بیمه الکترونیکی به معنای عام به عنوان کاربرد اینترنت و فناوری اطلاعات ( IT ) در تولید و توزیع خدمات بیمه ای اطلاق می شود در معنای خاص بیمه الکترونیکی را می توان به عنوان تأمین یک پوشش بیمه ای از طریق بیمه نامه ای دانست که بصورت Online درخواست ، پیشنهاد ، مذاکره و قرارداد آن منعقد می شود .
با اینکه پرداخت حق بیمه ، تزیع بیمه نامه و پروسه پرداخت خسارت می تواند انجام شود ولی در برخی از کشورها محدودیت های نظارتی و فنی ممکن است ، اجازه انجام کامل عملیات الکترونیکی را ندهد .
اما در سطح جهانی برای پشتیبانی از تحقق پرداخت حق بیمه و توزیع بیمه نامه بصورت online مقررات بطور مداوم در حال اصلاح بوده و روز بروز تمهیدات جدید برای آن رو به فزونی است .
در تعریف به مفهوم عام حدود یک درصد از 5/2 تریلیون دلار حق بیمه جهانی از طریق بیمه الکترونیکی انجام می گیرد ولی اگر مفهوم خاص را در نظر بگیریم این رقم کمتر خواهد بود .
بیمه الکترونیکی بنا به دلایل مختلفی در افزایش کارآیی مؤثر است :
1- بیمه الکترونیکی هزینه های مدیریت و اداری را از طریق پروسه اتوماسیون کسب و کار کاهش داده و اطلاعات مدیریتی را بهبود می بخشد .
2- همچنین از این طریق کارمزد پرداختی به واسطه ها از طریق فروش مستقیم بیمه نامه به مشتری کاهش می یابد .
اما اینترنت به شرکتهای بیمه تازه وارد به بازار امکان می دهد که از فرآیند پرهزینه و طولانی راه اندازی شبکه های سنتی فروش پرهیز کند و شرکتهای موجود خدمات مالی و اینترنتی نیز از حضور اینترنتی ئو نام تجاری خود برای اضافه کردن کالاهای بیمه ای به مجموعه کالاهای موجود خود بهره می برند .
محصولاتی برای بازاریابی و توزیع online روی اینترنت مناسب هستند که می توان آنرا بصورت استاندارد تعریف و با تعداد محدودی از پارامترها ، تشریح و نرخ گذاری کرد .
در این خصوص بیمه عمر ، اتومبیل ، مسئولیت خصوصی و خانواده از جمله این موارد هستند . البته این بدان معنا نیست که دیگر محصولات بیمه ای از فرصت های فراوانی که تجارت الکترونیکی در اختیارشان می گذارد برای بهبود کیفیت خدماتشان استفاده نکنند ، بلکه باید جهت مطرح کردن استاندارد محصولات تلاش شود .
فروش بیمه از طریق اینترنت به مصرف کننده بحد کافی فشار لازم را برای جذب مشتریان بالقوه ندارد زیرا تجربه شعار « بیمه فروختنی است نه خریدنی » نشان داده که بدون فشار فیزیکی نماینده یا بازاریاب ، این امکان وجود دارد که مصرف کنندگان ، بیمه کمتر یا با ارزش پایین بخرند . بنابراین وجود همه یا برخی از شرایط فروش online بیمه را دچار مشکل خواهد کرد .
- امضای الکترونیکی قانونی نباشد .
- طبق مقررات ، اسناد فیزیکی ( بیمه نامه ها ) بایستی به مشتریان تحویل شود و کپی آن نیز بیمه گر و نماینده آرشیو شود .
- چارچوب اسناد بیش از حد مقرراتی باشد .
- بیمه گران و نمایندگان مؤظف به ارائه فیزیکی مجوز صدور بیمه باشند .
- تصویب فیزیکی پوشش بیمه ای توسط شخص ثالث ( نماینده دولت ) ضروری است .
از آنجا که قرارداد بیمه از طریق اینترنت نیاز به مبادله اطلاعات بویژه اطلاعات پرسنلی افراد دارد مصرف کنندگان اغلب از اینکه اطلاعات شخصی آنها فاش شود ، نگرانی دارند . در چنین شرایطی زمانی که توسط نماینده ای اطلاعات داده شود ، در صورت تخلف می تواند از آن طریق پی گیری کند ، اما وقتی از طریق اینترنت باشد پشت مونیتور کسی نیست که مسئولیت آنرا بپذیرد .
همچنین اغلب شرکتهای بیمه ، نمایندگان را مشتری خود می دانند تا بیمه گذاران را بنابراین پیش بینی اینکه خرید مستقیم بیمه از طریق اینترنت جایگزین نمایندگان بشود ، مشکل است . بنابراین خیلی از بیمه گران پذیرفته اند که صرفا اطلاعات بیمه نامه و آموزش بیمه ای را در وب سایت خود بیاورند و فروش واقعی خود را به عهده واسطه های بیمه ای بگذارند . همچنین بیمه الکترونیکی بعنوان کانال جدید توزیع محصولات بیمه ای ایجاب می کند که پروسه مبادلات شتاب یابد و لذا فرصت های زیادی برای کلاه برداری و تقلب ایجاد شود بنابراین نهادهای نظارتی بایستی متدهای نظارتی را کنترل کنند تا بتوانند در جهت منافع مصرف کنندگان واکنش سریع نشان بدهند . از سوی دیگر ارتباط امر اینترنتی ابزار مهمی برای توسعه همکاریهای بین المللی میان نهادهای نظارتی برای بهبود امنیت بازارهای بیمه است . از نظر نهادهای نظارتی در کشورهای روبه توسعه ، عمده نگرانی مربوط به فعالیتهای خارج از مرز و نحوه حفاظت از منابع مصرف کنندگان در سایر حوزه های قضایی است . البته بسیاری از کشورها جهت ارائه خدمات در داخل کشور اخذ مجوز را ضروری کرده اند و از این رو فعالیت خارج از مرزی در بیمه های اشخاص و محصولات بیمه ای انبوه توسعه نیافته است . از آنجاکه فروش بیمه از طریق اینترنت زمینه برای کلاهبرداری بیمه ای و پولشویی را افزایش می دهد ، لذا وضع مقررات و نظارت از اهمیت برخوردار می شود . بیمه الکترونیکی یک هدف آشکار برای عملیات پولشویی محسوب می شود . بنابراین ،بکارگیری تدریجی کانال اینترنت در ابتدا برای معرفی محصولات بیمه ای ، نرخ ، شرایط آن و آموزش بیمه ای مصرف کنندگان و تدریجا با رفع مشکلات مذکور فروش بیمه های استاندارد شده اشخاص از طریق اینترنت می تواند ابزار مناسبی جهت عرضه بیمه با خدمات بهتر و قیمت پایین تر باشد .