مقدمه
آبله مرغان یک بیماری ویروسی بسیار حاد ،مسری و خوش خیم است که اکثراً در دوران کودکی بروز می کند و عامل آن ویروس زوستر می باشد. این بیماری در بزرگسالان اغلب دارای شدت بیشتری بوده و دارای عوارضی از جمله گرفتاریهای ریوی ، عفونت میکروبی ثانویه که در اثر خارش شدید بوجود می آید. در کودکان آبله مرغان بطور معمول یک بیماری خفیف می باشد . بیماری از نظر بالینی دارای یک مرحله مقدماتی کوتاه بوده و سپس دانه های خارش دار جلدی ایجاد می شود . پس از چند ساعت جوش بصورت تاول در می آید و بالاخره با تشکیل کبره و بهبودی کامل پایان می پذیرد. طی این دوران خارش زیاد احساس می شود. انسانها تنها میزبان بیماری می باشند . آبله مرغان در اصل یک بیماری دوره کودکی است که بیش از 90% موارد آن قبل از سن 9 سالگی می باشد اما در هر سنی ممکن است بروز کند. ویروس مولد بیماری قادر به عبور از جفت بوده و لذا ممکن است نوزادان با آبله مرغان مادر زادی متولد شوند . در بالغین بخصوص در زنان باردار آبله مرغان با تظاهرات بیشتری همراه است.چنانچه فردی در دوران کودکی به این بیماری مبتلا نشود در بزرگسالی اگر در معرض ویروس آبله مرغان قرار گیرد به بیماری زونا مبتلا خواهد شد . یکبار مبتلا شدن به بیماری آبله مرغان باعث ایجاد مصونیت دائمی در فرد می گردد .
علائم بیماری
شروع بیماری اغلب با تب خفیف، خستگی و بی اشتهایی به مدت یک تا دو روز می با شد. سپس دانه های خارش دار جلدی سرخرنگی که در عرض چند ساعت پر از مایع می گرددبروز می کند. این دانه ها بصورت تاول ظاهر شده و هنگام باز شدن بصورت کبره در سطح پوست از بین می روندودر جای آن ممکن است برای چند روز یا چند هفته پوست محل تاول با تغییر رنگ نسبت به پوست مجاور دیده می شود. دانه ها ابتدا در پشت بیمار و به دنبال آن به فاصله چند ساعت روی شکم و قفسه سینه ظاهر می شود.
انتشار راشها بصورت سانتریپی است . مساله ای که ارزش بیشتری در تشخیص داردنحوه انتشار راش ها در منطقه پشت در این بیماری است.در منطقه حد فاصل بین دو شانه تجمع راش ها زیاد ولی روی بر جستگی دو استخوان کتف کم می باشد. دانه ها در آبله مرغان بسیار سریع تکامل یافته و بیشتر آنها در عرض 48 ساعت خشک و شروع به تشکیل پوسته می کنند و راش های جدید پیدا می شوند. بدین جهت بثورات در مراحل مختلف وجود دارند.( آسمان پر ستاره )
دوره نهفتگی
دوره کمون بیماری بین 2 تا 3 هفته می باشد.
دوره واگیری
این بیماری از یک تا دو روز قبل از ظهور بثورات جلدی تا زمانی که تمام بثورات جلدی تبدیل به توده های نامنظم خشک شوند ( دلمه ) واگیر دار هستند.
راههای سرایت بیماری
سرایت در اثر تماس مستقیم : این بیماری از شخص بیمار بوسیله تماس مستقیم ( بثورات ) و یا از طریق ترشحات مجرای تنفسی بیماران صورت می گیرد این بیماری می تواند از مادر به نوزاد منتقل شود.
تماس غیر مستقیم : بوسیله لوازمی که به تازگی به ترشحات وآبدانه فرد بیمار آلوده شده اند.
درمان بیمار
استراحت تا زمانی که بیمار تب دارد لازم است . درمان بیمار علامتی و منحصر به تسکین خارش، پیشگیری از عفونت های ثانویه و یا درمان عوارض بیماری است .
استفاده از پودر تالک و محلول کالامین در صورت خارش سطح پوست توصیه می شود.
باید توجه داشت مصرف آسپرین در این بیماری برای افرا د زیر 16 سال خطرناک است.
عوارض
عارضه شایع آبله مرغان عفونت ثانوی ضایعات جلدی است به خصوص وقتی که بعلت خارش شدید،این ضایعات زخمی شوند.
