موقعیت جغرافیایی شهرستان مرند:
شهرستان مرند در شمال غرب استان آذربیجان شرقی درشمالیترین منطقه ایران که از شمال به رودخانه ارس از شرق به اهر ( ارسباران ) از جنوب به شهرستان شبستر و از مغرب به شهرهای خوی وماکو محدود میشود. گسترش آن در واقع (45 درجه و15دقیقه تا 4درجه و50 دقیقه)طول شرقی و(37درجه و 7 دقیقه تا38 درجه و56 دقیقه)عرض شمالی قرار گرفته است.
مساحت مرند بیشتر شکل نیمه کوهستانی دارد . مساحت آن حدود 3844 کیلو متر مربع می باشد. بیش از دو سوم اراضی آن را ناهمواریها و یک سوم آن را مسطح و جلگه ای تشکیل می دهد . مرتفع ترین قسمت آن واقع در دهستان رودقان با ارتفاع 15000 متر و پست ترین نقطه آن 700 متر در جلفا به حداقل می رسد . آب و هوای مرند معتدل می باشد وجمعیت شهرستان مرند بالغ بر 242هزار نفر است که از این تعداد یکصد ویازده هزار نفر در شهر وتعداد یکصدو سی ویک هزار نفر در روستاها سکونت دارند.
**********************************************
منطقه مرند بطور کلی از دو شهر تشکیل شده است:
1) شهر مرند 2) شهر جلفا
*********************************
1)شهرستان مرند:
شهرستان مرند از شهرهای کشکسرای- یامچی- زنوز و مرند تشکیل شده است . ودارای 2 بخش می باشد که بخش مرکزی از دهستانهای: بناب-دولت آباد- میشاب شمالی- کشکسرای- زنوزق- هرزندات شرقی- هرزندات غربی- تشکیل می شود. دوم بخش یامچی از دهستانهای: ذوالبین و یکانات تشکیل شده است.
سابقه تاریخی مرند و وجه تسمیه آن و مراکز تاریخی و اماکن متبرکه:
بر اساس تحقیقات به عمل آمده مرند در اقتدار کلده وآشور مرکز مهمی بوده است.جماعتی که در این منطقه سکونت داشته اند تا دریاچه ارومیه حکومت می کردند . به روایتی کلمه مرند در زبان ارمنی به معنای دفن یا دفینه است که گویند مرند محل دفن نوح پیغمبر است. وبنا به قولی محل دفن مادر نوح پیغمبر می باشد.
شاردن فرانسوی می نویسد:
(اسم این شهر از یک فعل ارمنی به معنی دفن کردن گرفته شده است.مورخان قدیم نوشته اند که مرند پایتخت واسپورگان در دوره ساسانی بوده و بقایای آتشکده ای در تپه خاکستری مرند می تواند دلیل آن باشد.)(سفرنامه ویلیامز جاکسون)
روایتی نیز وجود دارد که مرند از نام دختر ترسایی به نام ماریانا گرفته شده است که به معنی ماریانه است . کلمه مرند نیز مورد استفاده بوده است. در تواریخ قدیم نقطه ای که از لحاظ جغرافیایی منطبق با سرزمین مرند بوده بنامهای مورندا و مانداگارانا معروف بوده است نشانه هایی ازتمدن ساسانی و مادها در این منطقه وجود دارد که از طرف بسیاری از مورخان تایید شده است . بطلمیوس جغرافیدان معروف یونان از این منطقه بنام مانداگارانا یاد می کند که منطبق بر مرند امروزی است.
آثار تاریخی و مراکز جهانگردی ودیدنی مرند:
محراب مسجد جامع مربوط به سال730 ه.ق(1330 میلادی) کلیسای سنت هرپیسمیه در آبادی موجمبار از توابع رودقات مربوط به دوره ایلخانی یعنی سده 14-13 میلادی - بند خضیر مرند در 5 کیلومتری شمال شرقی- کاروان سرای ایراندیبی مربوط به دوره صفوی - قلعه سن سارود قالاسی مربوط به قرن 14-13 و کلیسای سهرقه ( که بنام های سهرل و سنت هوانس نیز خوانده می شود) - بقعه سلطان سنجر زنوز مربوط به قرن پنجم و ششم میلادی در 35 کیلومتری ازتوابع روستاهای مرند- کاروانسرای هلاکوی مرند در تپه پیرموس مربوط به دوره اشکانی- تپه باروج و تپه خاکستری ( به قلعه مرند) شهرت یافته 6هزار سال قدمت دارد - از جمله آثار تاریخی مرند بشمار می روند.
از بلندترین قلل این منطقه می توان از کوه علی علمدار- فلک داغی (قله میشو) - کوه سنگ بوران (سامبوران) - گچی قالاسی ومغیتی نام برد.
اقتصاد منطقه مرند:
اقتصاد مرند بیشتر بر پایه کشاورزی استوار است . تمام منطقه مرند بنا به شرایط طبیعی - دامداری- کشاورزی و باغداری مناسب می باشد محصولات مهم مرندغلات ( گندم وجو) که بالاترین تولید را در میان شهرهای آذربیجان شرقی دارد حبوبات-سبزیجات وسیفیجات است که بسیارمعروف می باشد .
باغداری بسیار رایج و از محصولات مهم آن می توان زردآلو و انگور را نام برد که علاوه بر مصارف داخلی مقداری به عنوان خشکبار صادر می شود. وسیب زنوز که طعم بخصوصی داشته که شهرت جهانی دارد.اما در سالهای اخیر بعلت کاهش آب سفره های زیرزمینی کشاورزان تدابیری جهت تطبیق باشرایط آب و هوایی اندیشیده اند که برای مقابله باخشکسالی وکمبودهای آب زراعتی تحول نوینی در نوع کشت محصولات ابداع نموده اند .
از آن جمله میتوان به کشت زعفران که در اقتصاد کشاورزی به ( گیاه طلائی ) مشهور است . اخیرا به صورت گسترده در دهستان بناب واقع در شرق مرند ترویج گردیده است و از مرغوبیت بی نظیر و معروفیت خاصی برخوردار شده است واز حیث کیفیت بازرگانان آن را از محصول استان خراسان ترجیح می دهند. و ضمنا دراین راستا تحول درکشت سنتی به کشت پسته نیز در بخش یامچی واقع در قسمت غرب مرند همت گماشته اند که امید می رود موجب تحول چشم گیری در اقتصاد کشاورزی گردد