تحقیق مقاله بهشت چگونه مکانى است ؟

بهشت چگونه مکانى است ؟  

امام علیه السلام درباره تقوا پیشگان فرمود:

یخلده فیما اشتهت نفسه ، و ینزله منزل الکرامه عنده فى دار اصطعنها لنفسه ، ظلها عرشه ، و نورها بهجته ، و زوارها ملائکته و رفقائها رسله

...خداوند او انسان پارسا و با تقوا را در آنجا که خود مى خواهد زندگى جاوید مى دهد، و در نزد خود در جایگاه گرامى و با ارزش منزل مى دهد، در سرایى که خداوند آنان را براى دوستان خود برپا ساخته است ، سایبان آن عرش او، و روشنایى آن ، خوشنودى او، و دیدار کنندگان آن ، فرشتگان ، و دوستان آن ، پیامبران مى باشند...

خادمان بهشت :  

در توصیف فرشتگان فرمود:

...و منهم اءلحظه لعباده ، و السدنه لاءبواب جنانه

...و برخى از آنان فرشتگان نگهبانان بندگان خدا، و خدمتگذاران دروازه هاى بهشت او هستند...

نعمت هاى بهشت :

...فلور میت ببصر قلبک نحوما یوصف لک منها لعزقت نفسک عن بدائع ما اءخرج الى الدنیا من شهواتها و لذاتها، و زخارف مناظرها و لذهلت بالکفر فى اصطفاق اءشجار غیبت عروقها فى کثبان المشک على سواحل اءنهارها، و فى تعلیق تغلیق کبائس اللولوء الرطب فى عسالیجها و اءفنائها و طلوع تلک الثمار مختلفه فى غلف اءکمامها، تجنى من غیر تکلف فتاءتى على منیه مجتنیها و یطاف على نزالها فى اءفنیه قصورها بالاءعسال المصفقه ، و الخمور المروقه قوم لم تزل الکرامه تتمادى بهم حتى حلوا دار القرار و اءمنوا نقله الاءسفار، فلو شغلت قلبک اءیها المستمع بالوصول الى ما یهجم علیک من تلک المناظر المونفه ، لزهقت نفسک شوقا الیها و لتحملت من مجلسى هذا الى مجاوره اءهل القبور استعجالا بها، جعلنا الله و ایاکم ممن یسعى بقبله الى منازل الاءبرار برحمته . (61)
...پس اگر با دیده دل به آنچه از بهشت براى تو وصف شده است نگاهت را بدوزى ، جان تو از آنچه از دنیا، همچون شهوت ها و خوشى ها و زیورها و منظره هاى دل انگیز و زیباى آن که براى تو آفریده شده است بیزارى جسته و با اندیشیدن در صداى برگ هاى درختانى که در اثر وزش نسیم پدید مى آید و ریشه هاى آن درختان در درون تپه هایى از مشک بر ساحل جوى هاى بهشت پنهان گردیده است ، و نیز با اندیشیدن در خوشه هاى مروارید، و شاخه هاى تر و تازه آن ، و ظاهر شدن آن میوه ها به صورت هاى گوناگون ، در پوست شکوفه هاى آن درختان ، جان تو حیران و سرگردان و از خود بیخود مى گردد. اندیشیدن در آن میوه هایى که بدون زحمت چیده شده و به آن گونه که چیننده بخواهد حاضر مى شود و براى ساکنان آن در گرداگرد کاخ ‌هاى آن ، عسل هاى صاف و خالص ، و شراب هاى تصفیه شده به چرخش در مى آید. اهل بهشت گروهى هستند که همواره بزرگوارى شامل آنان شده تا اینکه به سراى آرامش بهشت جاوید رسیده و از نقل مکان ها و سفرها آسوده گردند، پس اى شنونده ! اگر دل خود را از هر چیزى بازداشته ، و به رسیدن به آن منظره هاى شگفت انگیز مشغول گردانى ، جان تو در اشتیاق بهشت پرواز نموده و براى تعجیل در رسیدن به آن ، مجلس ‍ سخنرانى مرا رها نموده و همسایگى به گور خوابیدگان را بر خواهى گزید. خداوند ما و شما را از کسانى قرار بدهد که با رحمت خداوند و با تمام وجود براى رسیدن به جایگاه نیکان تلاش مى نمایند.
...فاما اءهل الطاعه فاثابهم بجواره ، و خلدهم فى داره ، حیث لا یظعن النزال ، و لا تتغیربهم الحال و لا تنوبهم الاءفزاع و لا تنالهم الاءسقام و لا تعرض ‍ لهم الاءخطار و لا تشخصهم الاءسفار... (62)

...پس آنان که پیرو و مطیع خداوند هستند، خداوند به آنان پاداش ‍ همجوارى با خود را بخشیده و در سراى خود آنان را زندگانى جاوید داده است . آن جایى که وارد شوندگان آن بیرون نیایند و حال آنان دگرگون نشود، ترس ها بدانان روى نیاورد و بیمارى ها به آنان نرسد و به خطرها گرفتار نگردند و سفرها آنان را به رنج نیندازد...
کفى بالجنه ثوابا و نوالا.

