آگاهى هاى مردم در مورد سرطان ها بسیار کم و نامناسب است. پژوهشى که اخیراً از سوى انجمن سرطان امریکا منتشر شده است نشان مى دهد 70% مردم به غلط تصور مى کنند که در ابتلا به سرطان، سابقه فامیلى مهمتر از سن است، در حالى که سن مهم ترین عامل منفرد سرطان است. 38% مردم معتقد بوده اند که سرطان نخستین عامل تهدید کننده آنان است در حالى که پژوهش هاى علمى مهم ترین عامل مرگ و میر را بیمارى هاى قلبى معرفى مى کنند. 87% ادعا کرده اند که در مورد سرطان به اندازه کافى اطلاعات دارند، در حالى که بسیارى نمى دانستند که براى بیماریابى سرطان از چه موقع و هر چند وقت یکبار باید به پزشک مراجعه کنند. پس از 40 سالگى طبق یک برنامه منظم باید براى معاینه و آزمایشات در مورد سرطان به پزشک مراجعه کرد.
از جمله ناآگاهى هاى دیگر آنکه 32 درصد افراد نمى دانستند که مردان بیشتر از زنان در طول عمر خود در معرض ابتلا به سرطان هستند.
همه اینها لزوم اطلاع رسانى بیشتر به مردم در زمینه هاى بهداشتى را نشان مى دهد. از جمله باید بدانند عدم مصرف سیگار و مشروبات الکلى، محدود کردن غذاهاى چرب، مصرف بیشتر میوه و سبزیجات، ورزش منظم، حفظ وزن مناسب و دورى از آفتاب در پیشگیرى از سرطان مؤثرند.
سرطان
سرطان نوعی اختلال در سرعت تکثیر و تمایز سلولی است که می تواند در هر بافتی از بدن و در هر سنی رخ دهد و با حمله به بافت های سالم بدن موجب بیماری شدید و در نتیجه مرگ شود . سالانه در اثر ابتلا به انواع سرطانها افراد بسیاری از بین می روند این بیماری پس از اختلالات قلبی عروقی دومین علت شایع مرگ و میر در جهان و ایران است .
از مهمترین عوامل موثر در ایجاد سرطان می توان به موارد زیر اشاره نمود که در این بین برخورداری از عادات غذایی خاص به طور روز افزوی به عنوان علت سرطان مطرح میشود .
1 – عوامل فیزیکی
بخصوص اشعه ماورای بنفش ( نور آفتاب ) و پرتوهای یونیزه کننده ( تصویر برداری تشخیصی و انفجارات اتمی ) .
2 – عوامل شیمیایی
موادی مثل آهن ، نیکل ، کروم ، آرسنیک ، هیدروکربورها ، آروماتیک ، قطران ، پنبه نسوز ، بعضی از رنگها ، حشره کش ها ، نگهدارنده های مواد غذایی مانند نیتریت ، بعضی از قارچها مثل آسپرژیلوس ، بعضی از داروها مثل DES ، سیگار و ذرات معلق موجود در هوای شهرهای صنعتی و مدرن .
3 – عوامل ارثی
استعداد خانوادگی و آمادگی ژنتیکی بخصوص در ابتلا به سرطان های معده ، پستان ، روده بزرگ ، ریه و رحم موثرند . خطر سرطان بیشتر است مثل سندرم داون یا منگولیسم که شانس ابتلا به سرطان خون در اینها بیشتر است .
4 – عوامل ویروسی
بخصوص سرطان های دهانه رحم ، حلق و بینی و نوعی از سرطان خون .
5 – سن فرد
در افراد مسن ، به علت اینکه هم سیستم ایمنی ضعیف می شود و هم به مرور زمان تغییراتی در هسته سلو لها حاصل می شود ، شیوع سرطانها افزایش می یابد . البته بعضی از سرطان ها فقط در سنین پایین بروز می کند و برخی دیگر نیز فقط مختص سنین جوانی هستند .
6 – منطقه جفرافیایی
دیده شده است که بعضی از انواع سرطانها در یک منطقه جغرافیایی بیشتر دیده می شوند ، به عنوان مثال سرطان مری در شمال ایران و سرطان معده در کشور ژاپن شایع تر است .
7 – نحوه تغذیه و وضعیت فرهنگی و اقتصادی
ازدواج در سنین پایین یکی از عوامل مهم در ایجاد سرطان دهانه رحم است . بر عکس سرطان پستان در افرادی دیده میشود که ازدواج و حاملگی در سنین بالا داشته اند . قابل ذکر است که عمل شیردهی جنبه محافظتی در برابر سرطان پستان دارد . سرطان آلت تناسلی در مردانی که ختنه نشده اند دیده می شود . بیشتر سرطان ها با شیوع بالتری در مردان ، طبقات پایین اجتماع ، جوامع شهر وافراد مسن روی می دهند .
تغذیه نامطلوب و نا مناسب در ایجاد سرطان های روده بزرگ مقعد و پستان نقش بسزایی دارد . سیگار کشیدن ، تغذیه بد و ورزش نکردن ، همه باعث ضعف سیستم ایمنی می شوند . یک زندگی پر از جنجال واسترس نیز همین اثر را دارد . اکثر افراد با اگاه شدن از ابتلا به سرطان دچار ترس زیادی می شوند ، بطوری که در اثر فلج احساسس و روانی حاصله ضعف ایمنی آنها تشدید می یابد . امیدوار بودن به زندگی و داشتن روحیه ای بالا حتی می تواند یک بیماری بدون علاج را بهبود بخشد .
