مقدمه
یکی از برکتها و نعمت های خداوند برای ما انسانها گوسفند است. گروهی عقیده دارند که ایران اولین سرزمین پرورش گوسفند در جهان است. سپس از این منطقه گوسفند ها به همه قسمتهای جهان پراکنده شده اند. در کشور ما بیشتر از 25 نوع و نژاد گوسفند وجود دارد. زیرا گوناگونی آب و هوا، در قسمت های مختلف کشور ما زیاد است و هر نوع گوسفندی با آب و هوای به خصوصی سازگاری دارد. به طور معمول گله داران انتظار دارند که گوسفندان همه نوع محصولی مثل گوشت، شیر، پشم، پوشت و غیره تولید کنند. بیشتر نژادهای گوسفند هم این محصولات را تولید می کنند، اما هر نژادی در تولید یک محصول استعداد بیشتری دارد . بنابر این گوسفندان را بر این اساس تقسیم بندی می کنند.
یک گروه از گوسفندان ایرانی، گوسفند پوستی هستند. یعنی پوست بره بسیار زیبایی را تولید می کنند. این گروه، سه نژاد مهم دارند: 1- نژاد قره گل خراسان 2- نژاد کبوده شیراز 3- نژاد زندی.
پوست بره قره گل چه فرقی با پوست دیگر بره ها دارد ؟
به طور معمول در همه نژاد های گوسفند، موهای روی پوست بره هایی که تازه به دنیا آمده اند، دارای پیچیدگی و حتی گل هایی است. تعدادی از این نوع پوست ها هم وارد بازار تجارت می شود. اما پوست بره قره گل ویژگی هایی دارد که در پوست بره های دیگر دیده نمی شود.پوست بره قره گل پر پیچ و گل است. در پوست این نوع بره، موها طوری قرار گرفته اند و به هم تابیده اند که نقش و نگارهایی را روی پوست بوجود می آورند. به علاوه کشش موو درخشندگی و زیبایی پوست در این بره ها با نژادهای دیگر به طور کلی فرق می کند. به همین سبب از سالهای دور تا کنون، تجارت پر سود پوست بره قره گل در تمام جهان وجود داشته است. پوست بره قره گل ارزش زیادی دارد. کشورهای اصلی تولید کننده پوست این نوع بره ایران، افغانستان و ازبکستان هستند. به دلیل ارزشمندی این نوع پوست جدود 50 کشور دیگر هم چند سال است که در حال پرورش این نژاد هستند.
نکته: موهای روی پوست بره های قره گل، نظم به هم پیچیدگی و درخشندگی به خصوص و زیبایی دارد.
ویژگی های یک گوسفند قره گل خوب
هر دامدار برای انتخاب گوسفند باید از ویژگی های آن نژاد آگاهی داشته باشد. گوسفند اصیل قره گل که با نژاد دیگری آمیخته نشده باشد، یعنی آنرا (دوبر ) نکرده باشند، این ویژگی ها را دارد:
§ تا حدودی درشت اندام با بدنی کشیده و دست ها و پاهای نازک، بلند، کشیده و خشک است.
§ سر آن معمولاً کشیده است و برجستگی کمی روی پیشانی و بینی دارد.
§ گوشها پهن، دراز و آویخته است.
§به جای دنبه، دارای دم پهنی است و انتهای آن حالت برگشته دارد.
§در این نژاد، قوچ ها شاخدار میشها بدون شاخ هستند.
رنگ بدن گوسفند قره گل
رنگ اصلی گوسفندان قره گل از زمانی که بره هستند، مشخص است. بیشتر گوسفندان قره گل خراسان، سیاه رنگ هستند که به آنها (طوس) هم گفته می شود. تعداد بسیار کمی از آنها به رنگ خاکستری یا (چال) و قهوه ای یا (سور) دیده می شوند. بره های قره گل سیاه از تولد تا حدود یک سالگی، سیاه یکدست هستند. با بالا رفتن سن، رنگ تنه کم کم خاکستری می شود. بعد از دو سالگی، سیاهی رنگ فقط در ناحیه سر و انتهای دست و پا باقی می ماند.