بهشت به عنوان پاداش و رسیدن به نعمت ها بس است ...

و لیس شى ء بخیر من الخیر الا ثوابه ، و کل شى ء من الدنیا سماعه اءعظم من عیانه ، و کل شى ء من الاءخره عیانه اءعظم من سماعه فلیکفکم من العیان السماع و من الغیب الخیر، و اعلموا اءن ما نقص من الدنیا و زاد فى الاخره خیر مما نقص من الاخره و زاد فى الدنیا .

و هیچ نیکى بهتر از نیکى دیگر نیست جز پاداش خداوند، و هر چیزى از نعمت هاى دنیا شنیدنش بزرگتر مهمتر و با عظمت تر از دیدن آن ، و هر چیزى از آخرت ، دیدن آن ، بزرگتر از شنیدنش است نعمت هاى دنیا وصفشان بهتر از دیدنشان ، ولى نعمت هاى آخرت دیدنشان بهتر از وصفشان است پس هم اکنون که در دنیا زندگى مى کنید و شما را یاراى دیدن نعمت هاى آخرت نیست به شنیدن نعمت هاى آخرت به جاى دیدن نعمت هاى آن ، و نیز به خبرهاى غیبى از جهان رستاخیز به جاى دیدن آنچه که اکنون از دیدگان شما پنهان است بسنده کنید، و بدانید آنچه از دنیا کاهش یافته و بر آخرت افزوده گردد، بهتر است از آنچه که از آخرت کاهش یافته و بر دنیا افزوده گردد...
لا ینقطع نعیمها، و لا یهرم خالدها و لا یباءس ییاءس ساکنها .

نعمت هاى آن زوال ناپذیر است ، کسى که در بهشت جاوید جاى بگیرد، پیر و شکسته نمى شود و کسى که در آن سکونت گزیند، نیازمند ناامید نخواهد شد...
درجات بهشتیان :

درجات متفاضلات و منازل متفاوتات ...

بهشت داراى درجه ها و رتبه هایى است که برخى بر برخى دیگر برترى دارد، و داراى جایگاه هایى است که از یکدیگر متمایزند...

از این سخن به روشنى به دست مى آید که اهل بهشت همه در یک پایه نیستند، بلکه بر اساس اعتقاد و عمل و فکر، داراى پایه ها و مراتب و درجات گوناگون مى شوند، گروهى در بالاترین رتبه هاى بهشت ، و گروهى دیگر در پایین ترین رتبه هاى آن ، و گروهى نیز در میانه این دو دسته قرار دارند و این گروه نیز خود داراى درجات گوناگون مى باشند. چنانکه امام علیه السلام درباره فضیلت جهاد و مجاهدان فرمود:

فان الجهاد باب من اءبواب الجنه ، فتحه الله لخاصه اءولیائه ...

پس به راستى که پیکار در راه خدا دروازه اى از دروازه هاى بهشت است که خداوند آن را براى دوستان مخصوص خود گشوده است ...

ظاهرا مقصود امام علیه السلام از دروازه همان جایگاه و درجه و رتبه ارزش ‍ و عظمت نعمت ها است ، و گرنه تنها ورود از یک دروازه نمى تواند ملاک ارزش باشد. بنابراین ، مقصود از دروازه هاى بهشت ، درجات بهشت است ، و دروازه جهاد، درجه اى از بهشت است که ویژه دوستان مخصوص ‍ خداوند است و آنان همان رزمندگان راه خدا هستند.
عوامل ورود به بهشت :  در اینجا دانستن این موضوع از ارزش به سزایى برخوردار است که چه عواملى موجب ورود به بهشت مى شود؟ و به دیگر سخن : بهشتیان چه ویژگى هایى در دنیا دارند؟ فایده و اثر مهم پى بردن به پاسخ این پرسش ، فراهم آمدن زمینه عملى انسان براى نیل به این ویژگى ها است . این ویژگى ها عبارتند از:

1 معرفت خدا و پیامبر صلى الله علیه و آله واهل بیت علیه السلام

...فانه من مات منکم على فراشه و هو على معرفه حق ربه و حق رسوله و اءهل بیته مات شهیدا و وقع اءجره على الله ، و استوجب ثواب مانوى من صالح عمله و قامت النیه مقام اصلاته لسیفه

پس راستى چنین است که اگر یکى از شما در بستر خود در حالتى بمیرد که به حق پروردگار و حق پیامبر و اهل بیت پیامبر آشنا باشد، او شهید از دنیا رفته پاداش شهیدان را دارد و پاداش او در روز قیامت بر عهده خداوند متعال است ، و ثواب آن کار نیک که انجام آن را در دل داشته و قصد آن را نموده بود، خواهد برد و آن قصد او براى جنگیدن در راه خدا و انجام کار نیک جایگزین و جانشین از نیام بر کشیدن شمشیرش مى شود...
مقصود امام علیه السلام از قصد انجام کار، آن قصد و اراده اى است که اگر هنگام عمل فرا رسد انسان از انجام آن هیچ باکى نداشته باشد، و تنها موانع خارج از اراده و اختیار او باز دارنده او از آن کار باشد، چنین قصد و اراده اى صاحب خود را تا آنجا بالا مى برد که اگر در بستر خود و با مرگ معمولى نیز بمیرد در جایگاه شهیدان قرار خواهد گرفت . مشروط بر اینکه عارف به مقام خداوند و پیامبر صلى الله علیه و آله و اهل بیت علیه السلام باشد.