در جمعیت هایی که میزان سبزی ها و فیبر ( سلولز غیرقابل جذب ) در رژیم غذایی آنها کم است . میزان بروز سرطان روده بزرگ افزایش می یابد . شواهد نشان می دهد که احتمال بروز این سرطان ها در بین افرادی که از رژیم گیاهی تبعیت می کنند ، پایین تر است .
چربیها احتمالاً خطر سرطان روده بزرگ ، پستان و پروستات را افزایش می دهند ، اما در این بین ، رابطه سرطان پستان با رژیم های پرچرب محتمل تر است .
عده ای عقیده دارند که برخی افزودنیهای خوراکی ( مواد شیمیایی خاص برای ایجاد رنگ و طعم غذاها ) سرطان زا هستند و عده ای دیگر اثر آنها را محافظتی می دانند . مصرف غذاهای دودزده مانند ماهی دودی که حاوی بنزوپروپن می باشد ، با بروز سرطان و برعکس کمبود کالری دریافتی از آن پیشگیری نماید . چاقی ممکن است خطر بروز سرطان رحم را افزایش دهد و مصرف زیاد مشروبات الکلی با پیدایش سرطانهای دهان ، حلق ، حنجره و مری در ارتباط است . البته از آنجا که افراد معتاد به مشروبات الکلی اغلب به مصرف دخانیا نیز عادت داشته و از کمبودهای تغذیه ای و ویتامین ها برخوردارند ، نقش الکل در ایجاد سرطان را تقویت می کنند . اعتقاد بر این است که الکل و کمبودهای تغذیه ای ناشی از مصرف آن ، احتمال بروز سرطان را با افزایش سرطان زایی تنباکو بالا می برد .
کمبود برخی از مواد غذایی نیز ممکن است احتمال بروز سرطان را . به عنوان مثال ، سرطانهای روده بزرگ و پستان با کمبود ویتامینهای A,B ( ریبوفلاوین ) و C در ارتباط می باشند .
بعضی از غذاها ممکن است اثر محافظتی در برابر سرطان داشته باشد که از جمله اینها می توان به افزودنیهای غذایی مثل هیدروکسی تولوئن بوتیله و هیدروکسی آنیزول بوتیله اشاره نمود . عده ای از محققین عقیده دارند که ویتامین های A ,B,C در حقیقت اثرات ضد سرطانی دارند ، هر چند گزارشهای منتشر شده در این مورد ضد و نقیض هستند .
همچنین مشخص شده که میکرو ارگانیسم های لاکتو باسیلوس بوولگاریس و استروپتوکوکوس ترموفیلوس که در ماست یافت می شود ، تکثیر سلولهای توموری رامهار می کنند .
مصرف ویتامین E فولات ها و شبه کاروتن ها ( وابسته های شیمیایی ویتامین A ) نیر توصیه شده است .
سرطان چیست ؟
سرطان یک بیماری است . این بیماری وقتی ایجاد می شود که سلولهای یک عضو یا بافتی از بدن به طور غیر طبیعی رشد و تکثیر پیدا کنند . این سلولهای غیرطبیعی معمولاً توده ای ایجاد می کنند که غده نامیده میشود . اما گاهی هم این سلولها بدون ایجاد رشد و تومور رشد و گسترش پیدا می کنند ، بدین ترتیب که از طریق گردش خون یا لنف به نقاط دیگر بدن تهاجم نموده و موجب پیشرفت بیماری می شوند .
آیا همه تومورها بدخیم ( سرطانی ) هستند ؟
نه . تومورهایی که فقط در یک نقطه از بدن ایجاد شده و به دیگر نقاط تهاجم نکنند ، سرطانی نیستند . این تومورها خوش خیم نامیده می شوند . اما آنها هم می توانند به طور جدی ایجاد بیماری کنند . مثل وقتی که در مغز یا دیگر سطوح بسته ی بدن ایجاد می شوند . تومورهایی که تمایل به تهاجم و خراب کردن سلولها و بافتهای مجاور را داشته و به سرعت در تمام بدن گسترش پیدا می کنند ، سرطانی هستند . این تومورها بدخیم نامیده می شوند .
آیا سرطان فقط یک بیماری است ؟
نه کله سرطان به بیش از 100 بیماری که در آنها سلولها رشد و تکثیر غیرطبیعی و خارج از کنترل دارند ، اطلاق می شود . خیلی از سرطانها اگر زود تشخیص داده شده و تحت معالجه قرار گیرد . قابل درمان می باشند .
لوسمی چیست ؟
لوسمی یک نوع سرطان خون است که در آن گلبولهای سفید خون بسیار زیاد می شوند .
آیا بچه ها هم سرطان می گیرند ؟
بله ، اما نه به اندازه ی بزرگسالان . لوسمی بیشترین سرطان را در بچه ها شامل می شود . سرطان چهارمین علت مرگ در کودکان بعد از بیماریهای نوزادی ، ناهنجاریهای ارثی و تصادفات می باشد .
آیا سرطان در زنان و مردان یک جور است ؟
بله ، به جز سرطان هایی که در اندام های جنسی به وجود می آید . اما میزان ابتلا به سرطان های مختلف در زنان و مردان ، ممکن است به یک اندازه نباشد .
آیا خانمهایی که زایمان کرده اند کمتر از آنهایی که بچه دار نشده اند ، به سرطان مبتلا می شوند ؟
به نظر می رسد که در مواردی این طور باشد . خانمهایی که هرگز زایمان نکرده اند در ابتلا به سرطان سینه مستعدتر از خانمهای بچه دار می باشند . خانمهایی که رابطه جنسی زیادی دارند . بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند .