم درزمینۀ عبادت،قسم چهارم مربوط به اخلاق ومسائل زندگی اجتماعی وقسم پنجم آن دربارۀ حکومت وسیاست وحقوق بشر است.
3.الاساس فی القواعدالمعرفه وضوابط الفهم للنصوص،که به منزله قاعده وکلیدفهم مجموعه کتابهای پیشین است،هرچنداجل فرصت نداد تا مؤلف این کتاب را به سرانجام رساند.
گرایش های صوفیانه حوی،موجب شده وی آثاری دربارۀ تربیت وتزکیۀ نفس وسلوک عرفانی تألیف کند.این کتابها عبارتند از"تربیتنا الروحیه "که درهفده فصل،مسائل واعتقادات تصوف وعرفان را با تکیه بر قرآن وسنت مطرح کرده است.
"المستخلص فی تزکیه الانفس" که در واقع تلخیصی از کتاب احیاء علوم الدین غزالی است.
"مذکرات فی منزل الصدیقین والربانیین" که در آن به اسلوب وروش احیای دومقام وصدیقیت وربانیت که ازنظر وی برای جامعۀ اسلامی معاصر بسیار ضروری اند پرداخته است.
بخشی از تألیفات حوی نیز ناظر به فعالیت های اصلاحی واخوانی اوست که ازآن جمله می توان به کتابهای زیر اشاره کرد:
"جندالله ثقافه ً واخلاقاً"،مدخل الی دعوه الاخوان المسلمین، دروس فی العمل الاسلامی، فصول فی الإمره و الامیر فی آفاق التعالیم ، رسائل کی نمضی بعیداً عن احتیاجات العصر، مشتمل بر 11 رساله در موضوعات مختلف شرعی، اخلاقی و سیاسی؛ جندالله تخطیطاً و جندالله تنظیماً
روش سعید حوی درالاساس فی التفسیر:
سعید حوی دیدگاه ویژه ای درباۀ وحدت موضوعی وانسجام مضمونی سوره های قرآن دارد. هدف حوّی از طرح نظریۀ وحدت در قرآن:
یکی ازاهداف اصلی سعید حوی ازنگارش تفسیر الاساس بررسی مسئلۀ وحدت قرآن بوده است. وی در مقدمۀ تفسیردربارۀ اهمیت این موضوع گفته است: علما درباره پیوند میان آیات یک سوره و ارتباط سوره‌های قرآن و سیاق قرآن به ابهام سخنانی گفته‌اند و نیز روایاتی درباره اقسام قرآن (طوال، مئین، مثانی و مفصّل) رسیده است. ولی تا آنجا که من می‌دانم کسی درباره این مسائل به طور مبسوط و جامع سخن نگفته است... این در حالی است که در دوران حاضر بحث درباره این مسئله از موضوعات اساسی [در تفسیر قرآن] به شمار می‌رود. (1/9)
به گفتۀ او بسیاری به مسئله وحدت قرآن پرداخته‌اند و تألیفات فراوانی نیز در این باره نوشته شده است، اما توجه آنان بیشتر معطوف به مناسبت یک آیه در سوره یا تناسب آخر یک سوره با آغاز سوره بعدی بوده است. از این رو، حوّی نظریه وحدت قرآن را شاخصه اصلی تفسیر خویش برشمرده و مدعی است نظریه وی پیش از این سابقه نداشته است. (همو1/21) البته حوّی بر آن بوده است تا به مدد طرح نظریه وحدت قرآن، علاوه بر اصلاح خطاهای فراوان در این باره، به مسائل و پرسش‌های دیگری نیز پاسخ دهد که به اجمال در مقدمه تفسیر به آنها اشاره کردهاست:الف) بیان اعجاز قرآن:
علما و محقّقان مسلمان از دیرباز به واکاوی ابعاد گوناگون اعجاز قرآن از نظر لفظی و معنوی پرداخته‌اند، اما در این میان وحدت موضوعی قرآن غالباً مغفول مانده است. سعید حوی درمقدمۀ تفسیرتأکید می کندکه نظریۀ وحدت قرآن نکته‌ها و ظرایفی را آشکار می‌سازد که پرده از اسرار اعجاز قرآن برمی‌دارد. (1/25(
ب) رد شبهات خاورشناسان:
ازدیرباز،بحث مناسبات آیات وسپس مسئلۀ هدفمندی سوره ها مورد انکاروعدم پذیرش گروهی از دانشمندان ومحققان علوم قرآنی بوده است.به علاوه بسیاری از خاورشناسان نیزبر این نکته پای می فشارند که قرآن ازانسجام منطقی به دور است وازویژگی های اصیل سبک قرآن،جسته وگریخته بودن آن است و خلاصه آنکه قرآن کریم جز پیام ها ونظریات پراکنده وپریشانی که از مطالب متنوع تشکیل شده است چیز دیگری نیست.
سعید حوی این شبهه که میان آیات وسوره های قرآن،پیوندی وجودندارد راابطال می کند ومی گوید: این سخن شایستۀ کلام بشری نیست چه رسد به کلام پروردگار جهانیان...ومن به یاری خدا توانسته ام ثابت کنم که کمال قرآن در وحدت بی نظیرموجود میان آیات وسوره هاست.(1/27)