و در خطبه اى دیگر فرمود:لا یدخل الجنه الا من عرفهم و عرفوه

در بهشت داخل نمى شود جز کسى که امامان را بشناسد و آنان امامان نیز او را بشناسند...
علماى علم بلاغت در فن معانى یکى از فنون سه گانه علم بلاغت گفته اند: که نفى و استثنا مفید حصر است . بنابراین ، مى توان گفت : آنانکه امامان معصوم علیه السلام را نشناسند و یا امامان علیه السلام او را به عنوان پیرو و به شمار نیاورند در بهشت داخل نمى شوند هر چند در فروع و احکام دین به وظایف شرعى خود عمل نمایند.
بنابراین معرفت نسبت به خداوند و پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله و اهل بیت علیه السلام ویژگى اصل انسان براى ورود به بهشت جاوید است . چنانکه متقابلا شرط است که اهل بیت علیه السلام نیز او را به عنوان شیعه و مؤ من راستین بشناسند.
2 یارى و دوستى اهل بیت علیه السلام  

هر چند شناختن خدا و پیامبر صلى الله علیه و آله و اهل بیت علیه السلام ویژگى اصلى بهشتیان است ، ولى تمام ویژگى آنان نیست ، بلکه ویژگى هاى دیگرى دارند که دوست داشتن اهل بیت علیه السلام و یارى کردن آنان از جمله آن ویژگى ها است . چنانکه امام علیه السلام فرمود:

ناصرنا و محبنا ینتظر الرحمه ..

آنکه ما را یارى رساند، و ما را دوست داشته باشد، رحمت خداوند در انتظار او است ...
3 پارسایى :  

ان التقوى فى الیوم الحرز و الجنه و فى غد الطریق الى الجنه

به راستى که پارسایى تقوا براى امروز زندگى دنیا پناه و سپر در برابر لغزش ها و گناهان و براى فردا روز رستاخیز راه به سوى بهشت است ...

فهم والجنه کمن قدر آها، فهم فیها منعمون .

آنان پارسایان و بهشت مانند کسى است که آن بهشت را دیده باشد، پس آنان گویا از هم اکنون در آن بهشت از نعمت هاى خداوند بهره مند هستند.

اوصیکم عبادالله بتقوى الله و طاعته ، فانها النجاه غدا، والمنجاه اءبدا... (73)
اى بندگان خدا! شما را به پارسایى تقواى الهى و پیروى از او خداوند سفارش مى کنم ، به راستى که آن پارسایى سبب رستگارى فردا قیامت و رهایى از عذاب و کیفر همیشگى است ...

اوصیکم عبادالله بتقوى الله التى هى الزاد و بها المعاد المعاذ زاد مبلغ و معاد منجح
اى بندگان خدا! شما را سفارش مى کنم به پارسایى که توشه براى سفر آخرت است و روز بازگشتن به وسیله آن رونق مى یابد(و پناهگاه است )، توشه اى که رساننده انسان به مقصد قیامت و پناهگاه رهایى بخشنده از کیفر دوزخ است ...

پرهیزگار باش که دادار آسمان                    فردوس جاى مردم پرهیزگار کرد

سعدى

این پرسش که پارسایان چگونه انسان هایى هستند و چه ویژگى هایى دارند؟ سخنى است که پاسخ آن طولانى و گسترده بوده و ما را از میدان بحث معاد و بهشت و دوزخ بیرون مى برد.

4 مطابقت عمل با عقیده :  

چنانکه بیان شد مهمترین ویژگى بهشتیان شناخت خدا و پیامبر صلى الله علیه و آله و امامان علیه السلام است ، چنانکه در برابر: امامان و اهل بیت نیز آنان را بشناسند، و معنى شناختن ، شناختن ظاهرى و صورى نیست ، بلکه مقصود این است که انسان شایستگى خود را به اندازه اى برساند که امامان اهل بیت علیه السلام او را به عنوان شیعه و پیرو بپذیرند، و به دیگر سخن : اعمال او مطابق سیره و روش آنان باشد، چنانکه امام على علیه السلام فرمود:
ان الله سبحانه اءنزل کتابا هادیا بین فیه الخیر و الشر فخذوا نهج الخیر تهتدوا، واصدفوا عن سمت الشر تقصدوا، الفرائض الفرائض ! ادوها الى الله تؤ دکم الى الجنه
خداوند، کتاب راهنمایى را فرستاده است که نیک و بد در آن بیان گردیده است