تحقیق مقاله جاذبه های گردشگری استان آذربایجان شرقی

جاذبه های گردشگری استان آذربایجان شرقی

استان آذربایجان شرقی در گذشته بخشی از سرزمین تاریخی ماد بوده که به «ماد کوچک» شهرت یافته بود. در زمان حکمرانی اسکندر مقدونی بر ایران در ۳۳۱ سال پیش از میلاد، شهربان منطقهٔ ماد کوچک که سرداری به‌نام «آتورپات» یا «آتروپاتن» بوده، علیه اسکندر قیام کرده و با انعقاد پیمانی دست یونانیان را از آذربایجان کوتاه ساخت. اسکندر مقدونی نیز آتروپات را به شرط پیروی از امپراتوری او، در این منطقه باقی نگه داشت.

جانشینان اسکندر پس از مرگ وی به جنگ و نزاع با یک‌دیگر پرداختند و در همین دوران بود که آتروپات حاکم منطقهٔ ماد کوچک شد. نام این منطقه نیز به‌جهت تقدیر از زحمات وی در مقابل بیگانگان به «آتروپاتگان» معروف شد. بعدها نیز به نام‌های مختلفی نظیر «آذربادگان» و «آذرآبادگان» مشهور گشت.

آذرپاتکان در دورهٔ ساسانیان ساتراپ‌نشین و یکی از مهم‌ترین ایالت‌های ایران بوده که به‌جهت قرارگرفتن آتشکدههای بزرگ و مشهور نظیر آتشکدهٔ آذرگشسنب در آن به آذربایجان شهرت یافت.

منطقه آذربایجان به علت موقعیت خاص جغرافیایی، یکی از مناطق حساس و مهم کشور است. استان آذربایجان شرقی از استان‌های مهم و پرجمعیت ایران است که در گوشه شمال غرب کشور واقع گردیده است. مساحت این استان 45491 کیلومتر مربع است که حدود 2.8 درصد از مساحت کل کشور را شامل می‌شود. این استان از نظر موقعیت طبیعی در محل به‌هم خوردگی دو رشته کوه البرز و زاگرس، به‌عبارتی در زون البرز و آذربایجان و در گوشه شمال‌غرب فلات ایران واقع شده‌است. از نظر تقسیمات حوضه‌های آب‌ریز کشور، حوضه‌های آب‌خیز ارس، سفیدرود قزل‌اوزن و دریاچه ارومیه پهنه استان را پوشش می‌دهند که بیشترین مساحت استان در محدوده حوضه آب‌ریز دریاچه ارومیه قرار گرفته‌است. در حالت کلی، استان آذربایجان‌شرقی یک منطقه کوهستانی محسوب می‌شود که حدود 40 درصد از سطح آن را کوهستان فرا گرفته‌است. از مناطق کوهستانی معروف منطقه، می‌توان توده آتشفشانی سبلان در شرق و سهند در غرب و جنوب غربی و رشته کوه‌های قره‌داغ در شمال و رشته کوه‌های تخت سلیمان و اربط در جنوب و ارتفاعات بزقوش در جنوب شرق و قوشاداغ در شمال‌شرق استان را نام برد.

مرزهای استان

استان آذربایجان شرقی از ناحیه شمال، با کشورهای آذربایجان، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان (وابسته به کشور آذربایجان) به طول 235 کیلومتر دارای خط همجواری است که مرز مشترک این استان با کشورهای فوق را رود ارس تشکیل می‌دهد. در حال حاضر ارتباط استان با کشورهای همجوار در طول این مرز تنها از سه نقطه جلفا، خداآفرین و کردشت (مرز نوردوز) انجام می‌گیرد که در این میان جلفا از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین آذربایجان شرقی به دلیل داشتن اشتراکات فراوان با کشورهای همسایه یکی از مهم‌ترین مناطق کشور در روابط خارجی محسوب می‌شود. این استان از ناحیه غربی و جنوب غربی با آذربایجان غربی همجوار می‌باشد. در جنوب خود با استان زنجان و از ناحیه شرقی نیز با استان اردبیل حدود 400 کیلومتر مرز مشترک دارد.

