کپی رایت Copyright چیست؟
کپی رایت برای حمایت از فعالیت های
ادبی، هنری، علمی و ...
مطلب زیر که اطلاعات کلی درباره قانون کپی رایت (حق تکثیر) به شما میدهد، برگرفته از پیمان برن (Berne Convention) برای حمایت از دارایی ادبی و هنری است و در آن به قانون خاص هیچ کشوری اشاره نشده است. پیمان برن که در سال 1886 در شهر برن، بین کشورهای پادشاهی، منعقد شد. قبل از آن حقوق قانونی یک اثر متعلق به نویسنده آن بود اما نویسنده در خارج از مملکت مورد نظر، فاقد حقوق قانونی بود و مثلا در فرانسه، کتاب یک نویسنده انگلیسی بدون اجازه او چاپ میشد و نویسنده حق اعتراض نداشت. پیمان برن داشتن حق قانونی بر مالکیت یک اثر را در تمام کشورها قابل اجرا دانست.
پیمان برن تا کنون بارها مورد تجدید نظر قرار گرفته و از سال 1967 مدیریت آن بر عهده سازمان جهانی حمایت از حقوق مایملک معنوی Word Intellectual Property Organization یا WIPO قرار گرفته است.
کپی رایت چیست؟
کپی رایت نوعی حفاظت قانونی از آثار چاپ شده و چاپ نشده ادبی، علمی و هنری است.این آثار به هر صورت که عرضه شده باشند، در حالی که دارای ماهیتی قابل درک باشند- یعنی دیده،شنیده یا لمس شوند، شامل این حمایت خواهند بود. اگر این اثر یک مقاله، نمایشنامه، ترانه، یک حرکت جدید در رقص، کد HTML یا گرافیک کامپیوتری باشد که قابل ثبت بر کاغذ، نوار کاست، CD یا هارد درایو کامپیوتر باشد هم، شامل قانون کپی رایت میشود. قانون کپی رایت به خالق اثر اجازه میدهد تا از حقوق انحصاری تکثیر، اقتباس در شیوه بیان نو (مانند به فیلم تبدیل کردن یک رمان)، پخش و نمایش عمومی اثر استفاده کند. انحصاری به این معنا است که تنها خالق اثر، نه کسی که به نحوی به اثر دسترسی دارد، میتواند از این حقوق استفاده کند.
قانون کپی رایت از چه زمانی آغاز میشود و چه شرایطی دارد؟
قانون کپی رایت از زمانی که اثری در شکلی ملموس به وجود بیاید، شامل آن اثر میشود. برای مثال، یک ترانه سرای ساکن آمریکا، اشعار خود را نوشته، نام خود را امضا کرده و با گذاشتن نشانه Copyright ©در کنار آن تاکید میکند که نویسنده اشعار است. سپس نوشته هایش را در پاکتی گذاشته و به آدرس خودش پست میکند و این پاکت را دربسته نگه میدارد. درواقع شاهد او تاریخ مهر پست بر پاکت است. حالا او با در دست داشتن این نامه، اثر خود را در دفتر کپی رایت آمریکا به ثبت می رساند تا از هرگونه سوئ استفاده حمایت شود. حتا اگر شخصی قبل از ثبت رسمی اثر از آن استفاده کند، او با در دست داشتن پاکت میتواند مالکیت خود را به اثبات برساند.
این مثال درباره آثار دیجیتالی هم صدق میکند به این صورت هنگام حفظ یک اثر در کامپیوتر، تاریخ و ساعت آن هم حفظ میشود و شما با در دست داشتن فایل اصلی همواره میتوانید ثابت کنید که زودتر از شخصی که به نحوی (برای مثال از وب سایت) به اثر شما دست یافته، آنرا به وجود آورده بودید. اگر این شیوه از نظر شما کاستی هایی دارد میتوانید اثر خود را بر روی دیسکت یا CD کپی کرده و به آدرس خود پست کنید. آنرا در جای مطمئنی نگه دارید و در موقع لزوم در حضور شاهد، آنرا باز کنید.
چه زمانی کپی رایت یک اثر به پایان میرسد؟
گاهی اوقات در یک ثبت کپی رایت به چند تاریخ برمی خوریم برای مثال: "© Copyright 1998, 1999 John Smith." از آنجایی که یک خالق اثر در طول زمان کار خود را تصحیح، تکمیل یا دوباره نویسی میکند، تمام تاریخهای ثبت شده زمان خلق اثر را در دوره های مختلف مشخص میکنند و نشان دهنده زمان پایان گرفتن کپی رایت نیستند.
تاریخ انقضای کپی رایت، بر اساس پیمان برن، حداقل شامل طول حیات خالق آن و 50 سال پس از مرگ او است. این مقدار زمان شامل تمام کشورهای عضو در پیمان برن میشود و هر کشور میتواند زمان بیشتری برای قابل اجرا بودن کپی رایت قائل شود اما این زمان نمیتواند از مقدار تعیین شده در پیمان کمتر باشد. گاهی اوقات در طی یک وصیت رسمی حقوق یک اثر به بازماندگان صاحب آن تعلق میگیرد که البته باید به تایید رسمی رسیده باشد.
کپی رایت نوعی حفاظت قانونی از آثار به وجود آمده‌است که این آثار می‌توانند علمی و ادبی و هنری باشند. این قانون شامل هر نوع عرضه‌ای از اثر میباشد و به صاحب اثر اجازه میدهد که از حقوق انحصاری (به این معنی که فقط شامل صاحب اثر است و نه افرادی که به نحوی به اثر دسترسی دارند) که شامل تکثیر و اقتباس در شیوهٔ بیان نو است استفاده کند.
