شرح گیاه
گیاهی است دو ساله یعنی در سال اول برگ تولید می کند و در سال دوم ساقه هوایی گل دهنده ظاهر می شود و بذر می دهد. این گیاه در برخی شرایط مانند گیاهان یکساله در سال اول تولید گل و بذر می نماید گلهای کرفس کوچک و سفید رنگ اند که بصورت چتر مرکب ظاهر می شود و در انتهای ساقه گل دهنده به ارتفاع 60 تا 90 سانتی متر قرار می گیرد. این گیاه دارای ریشه قائمی به طول 6 تا 7 سانتی متر و به قطر 5/1 سانتی متر است از اطراف این ریشه ریشه های جانبی متعددی و از قسمت انتهائی آن ساقه های تو خالی، شیاردار و عاری از کرک خارج می شود.ظاهر ریشه اصلی گیاه،ناهموار و رنگ آن خاکستری قهوه ای است برگهای آن دارای ظاهری شفاف، کمی ضخیم و مرکب از 3 تا 7 برگچه مثلث یا لوزی شکل دندانه دار و معطر است. بر اثر پرورش زیاد موفق به ایجاد واریته های متعددی از این گیاه شده اند واریته های آن عبارتند از : کرفس برگی (Aog. Var. Secalinum) کرفس قمری (Aog. Var. rapaceum) کرفس معمولی (Aog. Var. dulce) که نوع اخیر در ایران در سطح نسبتاً وسیع کشت می شود.
**ارزش غذایی کرفس(کرفس دمبرگی)
کرفی دارای ویتامین A،C بالایی است.این گیاه حاوی روغن های گوگرد دار(اتر و آپریول )است.همچنین خاوی نوعی کربوهیدرات میباشد که ساختمان شیمیایی این کربوهیدرات به خوبی شناخته نشده است.از این گیاه برای برطرف کردن ناراحتیهای گوارشی از قدیم الایام استفاده مینمودند.با توجه به اینکه در نوع برکی مرفس روغن گوگرد دار آپریول بسیار فراوان مشاهده میشود از بخار برگ کرفس در درمان بیماریها و ناراحتیهای پوستی و عصبی استفاده میشود.
**نیازهای آب و هوایی کرفس:
کرفس طالب آب و هوای نسبتا گرم برای رشد و نمو است. خاک مورد نظر بایستی P.H دارای 6.5 -7 بوده وغنی از مواد آلی باشد.کرفس دارای بذر بسیار ریزی است.کوچکترین لذر سبزیجات در نتیجه بایستی در سطح خاک پخش شود.پس برای جوانه زنی نیازمند نور است همچنین دماهای بالای 30 درجه سانتیگراد مانع از جوانه زنی لذر کرفس میشود.
نکته:کرفس هم دارای نور خفتگی و هم دارای گرما خفتگی میباشد.
نکته:کرفس حساسیت بالایی در برابر کمبود عناصر در خاک را دارد که در هنگام داشت و پرورش آن باید به نکات ریز دقت نمود.
**سفید سازی یا BLANCHING:
یکی از عملیات روتین یا متداول در پرورش کرفس عملیات سفید سازی میباشد.در این عملیات قسمت انتهایی دمبرگ کرفس توشط مالچ،گیاخاک یا تخته های طویل پوشانیده میشود.در صورت استفاده از پلاستیکهای دو لایه بایستی از نوع دورنگ آن استفاده نمود که قسمت خارجی سفید رنگ و قسمت درونی تیره و سیاه رنگ باشد.این عمل پوشانیدن باعث عدم تشکیل کلروفیل در قسمت پایینی گیاه میگردد.در نتیجه دمبرگ سفید گردیده و فاقد بافت خشبی میگردد.پس از رسیدن کرفس در مرحله برداشت آن را با یک چاقوی تیزاز انتهای دمبرگ جدا میکند.برای حفظ کیفیت کرفس آ«را در لایه های پلاستیکی غیر قابل نفوذ به هوا و رطوبت بسته بندی میکنند.
کرفس " گیاهی خوش بو و سبز رنگ است،که در دامنه کوهساران چهارمحال و بختیاری و قلل زردکوه در رشته کوره زاگرس رشد میکند و طعم و بوی آن هوا را معطر میکند.
براساس آخرین یافتههای محققان علوم پزشکی چهارمحال وبختیاری کرفس کوهی سبزی معطری است، که میتواند ترشح اسید معده را کاهش دهد و همین ویژگیهای خاص کرفس و طعم خاص و بوی خوش آن کافی است، تا این طلای سبز مشتری سفرههای مردم شود.
اما با وجود هشدارهای اداره کل منابع طبیعی چهارمحال وبختیاری در خصوص حفاظت از این گونه گیاهی نادر، عدهای افراد سودجو به دنبال فروش و برداشت غیرقانونی این گیاه که از آن به عنوان طلای سبز نام برده میشود ، هستند.
در مبادی ورودی شهرکرد و در بازار مرکز استان در این ایام عدهای اقدام به فروش این گیاه کمیاب با قیمت هرکیلوگرم یکصد هزار تا ۱۵۰هزار ریال میکنند و بازار داد و ستد این محصول در معرض انقراض، داغ داغ است.
فروشندگان این محصول، بدون هیچ پروای آن را برای فروش در معرض دید عموم قرار میدهند و با قیمتهای گزاف به مشتریان خود میفروشند و به هیچ اخطاریه و هشداری توجه نمیکنند.
