تاریخچه بسکتبال:
زادگاه بازی بسکتبال ، آمریکا است . این بازی در اوایل پاییز سال 1891 میلادی ( حدود 100 سال قبل ) توسط شخصی به نام جیمز نای اسمیت پایه ریزی و ابداع شد اما از قرنها پیش در میان ساکنان نقاط مختلف قاره آمریکا به ویژه آمریکای مرکزی و جنوبی انواعی از بازی و مسابقه رایج بوده که کم و بیش به بسکتبال شباهت داشته است .
پس از جنگ جهانی دوم ، بسکتبال کسترش بسیاری یافت و به صورت یکی از مهمترین رشته های ورزش جهان در آمد ، بطوریکه اینک هیچ کشوری در دنیا نیست که در آن دسته های متعدد بسکتبال نباشد . اوج این ورزش در کشور آمریکا و در مسابقات حرفه ای و دانشگاهها به اجرا در می آید و پس از آمریکا کشورهای شوروی ، اسپانیا ، فرانسه ، یونان ، یوگوسلاوی پیشرفت زیادی در بسکتبال کرده اند .
بسکتبال در ایران :
سال ورود بسکتبال به کشور ما 1901 میلادی برابر با 1280 هجری شمسی نوشته است . اما آنچه مسلم است اینکه اولین نشانه های ورود بسکتبال به ایران در سالهای 1310و 1311 دیده شده که آن هم توسط کارکنان سفارتانه های خارجی در ایران بوده است .
در سال 1314 یک مربی ورزش به نام فریدون شریف زاده ورزش بسکتبال را به دانش آموزان دبیرستان البرز تهران معرفی و پایه گزاری کرد و کم کم دیگر مربیان ورزش به گسترش و آموزش این رشته پرداختند . در سال 1324 فدراسیون بسکتبال ایران تشکیل شد و نخستین حضور بسکتبال ایران در میدانهای بین المللی در بازیهای المپیک لندن 1948 بود . از میان بهترین بازیکنان تاریخ بسکتبال ایران می توان این نامها را بر شمرد :
کامبیز مخبری ، حسین سرودی ، مسعود ماهتابانی ، نادر کاشانی ، سروش نگهبان ، امیر ایلیاوی ، مجید
توفیق ، مظفر بنی هاشمی .
کلیات بسکتبال
تعریف بازی
هرتیم از 12 بازیکن تشکیل می شودکه 5 نفربازیکن اصلی و 7 نفرذخیره هستند. تعداد همراهان نیز7 نفراست
که شامل سرپرست،مربی ،کمک مربی،پزشک،ماساژور ،مترجم وآمارگیراست.
هدف هردوتیم گذراندن توپ ازحلقه حریف ونیزممانعت ازگل زدن تیم مقابل است. دربازی بسکتبال ازتوپ برای پاس دادن ،پرتاب،شوت ودریبل استفاده می شودکه هریک قوانین ویژه ای دارند.
ابعاد زمین
برای تورنمنت های المپیک و قهرمانی جهان، زمین بسکتبال باید28 متر طول و 15 مترعرض داشته باشد. سالن قانونی حداقل دارای 7 متر ارتفاع و نورکافی ومناسب برای انجام مسابقات است.خط کشی زمین ،باید با محل استقرارتماشاچیان وتابلوهای تبلیغاتی ، حداقل 2 مترفاصله داشته باشد. عرض خطوط زمین ،5 سانتی متر است وبه گونه ای رسم می شودکه کاملاً قابل رویت باشد.دقیقاً در مرکز زمین ،دایره ای به شعاع 80/1 سانتی متر رسم شده است.همچنین خطی موازی خطوط انتهایی، زمین را ازوسط به دوقسمت مساوی تقسیم می کند.
منطقه نیمکت ها:
بیرون زمین بازی درسمت میزمنشی ،منطقه نیمکت تیم ها است.هرمنطقه توسط خطی به طول 2 متر درامتداد خط انتهایی و خطی دیگر به طوال 2متر محدود می شودکه بافاصله5 متراز وسط زمین به صورت عمودی روی خط کناری سمت میزمنشی کشیده می شود.درزمان انجام بازی ،اشخاصی که مجازند دراین منطقه(نیمکت تیم)قراربگیرندعبارتنداز:مربی،کمک مربی ،بازیکنان ذخیره وحداکثر 5 نفرهمراه تیم که مدیر،دکتر،فیزیوتراپیست ،آمارگیرومترجم خواهندبود.همراهان تیم یک امتیاز مثبت برای تیم هستند،ولی رفتار و حرکات آنان زیرنظرداوران خواهد بود و درصورت به وجودآمدن شرایط خاص،سرداور می تواند تعداد همراهان را کاهش دهد.
