هپاتیت
هپاتیت به معنای التهاب گسترده ی کبد است. حرف لاتین که در جلوی آن نوشته می شود نوع عامل آن را که نوعی ویروس است نشان می دهد. هپاتیت یا التهاب کبد علل زیادی دارد که عبارتند از داروها، انگلها، ویروسها و بعضی از بیماریهای خود ایمنی.
هپاتیت B
کبد بهعنوان فعالترین غده بدن بیش از 5000 عملکرد حیاتی را بهعهده داشته ویکی از عوامل تصفیه خون از میکروبها و خنثی کننده بسیاری از مواد سمی است . در صورت التهاب و تورم کبد، هپاتیت ایجاد میشود که علل آن میتواند داروها، الکل، ویروسها و . . . باشد.
ویروس هپاتیت B یکی از جدیترین انواع هپاتیت را سبب میشود. این بیماری شایعتر و 100 برابر مسریتر از ایدز میباشد. برآورد میشود که تا کنون بیش از دو میلیون نفر از مردم جهان به این بیماری مبتلا شدهاند و هماکنون حدود 350 میلیون نفر ناقل ویروس هستند. ناقلین ویروس منبع اصلی انتشار آن در جامعه میباشند. بر اثر آمار بهدست آمده، حدودا بیش از 2 میلیون نفر از جمعیت کشورمان ناقل هپاتیت B هستند که حدود یکصد هزار نفر سالیانه به علت این ویروس بیمار میشوند و از این تعداد حدود 5 4 هزار نفر فوت میکنند. حدود سیصد هزار نفر از این ناقلین، مبتلا به هپاتیت مزمن نوع B بوده و نیازمند درمان و مراقبت پزشکی میباشند. مشکل عمده بهداشتی در رابطه با این بیماری این است که اکثر افراد آلوده تا مراحل آخر بیماری بدون علامت هستند و به همین دلیل بهراحتی این ویروس را به نزدیکان خود منتقل میکنند.
هپاتیت عبارت است از التهاب کبد (جگر). هپاتیت علل متفاوتی دارد. الکل، بعضی از داروها، بعضی بیماریهای ارثی، میکروبها، انگلها، ویروس ها و بالاخره بیماریهای خود ایمنی ممکن است ایجاد هپاتیت کنند. ویروس ها شاید بیشتر از بقیه علل دیگر، ایجاد هپاتیت کنند. ویروسهای متعددی می توانند التهاب کبد بوجود آورند که مهمترین آنها ویروس هپاتیت A، ویروس هپاتیت B، ویروس هپاتیت C، ویروس هپاتیت D، ویروس هپاتیت E و ویروسهای دیگر را می توان نام برد.
هپاتیت ها را به دو گروه حاد و مزمن طبقه بندی می کنند. اصطلاح حاد نشان دهنده زمان بروز علائم و تداوم آنها است و نشان دهنده خطرناک بودن یک بیماری نیست. مثلا اگر علائم هپاتیت کمتر از 6 ماه از بین بروند و بیمار بهبودی کامل پیدا کند، هپاتیت را حاد می گوئیم و در صورتی که علائم هپاتیت بیش از 6 ماه ادامه یابد، هپاتیت را مزمن می گوئیم. هپاتیت های حاد معمولا به خودی خود بهبودی کامل می یابند و فقط درصد بسیار کمی از بیماران فوت می کنند. هپاتیت ناشی از ویروس های B یا C را بیشتر می توان در بیماران مزمن دید. هپاتیت های مزمن معمولا بهبودی کامل پیدا نمی کنند و سالها ادامه می یابند . اما چنانچه خیلی پیشرفت کنند و کبد کاملاً آسیب دیده و تخریب شود، به بیماری سیروز کبدی تبدیل می شود. سیروز کبدی عوارض متنوع و خطرناکی دارد و امکان بهبود قطعی ندارد. گاهی برای بیماری سیروز پیشرفته کبدی، پیوند کبد انجام می دهند که این روش هم موفقیت صد در صد ندارد. هپاتیت حاد ایجاد شده توسط ویروسهای ذکر شده درمان خاصی نداشته و بیماری خود به خود معمولا بعد از چند هفته بهبودی کامل می یابد. اگر هپاتیت حاد پس از 6 ماه بهبودی نیافت، مزمن شده و برای تعیین نوع و میزان آسیب رسیده به کبد بایستی نمونه برداری از کبد انجام گیرد. نمونه برداری از کبد با سوزن مخصوص در بیمارستان و با بی حسی موضعی انجام می شود.
تاریخچه
بقراط، بیماری عفونی را که احتمالا " توسط هپاتیتهای ویروس هپاتیت ایجاد میشده، در بیش از 2000 سال قبل توصیف کرده است . هپاتیت به فراوانی در جمعیتهای ارتشی در جنگ ها شیوع داشتهاست ، وخیلی از اوقات اهمیت آن همسان با وبا و طاعون، بعنوان علت پاندمی در اروپا بوده است . در زمانهای قدیم، بیماریهای دیگر مثل لپتوسپیروز، تب زرد و مالاریا غیر قابل تشخیص از هپاتیت ویروسی بوده است. مطالعاتی که در اوایل قرن حاضر صورت گرفت ، اشکال اپیدمیولوژیک یک هپاتیتعفونی رامعرفی کرد. اولین گزارش از این هپاتیت بوسیله Lurman در سال 1855 داده شد. در 1926، Flaum و همکاران، در سوئد گزارشی دادند که در آن به بیماران مبتلا به هپاتیت اشاره شده بود که بوسیله سرنگهایآلوده و عفونی، به بیماری مبتلا شده بودند. در این کلینیکها سرنگهایی که بطور ناکامل استریل شده بودند ، علت انتقال هپاتیت بوده اند. در ابتدا دو عامل برای ایجاد هپاتیت ویروسی مطرح شد که HAV و HBV بودند . پیدا کردن آنتیژن ویروسی (کهاکنون HBsAG خوانده میشود). درخون بیماران با هپاتیت سرمی در 1960، وانتقال ویروس بهمین صورت در شمپانزه، اولین گام درشناسایی ویروسی بود کهاکنون ویروس هپاتیت B نامیدهمیشود. با ویروسی که از مدفوع انسان مبتلا به هپاتیت ویروسی گرفته شده بود و پیدا کردن آنتیژن ویروسی در مدفوعهمین بیماران، هپاتیت A نیز کشف گردید.