اقلیم و آب و هوای استان و سیمای طبیعی آن

استان اذربایجان شرقی به دلیل وسعت زیاد دارای آب و هوای متنوع می‌باشد به طوری که بیشترین دمای ثبت شده در شهرهای میانه و جلفا می‌باشد که مردم این شهرها دمای ۴۵ + درجه بالای صفر را تجربه کرده‌اند و همچنین کمترین دمای ثبت شده در استان و در کلیه شهرهای ایران مربوط به بستان آباد با دمای ۴۶ - درجه زیر صفر می‌باشد. میانگین بارندگی سالیانه ۲۵۰ الی ۳۰۰ میلی‌متر می‌باشد.

آب و هوای آذربایجان شرقی به طور کلی سرد و خشک است ولی به علت تنوع توپوگرافیکی از اقلیم‌های متفاوتی برخوردار است. این استان همواره تحت تأثیر بادهای سرد شمالی و سیبری و بادهای مرطوب دریای سیاه و مدیترانه و اقیانوس اطلس قرارگرفته است؛ به علاوه، بادهای محلی نیز تحت تأثیر شرایط طبیعی استان از سوی کوهستان‌های بلند و دریاچه‌های ارومیه و خزر به سوی دشت‌ها و جلگه‌ها می‌وزند. آذربایجان شرقی یک منطقه سردسیر و کوهستانی است و از لحاظ تقسیم‌بندی‌های اقلیمی جزو مناطق نیمه‌خشک به حساب می‌آید و میانگین بارندگی سالیانه آن 250 الی 300 میلی‌متر است.

موقعیت کوهستانی و عرض جغرافیایی استان از عوامل برودت و سرمای قسمت اعظم این منطقه است. کم‌ارتفاعی و اثرات ملایم‌کننده بخارهای دریای خزر در پاره‌ای از مناطق از عوامل اعتدال اقلیمی آن به شمار می‌آید. به علاوه آذربایجان تا حدودی تحت تأثیر جریان‌های مرطوب دریای مدیترانه از سمت غرب و جنوب غربی قرار دارد و توده‌های هوای سرد سیبری نیز از شمال بر آب و هوای آن اثر می‌گذارد. تبریز نیز دارای هوایی کم‌رطوبت بوده و حد متوسط بارندگی آن در سال 285 میلی‌متر است. این جلگه در اثر ارتفاعی که از سطح دریا دارد، دارای زمستان‌های طولانی و سرد و تابستان‌های معتدل است.

علاوه بر پوشش گیاهی متنوعی که در فضاهای جلگه‌ای، دره‌ای و کوهستانی استان وجود دارد، جنگل‌های متراکمی نیز نقاط مختلف استان را پوشانده است. در شمال ارسباران، دره ارس و شهر ورزقان، کوه‌های قازان‌داغی و قندراتباشی واقع شده است که پوشیده از درختان جنگلی و مراتع کوهستانی است. کوه‌های گویچه‌بئل پوشیده از درختان نیمه‌جنگلی و مراتع سرسبز و خرم است و در جنوب غربی اهر واقع شده است. این مکان کوهستانی، ییلاق ایلات قره‌خانلو و مددلو است. بیشترین گونه‌‌های درختی که در جنوب غربی اهر مشاهده می‌شود، بلوز و ممرز است. جنگل‌های شهرستا‌ن‌های مراغه و هشترود نیز از نظر درجه اهمیت در مرتبه بعدی قرار دارند. این جنگل‌ها که از وسعت کمتری نسبت به جنگل‌های ارسباران برخوردار است عمدتاً از درختچه گز تشکیل شده است.

از نظر تقسیمات حوضه‌های آبریز کشور، حوضه‌های آبخیز ارس، سفیدرود، قزل‌اوزن و دریاچه ارومیه پهنه استان را پوشش می‌دهند که بیشترین مساحت استان در محدوده حوضه آبریز دریاچه ارومیه قرار گرفته است. در حالت کلی، آذربایجان شرقی یک منطقه کوهستانی محسوب می‌شود که حدود 40 درصد از سطح آن را کوهستان، 28.2 درصد را تپه ماهورها و 31.8 درصد را زمین‌های هموار (دشت‌ها و جلگه‌های میان‌کوهی) فرا گرفته است. رودخانه ارس از محدوده سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل می‌گذرد که برای هر سه استان شاهرگ حیاتی محسوب می‌شود. دریاچه ارومیه و حوضه آبریز آن که بیشترین سطح استان را تحت پوشش قرار می‌دهد از منابع طبیعی مشترک با استان آذربایجان غربی محسوب می‌شود. حوضه آبریز سفیدرود قزل‌اوزن که پهنه جنوب شرقی استان را تحت پوشش قرار داده از اشتراکات طبیعی مابین استان‌های اردبیل و زنجان و آذربایجان شرقی می‌باشد.

