ابو علی سینا، حسین بن عبدالله حسن بن علی بن سینا، معروف به ابن سینا در سال 370 هجری قمری در دهی به نام خورمیثن در نزدیکی بخارا متولد شد. وی نخست به آموختن قرآن و ادبیات پرداخته تا جائیکه در ده سالگی همه قرآن و بسیاری از مباحث ادبی را فرا گرفته و انگیزه شگفتی دیگران گردید.
تخصصات وی
شرکت در جلسات بحث اسماعیلیان از دوران کودکی، به واسطه پدرش وی را خیلی زود با مباحث و دانشهای مختلف زمانش آشنا ساخت. پدر وی به توصیه یکی از استادانش به دلیل استعداد او در فراگیری علوم، بوعلی را به جز تعلیم و دانش اندوزی به کار دیگری وادار نکرد، تا اینکه در ابتدای جوانی در علوم مختلف زمان خود از جمله پزشکی مهارت یافت؛ تا آنجا که پادشاه بخارا، نوح بن منصور ( حکومت از 366 تا 387 هجری قمری ) به علت بیماری، وی را به نزد خود خواند و ابن سینا از این راه به کتابخانه عظیم دربار سامانی دست یافت. به این ترتیب وی در علوم مختلف از جمله حکمت، منطق و ریاضیات – که خود شامل عدد، هندسه، نجوم و موسیقی است – تسلط یافت.
تالیفات وی
پدر ابن سینا در 22 سالگی وی درگذشت؛ و وی در برخی کارهای دولتی امیر سامانی عبدالملک دوم را برعهده گرفته بود اما با وجود پرداختن به کار سیاست در دربار منصور سامانی و دستیابی به مقام وزارت ابوطاهر شمس الدوله دیلمی و نیز درگیر شدن با مشکلات ناشی از کشمکش امرا – که سفرهای متعدد و حبس چند ماهه وی توسط تاج الملک، حاکم همدان، را به دنبال داشت – به تالیف بیش از صدها جلد کتاب و تعداد بسیاری رساله پرداخته که هر یک با توجه به زمان و احوال او به رشته تحریر در آمده است. اما از میان تالیفات ابن سینا، کتاب شفا در فلسفه و کتاب قانون در پزشکی شهرتی جهانی یافته است.
تلاشهای فلسفی وی
وی به پشتوانه تلاش یک صد ساله‌ای که پیش از او از سوی کسانی همچون الکندی و فارابی برای شکل گیری فلسفه اسلامی صورت گرفته بود، موفق شد نظام فلسفی منسجمی را ارائه دهد. با توجه به این که پیش از او مقدمات این کار فراهم شده بود، کار و وظیفه ابن سینا این بود که مشکلات و پیچیدگی‌ها را کشف و حل کند؛ همچنین وی با ارائه نظرات خود در زمینه نحوه ارتباط و نسبت بین مفاهیم کلی مثل انسان، فضیلت و جزئیات حقیقی به یکی از پرسشهای علمای قرون وسطی – که مدت‌های طولانی ذهن آنها را به خود مشغول کرده بود - پاسخ داد.
در گذشت وی
بالاخره ابوعلی سینا در سال 428 هجری قمری، زمانی که تنها 58 سال داشت، در حالی رخت از جهان بربست که در زمینه‌های مختلف علمی اقداماتی ارزنده بعمل آورد یعنی اقلیدس را ترجمه کرده رصدهای نجومی را به عمل آورد و اسبابی نظیر ورنیه کنونی ابداع کرد. در زمینه حرکت، نیرو، خلاء، نور، حرارت و چگالی به تحقیقات ابتکاری دست زد، تا جائیکه رساله وی در باره کانیها یا مواد معدنی تا قرن سیزدهم در اروپا مهمترین مرجع علم زمین شناسی بود و اینچنین با ادای دین خود به دانش بشری، نامی به صلابت تمدن ایرانی از خود به جای گذارد.
ابن سینا همچنین در زمینه های مختلف علمی اقداماتی ارزنده بعمل آورده است. «ابن سینا اقلیدس را ترجمه کرد. رصدهای نجومی را به عمل آورد و اسبابی نظیر ورنیه کنونی ابداع کرد. در زمینه حرکت، نیرو، خلاء، نور، حرارت و چگالی تحقیقات ابتکاری است. رساله وی در باره کانیها یا مواد معدنی تا قرن سیزدهم در اروپا مهمترین مرجع علم زمین شناسی بود.»
جرج سارتن می گوید : تمدن اسلامی نتیجه پیوند جوانه نیرومند عرب بر روی درخت تناور تمدن ایرانی بود و راز نیرومندی عجیب و تحول ملکات و فضایل آن در همین مطلب نهفته است .
بی شک ابوعلی سینا ثمره ای ارزنده از این درخت تناور و جلوه ای بارز از نقش ایرانیان در اعتلای تمدن اسلامی است . وی نه تنها اعتباری برای تمدن ایرانی و اسلامی ، بلکه چهره ای تابناک در تاریخ تمدن جهان به شمار می رود . به دلیل احاطه ابن سینا بر دانشهای مختلف و تاثیر وی در متفکران و دانشمندان پس از خود - که حیطه آن به جز قلمرو اسلام ، اروپا را نیز در بر گرفته بود - از او در غرب به عنوان نامدارترین دانشمند اسلامی یاد می شود .
اینک در میان دانشمندان اسلامی ، کسانی که ممکن است در اروپا با ابن سینا رقابت کنند ، می توان از الکندی و محمدبن زکریای رازی نام برد . اما الکندی تنها حکیم و زکریای رازی پزشک بوده است و هیچ یک مانند ابن سینا در زمینه های مختلف صاحب نام نبوده اند .