ویروس شناسى
ویروس هپاتیت B ویروس نسبتاَ مقاومى است وانتظار داریم روى سطوح محیطى (از قبیل مسواک، تیغ، سوزن، وسایل اسباب بازى، شیشه شیر بچه، ظروف غذاخورى، ابزار بیمارستان همچون اندوسکوپ و ابزار آزمایشگاهی) پایدار باقى بماند و در صورت تماس با خراش هاى پوستى و غشاء مخاطى باعث انتقال بیمارى شود. ویروس هپاتیت B در آب جوش ١٠٠ درجه سانتى گراد به مدت ١٠ دقیقه، حرارت خشک ١٦٠ درجه سانتى گراد به مدت دو ساعت یا اتوکلاو ١٢١ درجه سانتى گراد به مدت ٢٠ دقیقه غیر فعال مى شود. استفاده از محلول هیپوکلریت سدیم ٥/٠ تا ١ درصد به مدت ٢٠ دقیقه منجر به تخریب ساختار ژنى ویروس مى گردد.
مکانیسم عمل ویروس های عامل هپاتیت و ایمنی در مقابل آنها
روند بیماری به این شکل است که ویروس ، با وارد شدن به داخل سلول های کبدی با استفاده از سیستم های زیستی سلول ، اقدام به ساخت پروتئین ها و سایر ترکیبات خود می نماید و به این طریق تکثیر می یاید. سیستم ایمنی ، سلولهای آلوده کبدی را تشخیص می دهد و به منظور نابود ساختن ویروس سلول را از بین می برد تا از این طریق ویروسهای درون آن نیز کشته شوند. بنابر این در واقع آنچه باعث تخریب کبد می شود ، دفاع و سیستم ایمنی خود بیمار است که سعی در مبارزه با بیماری دارد. کشف آنتی بیوتیک های ضد باکتری یکی از جهش های علم پزشکی را رقم زد و با پیشرفت آنها بیماری های عفونی ناشی از باکتری ها دیگر مانند قبل به عنوان یک پدیده غیر قابل کنترل مطرح نیستند ، و لی تلاش در زمینه کشف آنتی بیوتیک های موثر ضد ویروسی تا به حال به جز در چند مورد به نتایج موفقیت آمیز و قابل توجهی نرسیده است. لذا روشهای دیگری برای مقابله با ویروسها مورد توجه قرار گرفته اند. همان طور که می دانید ، بدن به طور طبیعی علیه ویروسها واکنش نشان می دهد. از جمله ترکیباتی که در شکل گیری این پاسخ ایمنی نقش دارند اینتر فرونها می باشند. اینترفرونها از میانجی های سیستم ایمنی هستند که با تقویت دفاع سلولی توانایی نوعی از گلبولهای سفید موسوم به لنفوسیتهای T را در از بین بردن سلول های ناشناس و آلوده افزایش می دهند. 30 نوع اینترفرون وجود دارند که با نامهایی مثل اینترفرون آلفا، بتا و گاما نام گذاری شده اند و از بین آنها اینترفرون آلفا بیشترین تاثیر ضد ویروسی را داراست. این ماده امروزه به طور مصنوعی قابل ساخت است و می توان آن را به عنوان یک دارو برای درمان مبتلایان به هپاتیت ویروسی مزمن تجویز کرد. نتایج این درمان تاکنون رضایت بخش بوده است. اما همانطور که عنوان شد ، نابود ساختن ویروس به خرج کشتن سلولهای کبدی خودی صورت می گیرد . بنابراین اگر بیماری شدید بوده و تعداد زیادی از سلولهای کبدی آلوده باشند اینترفرون آلفا با تحریک سیستم ایمنی سبب از بین رفتن ناگهانی حجم قابل ملاحظه ای از کبد و ایجاد نوعی از هپاتیت خطرناک می شود. برای پیشگیری از این رویداد در حال حاضر استفاده از این دارو محدود به افرادی است که بیماری به نسبت خفیف تری دارند که معمولا برای مدتی کمتر از 18 ماه به طول انجامیده است.
علائم بیماری هپاتیت B
اکثر افرادی که هپاتیت B میگیرند علامت و یا شکایت مشخصی ندارند و در واقع مهم ترین علامت این بیماری بیعلامتی آن است. اما در برخی موارد علائمی شبیه آنفلانزا، بیاشتهایی، تهوع و استفراغ، تب، ضعف، خستگی و درد شکم خفیف دارند و اکثر این افراد بدون آنکه از بیماری خود آگاه شوند، بهبودی پیدا مینمایند. لازم به ذکر است که افراد مبتلا ، بسته به این که مبتلا به کدام نوع هپاتیت باشند علائم بالینی متفاوت را بروز می دهند. هپاتیت B در بعضی افراد بهطور مرموزانه پیشرفت کرده و در نهایت باعث سیروز و سرطان کبد میشود. بعضی افراد نیز پس از آنکه به ویروس آلوده شدند، بدون هیچ علامتی ناقل ویروس شده و میتوانند آن را به دیگران انتقال دهند.