تحقیق مقاله آتشفشان

سیاره زمین آنگونه که توصیف شد، فعال و متحرک است  و در درون آن انرژی عظیمی وجود دارد. این سیاره در زیر چتر انرژی فوق العاده عظیم خورشید که به گونه نیروی جاذبه، میدانهای مغناطیسی و تابش اشعه نورانی می باشد قرار داد. جاذبه ماه نیز در جزر و مد مهم است. بین هسته بیرونی و پوسته، یعنی در ناحیه گوشته، چرخه های حرارتی به طور دائم در حرکت اند و فرض شده است که گرما را به سطح انتقال می د هند. تعداد این چرخه ها در نظریه های گوناگون متفاوت است.

حالادر نظر بگیرید که سنگ کره، مانند پوست تخم مرغ پخته ای که با ضربه شکست شده باشد،‌به چندین قطعه تقسیم شود(). هر قطعه را یک صفحه می نامیم. بعضی از این صفحه ها خیلی بزرگ و برخی کوچک می باشند، تازه هر صفحه نیز خود از چند صفحه کوچکتر تشکیل شده است. این صفحه ها بنیاد  قاره ها و پوشش زیر اقیانوس ها را تشکیل می دهند. آنها در زیر اقیانوسها ضخامت کمتر و در زیر قاره ها ضخامت بیشتری را دارا هستند.. این صفحه ها ساکن و بی حرکت نیستند بلکه بر روی مذاب کره خمیری که در زیر آنها قرار دارد سر میخورند و جابجا می شوند.

(تصاویر در فایل اصلی موجود است)

: تقسیم سنگ کره به چند صفحه و جابجایی آنها طی میلیونها سال(بالا) 300 میلیون سال پیش،(وسط) 60 میلیون سال پیش،(پایبن) 2 میلیون سال پیش.

ماده سازنده این صفحه ها همیشه در حال تجدید و نوسازی است( شکل 9). یکسری رشته کوههای آتشفشان در زیر اقیانوسها مواد مذاب را از قسمت بالای گوشته در سطح این صفحه ها تخلیه می کنند (پشته های اقیانوسی) از طرف دیگر صفحه های کهنه از مناطقی به نام مه شیار یا دراز گودال به زیر صفحه های دیگر فرورانده می شوند و در قسمت گرم تر گوشته هضم شده و برای بازسازی آماده می شوند. رشته کوههای بزرگ آتشفشانی را پشته می نامند. حالا یک برشی معنی دار از زمین با توصیفی که از صفحه ای در نظر گرفتن سنگ کره بیان شده می توان تجسم کرد(شکل 10).

 در این مقطع صفحه های زیر اقیانوس ها دارای ضخامت کمتری می باشند و زیر قاره ها ضخامت بیشتری دارند. وسط اقیانوس پشته، که همان زنجیره آتشفشانهای کف اقیانوسها می باشد، نشان داده شده است. پیکانها جهت عبور مواد مذاب و بازسازی کف اقیانوسها را نشان می دهد. پوسته اقیانوسی بازسازی شده قسمت انتهایی را به زیر صفحه های دیگر رانده است. به این ترتیب مشاهده می شود که پوسته متحرک است و تحول پیدا می کند. آنچه که گفته شد امروزه به عنوان نظریه زمین ساخت صفحه ای برای توجیه چگونگی شکل گیری سطح زمین به صورت کنونی مورد قبول می باشد.

 منشا این حرکتها زبانه حرارتی است که از درون زمین و از اعماق گوشته صادر می شود. این زبانه ها موقعیت ثابتی دارند. برای مثال اگر پیکانهایی که در امتداد شعاع عمود بر پوسته پشته شرق اقیانوس آرام کشیده شده را یک زبانه فرض کنید، موقعیت این زبانه در درون زمین همواره ثابت است. یکی از این زبانه ها در حال حاضر زیر جزیره هاوایی در اقیانوس آرام قرار دارد(شکل 11).

