سکه شناسی بخشی از باستان شناسی است و شاهد زنده ویژگی های فرهنگی ملت ها و بازگو کننده جلوه هایی از تمدن و عقاید و آداب و رسوم جوامع بشری است. به وسیله سکه ها می توان تا حدی زوایای پنهان تاریخ ملت ها را آشکار نمود.
سکه
سکه بصورت فلز ذوب شده یا ضرب شده جانشین مبادلات و معاوضات ابتدائی میگردد تا به امروز نقش روی سکه یا وزن آن نام متداول آن سکه را تعیین میکرده است از قبیل نستون، کارولوس، پیستول، ریکس دال، دلار، فینگ، ولیور یا پوند، روبل، کوپک و .... سکه گاهی تنها منبع و ماخذی است که وجود یک پادشاه یا یک شهر را برای ما آشکار میکند ، از طریق مطالعه آن میتوان به نوع ساختار قضائی و اجتماعی واقع در گذشته پی برد. (سارامان، 1371)
سکه از اسناد گویا و معتبر تاریخ است که در بسیاری موارد برای شناسایی قدمت اشیا کشف شده دیگر کاربرد دارد و آنها را با سکه‌ها تطبیق می‌دهند.
در حال حاضر موسسات، موزه‌ها و نهادهای دانشگاهی زیادی در دنیا به فعالیت و تحقیق روی سکه‌ها مشغولند و همینطور افراد زیادی علاقه‌مند به جمع‌آوری سکه هستند.
علم سکه شناسی
علم سکه شناسی میتواند گوشه های تاریک و مبهم تاریخ گذشته را روشن سازد و در حقیقت سکه های هر دوره منبع بسیار ارزنده و ذی قیمت ، اطلاعات دقیق و صحیح در شناخت ادیان و مذاهب و اساطیر باستانی، تمدن، زبان، هنر، خط، طرز لباس و سایر لباسهای آثار مادی و معنوی آن دوره میباشد. تصویر رب النوع ها ، پادشاهان، ملکه ها و شاهزادگان، طرز کلاه و تاج و لباس، آرایش موی سر و ریش و گیسوان بر روی سکه هاکمک موثری است برای پی بردن به عادات و رسوم ملل. سکه در هنر نیز مقام والایی دارد و با مطالعه ی آن به خوبی میتوان به چگونگی ترقی و انحطاط هنر در ادوار مختلف در میان اقوام پی برد . با مطالعه شهرهایی که سکه در آنها ضرب شده است میتوان جغرافیای تاریخی آن مناطق را با دقت بیشتری تدوین و ترسیم کردو شهرهای گمشده و فراموش شده را بازشناخت و حتی از مکان دقیق آنها آگاه شد. همچنین سکه های اسلامی گنجینه ی عظیمی هستند که عقاید مذهبی و جلوه های هنر و فرهنگ این دوران را به نمایش میگذارند.
در دانشگاه‌های ایران رشته سکه‌شناسی وجود ندارد، به تبع آن استاد سکه‌شناسی متخصص و مجرب فن سکه‌شناسی و تالیفات مربوط به رشته سکه‌شناسی هم نداریم. این در حالی است که سکه‌های ایرانی چه مربوط به قبل و چه بعد از اسلام بخشی از مهم‌ترین سکه‌های دنیا را تشکیل می‌دهند.
انجمن آمریکن نامیسمتیک american numismatic associstion)) ، سازمان اورینتال نامیسمتیک سوسایتیoriental numismatic society)) و انجمن سکه‌شناسی مشرق زمین ، سه انجمن بین‌المللی سکه‌شناسی در دنیا هستند که دو تای اولی در آمریکا و سومی در انگلستان است. در این سه انجمن تنها سه ایرانی عضویت دارند که از این تعداد هم تنها یک نفرشان ساکن ایران است. او نیز به واسطه ذوق شخصی، تجربه و مطالعات خود قدم در این حوزه گذاشته است.
در کتابخانه شمس اشراقی نزدیک به 70 جلد کتاب به زبان‌های خارجی درباره سکه‌شناسی وجود دارد در حالی که حتی یکی از آنها نیز هنوز به زبان فارسی ترجمه نشده است
«به تازگی دکتر یاور زمانی تحقیقاتی در رابطه با سکه‌های ساسانی انجام داده گرچه هنوز کتاب مرجع و جامعی درباره سکه‌شناسی در ایران ترجمه یا تالیف نشده به جز دو سه ترجمه ناقص که در حال حاضر وجود دارد.»
موزه لوور پاریس، بریتیش میوزیوم انگلستان و دانشگاه توبینگن آلمان در دنیا دارای بیشترین مجموعه‌های سکه هستند، در میان مجموعه‌داران خصوصی نیز میتوان به لبنانی‌ها اشاره کرد و همینطور کشورهای عربی و آمریکا که بیشترین مجموعه‌داران سکه را داراست. معمولا در هر کشوری مجموعه‌داران علاقه‌مند به جمع‌آوری سکه‌های ضرب شده در قلمرو سرزمین خودشان هستند.
ظرافت، سالم بودن و زیبایی از عوامل تعیین کننده ارزش و قیمت سکه‌هاست، تا آن جا که گران‌ترین سکه، سکه رومی و یونانی است. آن هم به علت ظرافت تصاویر منقوش شده روی آن که شباهت زیادی با اصل خود یعنی چهره حاکمان وقت دارند. در حالی که تصاویر نقش بسته بر سکه‌های عهد ساسانی علی‌رغم باارزش بودن آن تقریبا ذهنی و ساده است.
با این وجود قیمت سکه های اسلامی نیز چند سال قبل به طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافت یا به عبارتی ارزش آن بالا رفت علت آن هم رقابت میان دو شاهزاده عرب بود که برای خرید سکه‌های اسلامی با هم مسابقه گذاشته بودند و برای آنها ارقام نجومی پرداخت می‌کردند.
لاک‌پشت دریایی اولین سکه دنیا
اولین بار در سال 560 قبل از میلاد ضرب سکه در جزایر این یونان آغاز شد، مورخان دو نوع سکه را جزو اولین سکه‌های دنیایی دانند، سکه‌ای که در جزیره ارنیا (یونان) کشف شد و تصویر لاک‌پشت دریایی روی آن همگی بسته و دیگری در کشور لیبی. همزمانی این دو را هرودوت مورخ معروف اعلام کرده و سکه‌شناسان هم تایید کرده‌اند.
بیکر متقلب
شاید هیچ کسی حتی متخصصان حوزه سکه‌شناسی نیز متوجه نشوند که در میان سکه‌های خرید و فروش شده از زیردستشان سکه های تقلبی به جای سکه‌های اصل به فروش می‌رود، سکه‌های تقلبی ساخت بیکر.
بیکر متخصص سکه‌های رومی اقدام به جعل سکه میکرده و چون خودش متخصص شناسایی سکه بوده زمانی که سکه‌های دست‌ساز خودش را برای تایید پیش او می‌آورده‌اند او نیز اقدام به تایید آنها میکرده.
شناسایی سکه های تقلبی او از اصل بسیار مشکل است چون این کار بسیار ماهرانه انجام شده. در سال 1955 کتابی راجع به او بیکر متقلب چاپ شده است.