منطقه پرورش گوسفندان قره گل
گوسفند قره گل، دام بسیار مقاوم و پر تحرکی است. منطقه های پرورش این گوسفند، دشت خشک و گرمی است که مقدار بارندگی در آنجا کمتر از 250 میلی متر در سال باشد. این گوسفندان می توانند در تابستان در گرمای 45 درجه سانتی گراد در مراتع چرا کنند و در زمستان هم تا 30 درجه سانتی گراد زیر صفر سرما را تحمل کنند. گوسفندان قره گل می توانند در مراتع های فقیر که کم علوفه هستند، چرا کنند.
به طور کلی محل زندگی و پرورش گوسفند قره گل، منطقه های گرم و سوزان، صحراهای کم آب و علف با رطوبت بسیار کم است. این منطقه زمستانهای سرد ویا یخبندانی دارند. منطقه پرورش قره گل سیاه در ایران، در شمال شرق استان خراسان در منطقه سرخس است. این منطقه دنباله صحرای خشک و بی آب و علف قره قوم است.
نکته: گوسفند قره گل در منطقه های کم آب و علف، گرم و سوزان، پرورش پیدا می کند.
پرورش پوست مناسب در بره قره گل
گله داران عزیز، مرغوب بودن و زیبایی پوست بره قره گل به خالص بودن گله بستگی دارد. به علاوه، خصوصیت هایی که از پدر و مادر بره می رسد نیز در مرغوب بودن و زیبایی پوست نقش زیادی دارد. بهترین پوست آنهایی هستند که نازک، درخشنده و دارای موهای کوتاه و گلهای مرتب باشند. رنگ پوست هم در قیمت آن بسیار موثر است. پوست هایی که رنگ های طلایی، نقره ای و رنگ های گوناگون دیگر هستند، ارزش بیشتری دارند. برای بدست آوردن پوست با گلهای مناسب، بره های نوزاد را تا دو سه روز پس از تولد ذبح می کنند. زیرا با بزرگ شدن بره کم کم گلها شکفته و باز می شوند. درنتیجه زیبایی خود را از دست می دهند.
نکته :بهترین پوست بره قره گل، پوستی است که نازک، دارای موهای کوتاه و گلهای مرتب و درخشنده باشد.
چه کار کنیم تا یک گله قره گل مناسب داشته باشیم؟
دامدار گرامی، برای داشتن یک گله مناسب، ابتدا باید کار خالص کردن گله را انجام دهید. برای این کار، تمام میشهای دوبر و آنهایی که شکل ظاهری قره گل را ندارند از گله خارج کنید. به علاوه گوسفندان پیر، بیمار و قصر را باید از گله خارج کرده و فروخته شوند. کار بعدی، انتخاب قوچهای اصلاح شده خوب برای جفتگیری با میشها ی گله است. زیرا قوچ قره گل اصلاح شده، بره هایی با پوست های مرغوب تولید می کند.
گله داران با سابقه، بره های نر با پوست زیبا و مرغوب را انتخاب و نگهداری می کنند. یا از گله های دیگر می خرند. به این ترتیب، بعد ها از این بره ها در بارور ساختن گله استفاده می کنند. ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند قره گل در شهرستان سرخس، بهترین قوچها و شیشک های اصلاح شده را تولید می کند. این ایستگاه بهترین گوسفند قره گل را در اختیار گله داران قرار دهد.
نکته: قوچهایی که برای بارور ساختن کله انتخاب می شوند، نقش مهمی در اصلاح نژاد گوسفندان دارند.
به گوسفندان اهمیت بدهید.
با استفاده از مطالبی که گفتیم، می توانید یک گله بسیار خوب قره گل داشته باشید. برای این که گوسفندان گله شما تولید مناسبی داشته باشند، باید سالم نگهداری شوند. می دانید که انگل های خارجی وداخلی به گوسفندان آسیب های زیادی وارد می کنند. در نتیجه تولید آنها کم می شود. با مشورت دامپزشکی منطقه در زمان مناسب به گوسفندان، داروهای ضد انگل بدهید. برای از بین بردن انگلهای خارجی هم برای دام ها از حمام ضد کنه استفاده کنید. با تزریق واکسن از برخی بیماریها مانند بروسلوز، آبله، پرخوری، سیاه زخم و تب برفکی می توان پیشگیری کرد.