قانون حق تکثیر تنها شکل و روش خاصی که اطلاعات یا اندیشه‌ها بیان ی‌شود را تحت پوشش قرار میدهد،(شیوه بیان مادی). قصد کپی رایت تحت پوشش داشتن ایده ها،مفهوم‌های واقعی که ممکن است توسط کپی رایت بیان شده یا نمایش داده شوند نیست.
شرایط اعمال
قانون کپی رایت از زمانی که اثری به وجود می‌‌آید (به طوری که در شکلی ملموس باشد) شامل آن اثر میشود.
بر اساس پیمان برن تاریخ انقضای کپی رایت حداقل شامل طول حیات خالق و۵۰ سال بعد از مرگ اوست. این مدت زمان شامل تمام کشورهای عضو در پیمان برن میشود و هر کشور میتواند زمان بیشتری را نیز قا ئل شود. گاهی در طی یک وصیت رسمی حقوق یک اثر به بازماندگان صاحب اثر تعلق میگیرد که البته باید به تا ئید رسمی رسیده باشد.
کپی رایت در اینترنت
بر خلاف یک طرز فکر عمومی که همه می‌‌پندارند اینترنت یک فضای عمومی است پس برداشت مطالب آن آزاد است , آنچه در اینترنت می‌‌بینیم تنها در صورتی قابل کپی کردن میباشد که یا دولتی بوده مانند سفارت خانه‌ها و دانشگاهها و... یا تاریخ کپی رایت گذشته باشد و یا صاحب وب‌گاه حقوق خود را لغو و یا واگذار کرده باشد.
علامت
علامت جهانی حق چاپ © است که در برخی موارد به صورت (c) یا (C) نیز مایش داده میشود. در زبان فارسی برای بیان این حقوق معمولاٌ از عبارت‌هایی مانند "همه‌ی حقوق چاپ و نشر این کتاب محفوظ است." و گاهی از علامت (ح) استفاده میشود.
چرا باید قانون کپی رایت را بپذیریم
در مورد مطلب کپی رایت دوستان لطف کرده و نظرات خوبی را دادند بنده نیز به دنباله مطلب قبلی نظر خویش را میگویم.
من مدتها فکر میکردم که نبود قانون کپی رایت برای محصولات خارجی یک امتیاز بزرگ برای صنعت و کارشناسان و دانشجویان رشته کامپیوتر است.همچنین مطمئن بوده و هستم که اگر قرار به رعایت قوانین کپی باشد بسیاری از مردم از فکر خرید کامپیوتر منصرف خواهند شد. اما امروز و بدلایلی که شرح خواهم داد معتقد هستن رعایت قوانین کپی رایت به نفع صنعت نرم افزار و حتی کاربران کامپیوتر در کشور است.
1- قیمت : تقریبا دلیل اصلی مخالفت برای رعایت قانون کپی رایت برای محصولات نرم افزاری خارجی قیمتهای بالای نرم افزار به توجه به متوسط درآمد در ایران است.طبیعی است که قیمتهای بالای سیستم عامل یا نرم افزاری مختلف که گاهی چندین برابر حقوق کارمندان سطح بالای کشورمان است میتواند سدی بزرگ برای خرید و تجهیز کامپیوترها به اینگونه نرم افزارها باشد. اما اول آنکه متاسفانه دوستان مخالف فقط قیمت محصولات نرم افزاری را در سایتهای شرکت تولید کننده یا در بازار آمریکا و اروپا میدانند در حالیکه ما بایستی قیمتها را بازار دیگر کشور های جهان سوم بررسی کنیم ومثلا قیمت سیستم عامل ویندوز را در کشورهای آسیای جنوب شرقی یا حتی همین کشورهای همسایه ببینیم. در حال حاضر حتی شرکتهای مشهوری چون مایکروسافت و حتی تولید کننده محصول گرانقیمت اوراکل برای حضور در بازاری کشورهای جهان سوم و همچنین با توجه به سطح درآمد آنها که بسیاری مواقع پایین تر از سطح درآمد در کشور ایران است محصولات خود را قیمت گذاری جدید میکنند و قیمت برخی محصولات گاهی بیش از ده برابر قیمت واقعی خود در بازارهای آمریکا یا اروپا خواهد رسید. بنابراین طبیعی است که در صورتی که ایران با رعایت قوانین کپی رایت بتواند بازار مناسبی را ایجاد کند شرکتهای تولید کننده نرم افزار نیز با رغبت و با توجه به درآمدهای ایرانیان محصولات خود را قیمت گذاری و وارد بازار ایران خواهند کرد.در مورد آموزش و نربیت نیروی متخصص نیز که تقریبا اکثر شرکتهای نرم فزاری محصولات خود را یا به رایگان و یا با هزینه بسیار اندک در اختیار دانشگاها و مراکز آموزشی قرار میدهند.
2- بسیاری از خریداران کامپیوتر به راحتی بابت قطعات جانبی آن هزینه و پل پرداخت میکنند اما حتی اگر نرم افزاری مورد نیازشان باشد که بتوانند از آن نیز در آمد کسب کنند باز مایل به پرداخت هزینه نیستند و در واقع نوع تفکر ما نسبت به پرداخت پول بابت محصولی نرم افزاری و البته قابل کپی اشتباه است .
3- ما کشورهای جهان سوم با درآمد پایین هستیم و هزینه نرم افزارهای درجه یک و با کیفیت برای ما بالاست . و متاسفانه ما تمایل به استفاده از بهترین نسخه های نرم افزارهای معروف را داریم . بسیاری از کاربران خانگی ما از ویندوز نسخه حرفه ای استفاده میکنند در حالیکه هرگز نیازی به امکانات آن ندارد.