منطقه 3 امتیازی
منطقه 3 امتیازی محوطه بیرونی دایره ای به شعاع 25/6 سانتی متر است که مرکز آن زیرمرکز حلقه بسکتبال است وازخط عرضی 575/1 متر فاصله دارد
مناطق محدود شده و خطوط دالان پرتاب آزاد
منطقه محدود شده یا ’’منطقه سه ثانیه‘‘ محوطه ای است بشکل ذوزنقه که قاعده کوچک آن ’’خط پرتاب آزاد‘‘ می باشد و قاعده بزرگ آن روی خط انتها قرار گرفته است و دو ساق ذوزنقه از خطوط دالان تشکیل شده است. فاصله خط پرتاب آزاد تا خط انتها 80/5 متر است. خطوط دالان به دو انتهای نیم دایره ای به شعاع 80/1 متر می پیوندد که مرکز این نیم دایره نقطه وسط خط پرتاب آزاد می باشد. نیمه مکمل این نیم دایره باید در داخل منطقه محدود شده ، با خطوط منقطع رسم شود. در طول خطوط دالان پرتاب آزاد فواصلی معین با خطوط کوچک مشخص می شود که در هنگام پرتاب آزاد ، بازیکنان در آن نقاط جاگیری می کنند. فاصله اولین خط تا خط انتها ، 75/1 متر تعیین شده است که این اندازه از لبه داخلی خط انتها محاسبه می شود. دومین خط به فاصله 85 سانتیمتر بعد از خط اول مشخص شده است. بعد از این دو قطعه ، محوطه ای به نام منطقه آزاد یا خنثی به طول 30 سانتیمتر وجود دارد. سپس سومین محل ، همجوار با منطقه آزاد بطور 85 سانتیمتر درنظر گرفته شده است. خطوطی که برای نشان دادن این مکانها رسم می شوند ، باید 10 سانتیمتر طول و 5 سانتیمتر عرض داشته باشند و در خارج از مکانهای محدود شده رسم شوند.
تخته و پایه بسکتبال
تخته های بسکتبال از جنس چوپ و به ضخامت 3 سانتیمتر هستند. البته استفاده از شیشه طلقی به همان ضخامت نیز ممکن است. ابعاد تخته باید 80/1 متر افقی و 05/1 متر عمودی و فاصله لبه پایین تخته از زمین 90/2 متر باشد. این ابعاد مخصوص تورنمنت های المپیکی و جهانی است. برای سایر بازی ها اعم از منطقه ای یا ملی می توان از ابعاد قدیمی (801/ افقی و 20/1 عمودی) استفاده نمود. پس در این صورت فاصله لبه پایین تخته از زمین 75/2 متر می باشد. البته همه تخته هایی که جدیدا ساخته می شوند باید همان ابعاد مسابقات المپیک و جهانی را داشته باشند. (80/1 متر افقی و 05/1 متر عمودی) یک مستطیل با ابعاد خارجی 45×59 سانتیمتر ، در پشت حلقه بوسیله یک خط به عرض 5 سانتیمتر مشخص شده است که ضلع پایینی آن کاملا هم سطح با حلقه است. تمامی خطوط، اگر تخته از جنس طلق باشد باید به رنگ سفید و اگر تخته جنس دیگری داشته باشد باید به رنگ سیاه باشد.
تخته ها طوری نصب می شوند که عمود بر زمین و موازی با خطوط انتهایی باشند. تخته ها داخل زمین و به فاصله 20/1 متر جلوتر از خطوط انتهایی واقع می شوند. قسمت جلو پایه های تخته حداقل دو متر از لبه خارجی خط انتهایی فاصله دارد و رنگ آن با توجه به رنگ زمین باید کاملا قابل رویت باشد و طوری به زمین متصل گردد که هنگام برخورد افراد با آن حرکت نکند. اگر تخته به پهلو حرکت کند ، باید در عرض 4 ثانیه به حالت ثابت و اصلی خود برگردد. تمامی سطح پایین تخته و ارتفاع 35 سانتیمتر از دو طرف تخته باید پوشش داشته باشد. ضخامت این پوشش در سطح پایینی باید 5 سانتیمتر باشد. ارتفاع این پوشش در سطح جلو و عقب تخته نباید بیش از 2 سانتیمتر باشد. آن قسمت از پایه تخته که بصورت موازی با زمین و در پشت تخته قرار دارد باید با موادی ضربه گیر تا طول 20/1 متر کاملا پوشش داده شود. ضخامت پوشش حداقل 5 سانتیمتر است. تمامی پایه های تخته در قسمت جلو و کنار آن باید با مواد ضربه گیر تا ارتفاع 15/2 متر از زمین پوشانده شود. حداقل ضخامت پوشش 10 سانتیمتر می باشد. پوشش ها باید طوری تهیه شوند که وقتی فشاری بر آنها وارد می گردد ، بیش از 50% ضخامت به داخل نروند و لبه های تیزی نداشته باشد.
سبدها
سبد بسکتبال از دو قسمت حلقه و تور تشکیل می شود. جنس حلقه از فولاد می باشد و حداقل 6/1 سانتیمتر و حداکثر 2 سانتیمتر ضخامت دارد. قطر داخلی حداقل 45 سانتیمتر و حداکثر 7/45 سانتیمتر است و به رنگ نارنجی رنگ آمیزی می گردد.
در قسمت تحتانی حلقه گیره هایی برای نصب تور وجود دارد ، بطوریکه انگشت داخل آنها نرود. حلقه باید محکم به تخته وصل شود تا هنگام اعمال فشار بر حلقه ، فشار به روی تخته منتقل نگردد. ارتفاع حلقه از سطح زمین باید 05/3 متر و فاصله حلقه تا تخته 15 سانتیمتر باشد.
تورها از نخ سفید رنگ بافته می شوند و حداقل 40 سانتیمتر و حداکثر 45 سانتیمتر بلندی دارند و از زیر حلقه آویزان می گردند. تور باید دارای 12 حلقه برای اتصال به سبد باشد و لبه های تیز نداشته باشد و انگشت به داخل آن فرو نرود. بافت تور به گونه ای است که توپ هنگام عبور از آن ، مکث کوتاهی می کند. به این ترتیب ، عبور توپ بیشتر قابل تشخیص می باشد که گیر کردن توپ با پیچیدگی احتمالی و نیز خارج شدن توپ از پشت آن جلوگیری کند.