استان آذربایجان شرقی به‌جهت تمرکز صنایع بزرگ تولیدی در شهر تبریز، از قطب‌های مهم صنعتی در سطح ایران به شمار می‌رود.

در استان آذربایجان شرقی ۴۳۴۱ کارگاه تولیدی فعالیت می‌کنند که این تعداد شامل ۸۳۲ کارگاه صنعتی بوده که این استان از این لحاظ، ۵٫۹۹ درصد از کل کارگاه‌های صنعتی ایران را به خود اختصاص داده‌است.

جاذبه های طبیعی

آبشار آسیاب خرابه

آسیاب خرابه یکى از زیبا ترین مناظر دیدنى آذربایجان شرقى است که در حدود ۲۷ کیلومترى هادى شهر قرار دارد .

آبشار سرکند دیزج

این آبشار نه چندان مرتفع در دهستان میشوی جنوبی در فاصله 2 کیلومتری روستای سرکند دیزج شبستر قرار دارد .

آبشار عیش ‌آباد

آبشار عیش ‌آباد یکی از جای ‌های دیدنی استان آذربایجان شرقی است که در پیرامون روستای عیش ‌آباد از توابع دهستان میشاب شمالی بخش مرکزی شهرستان مرند قرار گرفته ‌است .

آبشار گل‌ آخور

آبشار گل ‌آخور یکی از جا‌های دیدنی استان آذربایجان شرقی است که در حوالی روستای گل ‌آخور از توابع دهستان ارزیل بخش خاروانا شهرستان ورزقان قرار گرفته ‌است .

بندر رحمانلو - قبادلو

بندر و روستای رحمانلو از دهستان دیزجرود غربی بخش مرکزی شهرستان عجب شیر ، در ساحل شرقی دریاچه ارومیه واقع شده است .

پدیده ماهار

در فاصله 15 کیلومتری شمال زنوز کوه های ماهار و آغداش که از طبیعت کم نظیر در کشور و منطقه بهره مند هستند .

تالاب قوری ‎گل

این دریاچه در 18 کیلومترى شمال باخترى بستان ‎آباد تبریز قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا 1890 متر است .

غار کبوتر

غار " هامپوییل " معروف به غار کبوتر این شهرستان به منطقه نمونه جذب گردشگر در کشور تبدیل می شود .

جاذبه های مذهبی

بقعه امامزاده سید حمزه

بقعه سید حمزه در محله ی سرخاب در کنار مقبره الشعرا در خیابان ثقه الاسلام تبریز واقع شده است .

مسجد جامع تبریز

این مسجد که در کتب تاریخی نیز از آن عنوان جامع کبیر نام برده شده در همه ادوار تاریخی همواره مسجد جامع شهر بوده و بازار برگرداگرد آن شکل گرفته است .

مسجد صاحب ‌الامر

مسجد صاحب‌ الامر یکی از مساجد قدیمی و کهن شهر تبریز است که در مرکز این شهر واقع شده‌ است .

مسجد کبود

بنای تاریخی مذهبی مسجد کبود از آثار ارزشمند دوره قراقویونلو می باشد که به دستور جهانشاه که شهر تبریز را پایتخت خود قرار داده بود و به سرکاری عزالدین قاپوچی بنا گردیده است .

جاذبه های باستانی

ارگ تبریز

ارگ تبریز ( علی ‌شاه ) یکی از بلند ترین دیوار های تاریخی کشور و نماد شهر تبریز و یکی از بنا های تاریخی شهر تبریز است .

ایل گلی ( ال گولی یا شاه گول )

ایل گلی ( شاه گلی ) از گردشگاه های زیبای تبریز است که در جنوب شرقی تبریز بر دامنه تپه ای واقع شده . ایل گلی استخری بزرگ به شکل مربع به مساحت 54 هزار و 675 متر مربع است .

بازار تبریز ( بزرگ ‌ترین بازار سرپوشیده جهان )

بازار تبریز بزرگ ‌ترین بازار سرپوشیده جهان و یکی از شاهکار های معماری ایرانی است . این بازار در سال ۱۱۹۳ هجری قمری بر اثر زلزله با خاک یکسان شد ، اما طولی نکشید که به همت مردم شهر بازسازی شد .