مراقبت و پیشگیری
گزارش موارد مشکوک بیماری به مرکز بهداشتی درمانی
آموزش به اطرافیان بیمار در مورد ضد عفونی کردن وسایل و لوازم بیمار
جداسازی بیمار در طول دوره واگیری در صورت امکان.
آموزش به بیمار و اطرافیان وی در خصوص کوتاه کردن ناخنها
برای جلوگیری از اضافه شدن عفونت به تاولها حمام گرفتن روزانه توصیه می شود( با آب سرد )
آبله‌مرغان توسط ویروس واریسلا زوستر که از خانواده هرپس ویروس است، ایجاد می‌شود. این ویروس بعد از ایجاد آبله‌مرغان ، در همه افراد به صورت نهفته ، در مسیر رشته‌های عصبی که از نخاع خارج می‌شوند، جایگزین می‌شود و فعالیت مجدد آن منجر به بیماری زونا یا هرپس زوستر Herpes zoster می‌گردد. این ویروس از راه قطره‌های ریز در هوا یا تماس با ضایعات پوستی ، از فرد بیمار انتقال می‌یابد.
انسان تنها مخزن ویروس آبله‌مرغان است. یک بیماری شدیدا مسری است بطوری که میزان ابتلای آن در افراد حساس حداقل 90 درصد می‌باشد. عمدتا در اواخر زمستان و اوایل بهار در نواحی معتدل بروز می‌کند. بیشترین گروه سنی مستعد ابتلا 9-5 ساله هستند بقیه موارد اغلب بچه های زیر 15 سال است. در حدود 10% بالای 15 سال را درگیر می‌کند. در نواحی معتدل معمولا 95-90% افراد ویروس واریسلا زوستر را در دوران کودکی کسب می‌کنند. استفاده از داروهای سرکوب کننده دستگاه ایمنی بدن خطر بروز این بیماری را افزایش می‌دهد.
علایم آبله‌مرغان
بیماری معمولا 17-14 روز بعد از تماس (دوره کمون یا نهفته) با فرد مبتلا به آبله‌مرغان یا زونا شروع می‌شود.
علایم عمومی
این علایم که شبیه علائم آنفلوانزا هست، عبارتند از تب ، بیحالی ، بی‌اشتهایی ، سردرد و گاهی اوقات درد خفیف شکم که 2-1 روز قبل از بروز ضایعات پوستی رخ می‌دهد. این علایم بیشتر در بچه‌های بزرگتر دیده می‌شوند و تا 5-4 روز باقی می‌مانند.
انتقال یا سرایت بیماری
محتمل‌ترین راه سرایت بیماری از طریق سیستم تنفسی و ترشحات تنفسی است. راه دیگر انتقال تماس مستقیم با ضایعات پوستی بیمار مبتلا به آبله‌مرغان یا زونا است. میزان انتقال در تماس‌های خانوادگی 90-80% است.
دوره سرایت آبله‌مرغان از 48-24 ساعت قبل از ظهور ضایعات پوستی شروع می‌شود و تا وقتی است که تمام وزیکولها ضایعات پوستی دلمه بسته و خشک شوند و ضایعات آبدار وجود نداشته باشد.
دوره نهفته (کمون) بیماری بین 21-10 روز است اما معمولا 17-14 روز طول می‌کشد.
عوارض آبله مرغان
عفونت پوست: شایعترین عارضه عفونی آبله‌مرغان ، اضافه شدن عفونت ثانویه باکتریال بر روی ضایعات پوستی است. علت این عفونت خراشیدگی آنها بدنبال خاراندن می‌باشد. همچنین برخی اوقات جای تاول در صورتی که تاول عفونی شود، باقی می‌ماند.
عفونت ریه: وخیم‌ترین عارضه آبله‌مرغان است و اغلب بالغین را گرفتار می‌کند. معمولا 5-2 روز بعد از شروع بیماری با علایم تنگی نفس ، سرفه و تند شدن تنفس و تب ظاهر می‌شود و ممکن است باعث نارسایی تنفسی شود.
بیماری زونا: گاهی پس از طی شدن سیر بیماری آبله مرغان ، ویروس در بدن به حالت خفته باقی می‌ماند (احتمالاً در ریشه اعصاب نزدیک نخاع ). این ویروس خفته ممکن است سال‌ها بعد دوباره بیدار شود و بیماری زونا را ایجاد کند.این بیآبله مرغانماری ناشی از فعال شدن دوباره ویروس واریسلا زوستر در رشته عصبی نخاعی است که با درد شدید و ضایعات پوستی مشخص می‌شود.