آنها با این ذهنیت که خوردن کرفس در فصل بهار در بین مردم چهارمحال و بختیاری رایج است و حتی دیوان شعری با عنوان" کلوس دم برف" یا (کرفس دم برف) نیز در یکصد سال اخیر به چاپ رسیده، به فروش آن عمومیت دادهاند و سرخوش از فتح گیاه، به پایان آن هیچگاه نمیاندیشند.
مدیرکل منابع طبیعی چهارمحال وبختیاری بوته کنی، حمل و توزیع و فروش گونه مرتعی گیاه " کرفس " در این استان را ممنوع اعلام کرد.
مدیرکل منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری افزود: به دلیل برداشتهای غیر مجاز و غیر اصولی این گونه گیاهی در استان در حال انقراض است و رویش این گیاه بومی به دلیل برداشتهای غیرمجاز و غیر اصولی در بسیاری از مناطق از بین رفته و این گیاه دیگر رویشگاههای خود را از دست داده است.
به گفته وی، به دلیل بهره برداری غیراصولی، سالانه بیش از ۱۰هزار هکتار از مراتع چهارمحال وبختیاری از دست رفته و یا تخریب میشود.
به گفته وی، هماکنون بیش از یک هزار گونه گیاهی در مراتع چهارمحال و بختیاری شناسایی شده، که به دلیل بهره برداری غیرمجاز و غیر اصولی گونههایی مانند کرفس در این استان روبه انقراض است.
به گزارش ایرنا، گونه مرتعی کرفس چهارمحال وبختیاری به صورت خشک شده نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
گیاه بومیکرفس از ابتدای بهار و فروردین در مراتع و کوهستانهای چهارمحال وبختیاری رویش میکند و در زبان محلی به " کلوس " معروف است ، که خاصیت دارویی و غذایی دارد و بسیار خوش میباشد.
خواص:
کرفس مواد مضر را دفع می کند
کرفس کلیه و مثانه را تمیز می کند . از تولید سنگ کلیه و مثانه جلوگیری می کند و ملین است .
دانشمندان بر این عقیده اند که کرفس بهترین ماده غذایی است برای عفونت مجاری ادرار و اسید اوریک بالا از طریق تمیز کردن کلیه و مجاری ادرار.
ترپین ماده معطر کرفس که مانع ماندن سنگ کلیه در مجاری ادرار و یا آلودگی میکروبی و درد می شود .
علاوه بر آن پتاسیم در غده و تنه آن جریان ادرار را تحریک و کلیه و مثانه را تمیز می کند. بیش ازهمه برای بیماران نقرسی مفید است .زیرا در خون این افراد اسید اوریک با غلظت بالا غالباً دیده می شود . روغن اتری که در کرفس وجود دارد باعث گشاد شدن مجاری کلیه می شود بطوریکه اسید اوریک بهتر دفع میگردد. آلودگی میکربی ضعیف درروده نیز در اثر ترپین از بین می رود . کرفس باعث تحریک شدیدتر روده شده و سایر ناراحتی هایی از این قبیل دراثر خوردن کرفس بهبود می یابند .
کرفس بوی بد دهان را ازبین می برد
تجربه نشان داده است که یک وعده غذا ی کرفس دار بوی بد دهان را از بین می برد. احتمالاً موادی که در معده تولید می شوند با مواد معطر کرفس ترکیب شده و از بوی بد دهان جلوگیری می کند. کسانی که از بوی بد دهان رنج می برند باید هرروز مقداری کرفس میل کنند، در صورتی که نتیجه ای نداد بایستی به پزشک مراجعه کرد . از قدیم گفته اند که کرفس باعث شادی و شادابی می شود.
علم امروز تا کنون نتوانسته است این مسئله را روشن کند. بعضی از مردان اظهار می کنند که کرفس باعث تقویت نیروی جنسی آنان شده است ولی این اظهار تا کنون از طریق علمی ثابت نشده است . البته ویتامینB6 و اسید پانتوتنیک اثر روانی دارد و مواد معدنی منیزیم و کلسیم به ما هیچه ها نیرو می دهند و در راحت شدن ورلکس کمک می کنند .
عصاره کرفس به عنوان ملین
برای اینکه به روده های خسته و پیر کمک شود ، توصیه می شود که هر روز یک لیوان عصاره کرفس مصرف شود . از این طریق روده به روش طبیعی تخلیه می شود .
( برگها را همیشه مصرف کنید )
نسخه : یک پرس کرفس
بوته یک کرفس را تمیز کرده و در آب زیادی آنرا بجوشانید . پوست خارجی آن را بگیرید . بوته را بصورت صفحات نازک ببرید . وسط آنها را با یک چنگال جدا کرده درآرد و تخم مرغ و فلفل آنها را آغشته کنید و در روغن داغ دو طرف آنها را کمی سرخ کنید با سالاد کاهو یا سالاد فصل میل کنید.
محققین آمریکایی ثابت کرده اند که کرفس جزء ده ماده غذایی است که می تواند با سرطان مبارزه کند.
از دیگر خواص کرفس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تقویت کننده معده
تقویت کننده اعصاب
آب کرفس خام در مان خوبی برای گرفتگی صداست .
خوردن کرفس حافظه را زیاد و قلب را پاک می کند و دیوانگی ، جذام و پیسی را برطرف می کند.
کرفس به علت دارا بودن فسفر زیاد ، در ازدیاد هوش مؤثر است .
کرفس در افزایش شیر مادر مؤثر است .