میدان شهرداری ارومیه
اطلاعات کلی
کشور
ایران
استان
آذربایجان غربی
شهرستان
ارومیه
بخش
مرکزی
نام(های) قدیمی
رضائیه
مردم
جمعیت
۵۷۷٬۳۰۷ نفر
رشد جمعیت
۴/۳ درصد (سالیانه)
تراکم جمعیت
۱۴٬۰۰۰ نفر نفر بر کیلومتر مربع
زبان گفتاری
ترکی آذربایجانی[۱]
: کردی، آشوری و ارمنی[۱]
مذهب
مسلمان شیعه مسلمان سنی مسیحی
جغرافیای طبیعی
مساحت
۴۲٫۷ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا
۱۳۳۲ متر
اطلاعات شهری
ره‌آورد
فرش، نقل، صنایع دستی، حلوای گردوئی، عرق بیدمشک، گلاب محمدی، دوشاب شیرین انگور، حلوای هویج
پیش‌شماره تلفنی
۰۴۴۱
وبگاه
http://www.urmia.ir
اُرومیّه یکی از شهرهای ایران و مرکز استان آذربایجان غربی و نیز مرکز شهرستان ارومیه است. این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ با ۵۷۷٬۳۰۷ نفر جمعیت، دهمین شهر پرجمعیت ایران به‌شمار می‌آید.
وجه تسمیه
گفته می‌شود که واژهٔ ارومیه از ترکیب دو واژه آشوری اور (شهر) + میه (آب) تشکیل شده‌است.
ارومیه به صورت اورمو، اورومیه و اورمیه تلفظ می‌شود. با آمدن حکومت پهلوی و سلطنت رضاشاه این محل به رضائیه تغییر نام داد و بعد از انقلاب اسلامی دوباره به نام ارومیه برگشت.
مردم
بیشترین جمعیت شهر ارومیه را ترک‌های آذری و نیز اقلیت کردها، مسیحیان آشوری‌ها و ارمنی‌ها تشکیل می‌دهند.
ترکیب جمعیتی این شهر در زمان شاه عباس صفوی تغییر یافته‌است. طبق یک مطالعه دیگر از ترکیب قومی خانوارهای نمونه و مورد بررسی در سطح شهر ارومیه که حدود سال ۱۳۷۹ انجام گرفت نشان می‌دهد که ترک زبانان ۸۵٫۷٪ درصد خانوارهای نمونه را به خود اختصاص داده و کردزبان‌ها حدود ۱۰٫۵٪ بوده‌اند. در این آمارگیری نمونه‌ای درصد آشوری‌ها، فارس‌زبان‌ها و ارمنی‌ها در شهر ارومیه به ترتیب ۱٫۷، ۱٫۶ و ۰٫۵ بود.
اکثر مردم آذری ارومیه شیعه مذهب می‌باشند ولی تعداد زیادی آذری‌های سنی حنفی و شافعی مذهب نیز در داخل شهر و در بیش از ۲۵ روستا از جمله، بالو، قولنجی، کهریز، گلتپه، گجین و ولینده زندگی می‌کنند. در ارومیه شماری از ترک زبان‌های اهل حق نیز زندگی می‌کنند. مذهب کردهای ساکن ارومیه نیز اکثرا سنی است.
همچنین اقلیتی از مردمان آشوری و ارمنی در این شهر زندگی می‌کنند. در سال ۱۹۰۰ میلادی، مسیحیان —اعم از آشوریان و ارامنه— نزدیک به نیمی از جمعیت ارومیه را تشکیل می‌دادند. بسیاری از مسیحیان ارومیه در سال ۱۹۱۸ در پایان جنگ جهانی اول، منطقه را ترک کردند و بیشتر آن‌هایی که ماندند با عقب‌نشینی ارتش روسیه مورد نسل‌کشی عثمانیان قرار گرفتند. دولت ایران بعدها تعدادی از بازماندگان را به کشور برگرداند.
پیشینه
پارسیان در مهاجرت خود از ایران‌ویج نخست در غرب و جنوب دریاچه ارومیه ساکن شدند ولی پس از آن به مهاجرت خود ادامه دادند و تا سرزمین پارس (استان فارس) پیش رفتند. جلگه ارومیه در دوران باستان در قلمرو مادها، آشوریان، و دیگر اقوام نیز قرار داشته‌است.
شاه عباس بزرگ پس از بیرون راندن عثمانی‌ها از خاک ایران در صدد برآمد طوایفی را برای مرزداری قدرتمند در بخش غربی کشور مستقر سازد. شاه عباس برای این منظور ایل افشار ساکن ابیورد خراسان و دیگر نقاط را در نظر گرفت. او کلبعلی سلطان ایمانلوی افشار را احضار نموده به لقب خانی و ریاست کل ایل افشار منصوب نمود. سپس دستور داد که ایل افشار که شمار زیادی داشتند و در ولایات عراق، فارس، کرمان و خراسان سکنی داشتند، با تمام امکانات خود حرکت کرده در جلگه ارومیه ساکن شوند.
در این جابجایی هشت هزار خانوار از شش ایل بزرگ این طایفه در جلگهٔ ارومیه استقرار یافتند و حکومت این ناحیه در اختیار کلب علی خان قرار گرفت. متن فرمان شاه عباس یکم خطاب به کلبعلی خان که سبب این جابجایی ایلی شد در دست است.
همین پیشینه سبب شد تا شماری از سران این طایفه به‌ویژه پس از تأسیس ارتش جدید در ایران، در مناصب فرماندهی حضور داشته باشند.
حمدالله مستوفی (درگذشتهٔ ۷۴۰ ه.) در وصف ارومیه می‌نویسد: «اورمیه ... باغستان فراوان دارد و از میوه‌هایش انگور خلوقی و امرود پیغمبری و آلوی زرد به غایت خوبست و بدین سبب تبارزه اگر صاحب حسنی را با لباس ناسزا یابند گویند: انگور خلوقی بچه دردرّ سوه‌اندر، یعنی: انگور خلوقی دریده‌شده سبد-اندر.» تبارزه در این جمله به معنی تبریزیان است و جمله‌ای که آورده شده به زبان آذری است.
برخی از آشوریان و ارامنه پس از سال ۱۹۱۴ و در میان درگیریهای روسیه و عثمانی که باعث جابجایی مکانی جمعیتی شد این شهر را ترک کردند. در زمان رضاشاه پهلوی آشوریان ایران دعوت به بازگشت به این شهر شدند و چندین هزار نفر از آنها به این شهر بازگشتند.
جغرافیا
ارومیه در جلگهٔ گسترده و سرسبزی به درازای ۷۰ کیلومتر و به پهنای ۳۰ کیلومتر واقع شده که اطراف آن تا کیلومترها پوشیده از باغات انگور و سیب و کشتزار است. دریاچه ارومیه در شرق و دریاچه مارمیشو در غرب این شهر قرار دارد. این شهر به علت آب و هوای معتدل و داشتن مناظر زیبا، یکی از شهرهای گردشگری ایران محسوب می‌شود. جمعیت این شهر ۵۷۷٬۳۰۷ نفر می‌باشد و نیز جمعیت شهر در سال ۲۰۰۵ میلادی، ۷۸۷٬۲۵۴ نفر پیش‌بینی شده‌است. بلندی ارومیه از سطح دریا ۱۳۳۲ متر است.