(تصاویر در فایل اصلی موجود است)

حضور یک لکه داغ ثابت در زیر جزیره هاوایی.

در جاهای دیگر نیز این زبانه ها با پوسته برخورد می کنند. این جایگاهها را که محل برخورد زبانه گرمایی با پوسته می باشد، لکه داغ می گویند. آتشفشانهای زیرآبی که در کف اقیانوسها فعالیت می کنند سبب به وجود آمدن جزیره هایی می شوند که کم کم از زیر آب بیرون می آیند ویک مجمع الجزایر( چندین جزیره) را تشکیل می دهند. مثل جزیره هایی که در وسط اقیانوس آرام به نام جزیره های هاوایی تشکیل شده است(شکل 12). رشته جزیره هایی هاوایی و جزیره هایی قدیمی تر در یک عکس هوایی گرفته شده توسط ماهواره مانند یک رشته مهره تسبیح به نظر می آیند.

از مطالب بالا نتیجه می شود که قشر جامد بیرونی زمین از صفحه هایی تشکیل شده که به سبب پدیده انتقال حرارت (انرژی) دارای جنبش هستند و همین تحرک سبب می شود که انرژی در برخی مکانهای پوسته جمع شود. این مکانها که بیشتر لبه های صفحه ها می باشند محل بروز زمین لرزه ها می باشد. صفحه ها یا ورقه های پوسته را در یک نقشه مسطح نمایش می دهیم و آنها را نام گذاری می نماییم. ورقه یا صفحه اقیانوس آرام، ورقه اوراسیا(شامل اروپا و آسیا) ورقه آمریکا، ورقه آفریقا، ورقه هندوستان و غیره (شکل 14). صفحه های کوچکتری نیز وجود دارند مانند صفحه عربستان و صفحه ایران که خود ممکن است به چند زیر صفحه تقسیم شوند.

تا اینجا هر چه گفته شد را جمع بندی می کنیم: سیاره زمین سیاره ای است فعال از درون به بیرون شامل هسته درونی، هسته بیرونی، گوشته و پوسته می باشد. پوسته و قسمت سخت بالایی گوشته سنگ کره ای است که به قطعه های نامساوی تقسیم شد و همه آنها در روی مذاب کره به گونه ای شناور هستند. چرخه های حرارتی متعددی در داخل گوشته مرتب در چرخش می باشند. زبانه های حامل حرارت از ژرفای گوشته به سوی پوسته وجود دارد. هر جا این زبانه ها به پوسته برخورد می کنند، لکه داغ نامیده می شود، این محلها محل فعالیت آتشفشانها می باشند. با مطالعه جزیره های آتشفشانی مربوط به زمانهای دور زمین شناسی معلوم شده است که محل این جزیره ها از محل لکه داغ دور شده و این دلیلی است که پوسته زمین دارای حرکت است. می توان نتیجه گرفت که این حرکت سبب تراکم انرژی در سنگها شده و در نهایت سبب شکستن سنگ و رها شدن انرژی می شود.

از طرف دیگر دیدیم که قسمت بالایی گوشته حالت خمیری داشته و در آنجا حرارت زیاد است و سنگهای مذاب از درز و شکافهای پوسته، باز هم به سبب انرژی گرمایی، به سوی سطح زمین راه پیدا می کند که این پدیده را آتشفشان می نامند. بنابراین زمانی که این مواد مذاب(ماگم) سنگها را در مسیر خود تحت فشار قرار می دهند، سنگها شکسته شده و انرژی را آزاد می نماید.

بالاخره، می توان گفت که در زیر پوسته غارها و حفره های آهکی عظیم نیز وجود دارند. اگر به سبب اضافه شدن بار یا هر علت دیگری سقف آنها فرو بیافتد این ریزش سبب تکان و انتشار انرژی می شود. پس علاوه بر جنبش پوسته که سبب چین خوردن کوه زایی و شکستن سنگها می شود، عبور ماگما و ریزش سقف غارها نیز می توانند انرژی فراهم شده در پوسته را رها سازند.

آتشفشان شناسی