بهشت فسیلی مراغه

این منطقه یکی از غنی ‌ترین مناطق سنگواره‌ ای جهان بوده و در آخرین مطالعات صورت گرفته فسیل های اجداد ماموت ، زرافه و آهو در این منطقه کشف شده است . لایه‌ های فسیلی موجود در مراغه مربوط به اواخر دوران نوزیستی زمین ‌شناسی یعنی چهار تا هفت میلیون سال قبل هستند که با انجام کاوش های علمی می ‌توان اطلاعات بسیار دقیقی را از زندگی جانوران غول ‌پیکر در این منطقه به دست آورد .

پل خداآفرین

پل خداآفرین یکی از آثار تاریخی استان آذربایجان شرقی که در شهرستان کلیبر واقع شده‌ است . این پل از دو پل مستقل تشکیل شده ‌است .

حمام کردشت

حمام کردشت یکی از آثار تاریخی روستای کردشت در بخش مرکزی شهرستان جلفا می ‌باشد .

خانه مشروطه

خانه مرحوم حاج میرزا مهدی کوزه کنانی ( معروف به ابوالمله ) - که یکی از بازرگانان خوش نام شهر تبریز و از شیفتگان حریت و آزادی بود - در جنب مجموعه بازار بزرگ تبریز و در کنار خیابان جدید الاحداث استاد مطهری واقع شده که معروف به خانه مشروطه است .

روستای تاریخی پله کانی زنوزق

روستای زنوزق در حدود نیم کیلو متری شمال شهر زنوز و بر روی ارتفاعات واقع است .

روستای کندوان

کندوان در 50 کیلومتری جنوب غربی تبریز ؛ یکی از روستا های دهستان سهند می باشد که در 18 کیلومتری جنوب اسکو ، در دامنه سرسبز سلطان داغی واقع شده است . کندوان یکی از سه روستای صخره ‌ای جهان است که این موجب جذابیت بی نظیر آن شده است . معماری روستای کندوان و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی‌ آن یک استثنا در دنیا به حساب می‌ آید .

قلعه آوارسین

قلعه آوارسین یکی دیگر از قلعه های باستانی موجود در منطقه کلیبر است که  دسترسی به آن از طریق یک جاده خاکی در مسیر کلیبر - خداآفرین امکان پذیر است که نرسیده به روستای آبش احمد از جاده کوهستانی کلیبر - خداآفرین منشعب می شود البته در زمان بارش برف و باران این جاده خاکی برای هیچ نوع ماشینی حتی مینی بوس قابل تردد نبوده و ناچارا باید پیاده طی شود لذا در فصول بارندگی صعود 1 روزه به این قلعه امکانپذیر نخواهد بود .
 این قلعه نیز در یک منطقه جنگلی و زیبا واقع شده که در حال حاضر فقط دیوار هایی از قلعه بجا مانده است . صعود به این قلعه در یک برنامه 1 روزه بصورت بسیار فشرده از تبریز امکان پذیر است .
 مسیر صعود به قلعه از داخل جنگل بوده و سختی خاصی ندارد .

قلعه بابک

قلعه بابک که به ‌نام‌ های « قلعه بابک » ، « دژ بابک » ، « بذ و قلعه جمهور » هم معروف است ، دژ و مقر سردار تاریخی ایران ، بابک خرم ‌دین بوده ‌است . این قلعه در نزدیکی شهر کلیبر در شمال شرق استان آذربایجان شرقی قرار دارد .

قلعه ضحاک

این دژ تاریخی ، احتمالاً بازمانده‌ای از دوران اشکانیان است ، یا معبدی زردشتی بوده و یا محلی برای پادگان نظامی محلی بوده ‌است  . قلعه ضحاک ( آژدهاک ) یا داش قلعه در 28 کیلومتری‌ شرق‌ عجب‌ شیر و در ساحل شرقی دریاچه ارومیه و در 95 کیلومتری جنوب تبریز قرار دارد . قلعه ضحاک با بیش از 3000 سال قدمت بر فراز کوه منفرد ، از مکان ‌های مهم اقوام مانایی و ماد ها بوده است .

قیزیل کورپی

زنوز به لحاظ جغرافیایی در 30 کیلومتری شهر مرند قرار گرفته و تحت فرمانداری مرند می باشد . زنوز داری آثار و ابنیه تاریخی فراوانی است که از جمله آنها پل قیزیل کورپی است