مقدمه کوتاهی بر موشک
هر وسیله پرنده از یک نیروی جلوبرنده برای غلبه بر نیروهائی که طبیعت به آن وارد می کند و همچنین پیشروی استفاده می کند. در وسایل پرنده این نیروی جلوبرنده توسط انواع موتورهای توربوجت، توربوفن، توربوپراپ، توربوشافت، رم جت، اسکرم جت و موتورهای راکت سوخت جامد و سوخت مایع به دست می آید. انواع موتورهای یاد شده از یک ماده سوختنی و یک اکسیدکننده برای ایجاد نیروی جلوبرنده استفاده می کنند که در هواپیما ها و هلیکوپتر ها وسیله پرنده ماده سوختنی را با خود حمل می کند و از هوای محیط به عنوان اکسید کننده استفاده می کند. ولی موشکها وسایل پرنده ای هستند که علاوه بر مواد سوختنی اکسید کننده ها را نیز با خود حمل می کنند. با این تفسیر موشکها در محیطهائی که هوا وجود ندارند نیز قابل استفاده هستند مانند خارج از جو زمین و یا در زیر آب. اکثریت موشکها از موتورهای راکت سوخت جامد و یا سوخت مایع برای ایجاد نیروی جلوبرنده استفاده می کنند ولی در برخی موارد از موتورهای توربوجت و رم جت و اسکرم جت نیز در موشکها استفاده می شود.
در صورتی که مباحث مربوط به راکت و موتور راکت را به عنوان دو بحث جداگانه در نظر بگیریم می توان دو تعریف جداگانه برای آنها در نظر گرفت. راکتها وسایل پرنده ای هستند که در ابتدا به سوی یک هدف نشانه روی می گردند و پس از شلیک هیچ گونه کنترلی بر روی آنها وجود ندارد. در صورتی که موتور راکت فقط یک سیستم جلوبرنده است. در قیاس راکت با موشک توجه به این نکته ضروری است که موشکها در تمامی و یا قسمتی از مسیر حرکت خود به صورتهای مختلف قابل کنترل هستند. بنابراین سه عنوان راکت و موشک و موتور راکت دارای معانی و مفاهیم مستقلی هستند.
انواع موشکها
موشکها را در یک دسته بندی کلی می توان به سه دسته کلی تقسیم بندی نمود.
موشکهای ماهواره بر
موشکهای تحقیقاتی
موشکهای جنگی
موشکهای حمل کننده ماهواره برای حمل ماهواره و محموله های فضائی و قرار دادن آنها در مدارات مختلف به کار می روند.
موشکهای تحقیقاتی برای انجام ماموریت های تحقیقاتی مانند هواشناسی یا زمین شناسی کاربرد دارند.
موشکهای جنگی به پنج دسته کلی تقسیم بندی می گردند:
موشکهای بالستیک با بردهای مختلف از موشکهای برد کوتاه (Short Range Ballistic Missile) تا موشکهای قاره پیما (Intercontinental Ballistic Missile).
دلیل نامگذاری این موشک ها مسیری است که این موشکها به صورت منحنی و در قالب مکانیک پرتابه ای طی می نمایند.
موشکهای کروز (Cruise) که از باله ها و نیروهای آیرودینامیکی برای کنترل وضعیت خود استفاده می کنند.
موشک پدافند هوائی
موشک ضد زره
موشکهای دوزیست (موشکهای شلیک شونده به یا از داخل آب)
ویژگیهای سیستم موشک بالستیک
موشک بالستیک، بدون سرنشین و دارای سکوی پرتابکننده هدایتشونده با یک یا چند مرحله پرتاب است که معمولاً نیروی رانش را برای بخش کوچکی از مسیر پرواز فراهم میکند. در بیشتر مسیر پرواز، کلاهکهای موشک از خط سیر آزاد پرواز بالستیکی عبور میکند که برای موشکهای دوربردتر، قسمتی یا تمام آن، بر فارز جو قرار دارد. مدت زمان پرواز بهسوی هدف، از چند دقیقه برای سیستمهای تاکتیکی کوتاه برد، تا حدود سی دقیقه برای موشکهای بالستیک بین قارهای در نوسان است. موشک بالستیک، شامل سیستمهای هدایت ثابتی است که شتاب و جهتیابی موشک را ثبت میکند. پیش از پرتاب، مختصات نقطه هدف و پرتاب، وارد کامپیوتر موشک میشود. سیستم هدایت و کنترل، با استفاده از اطلاعات جهتیابی، بهگونهای موشک را هدایت میکند که در پایان کار، کلاهک، بردار سرعت مناسب را برای رسیدن به هدف داشته باشد. برخلاف هواپیما، موشک بالستیک سیستمی تک پرتابی است که وقتی پرتاب شد، برای بار دیگر قابل برگشت و استفاده مجدد نیست. پیش از عملیات طوفان صحرا، هیچ یک از دولتهای در حال توسعه، موشکهای ضدتاکتیکی (ATM) را مستقر نکرده بودند و این موضوع عموماً درک شده بود که موشکهای بالستیک برای رسیدن به اهدافشان، غیرقابل جلوگیری هستند. به استثنای موشکهای سیاساس-2 چینی فروخته شده به عربستان صعودی، که نیمه محرک است، سیستمهای موشک بالستیک منطقهای مورد بحث، کاملاً متحرک بوده و معمولاً از یک پایگاه یا جایگاه عملیاتی اصلی بهکار گرفته میشوند. جایگاه موشک متحرک- کاراژهای موشک- امکانات تعمیر و نگهداری و آموزش و امکانات کنترل کلاهک را در خود جای داده است. موشکها بر روی وسائل نقلیه (یعنی پرتابکنندههای متحرک) حمل میشوند که کنترل محیطی و قدرت سیتسم پیش از پرتاب را فراهم میآورد. وسایل نقلیه دیگر، نظیر آنهایی که برای فرماندهی و کنترل و امنتیت بهکار میروند، معمولاً پرتابکننده متحرک را همراهی میکنند. اگرچه هر سیستم متحرک، ذاتاً پیچیدهتر از سیستمی است که پایه ثابت دارد، تحرکپذیری میتواند قابلیت دوام زیادتر را در وضعیت حمله، تضمین کند؛ چراکه پرتابکنندههای متحرک، از جایگاههای خود دور میشوند و مکان پرتابکنندههای پراکنده شده، بهسادگی یافته نمیشود.
پایگاه موشک بالستیک، شامل نیرو و امکانات ذخیرهسازی و کنترل موشک، تعمیر و نگهداری، آزمایشهای پرواز، آموزش خدمه و کنترل و استقرار کلاهک میشود و نیازمند فعالیت فوقالعاده پیچیده و پرهزینه و مستلزم نیروهای بسیار ماهر و آموزش فنی نیست. این موضوع، کاملاً برخلاف شالوده استقراری موردنیاز برای نگهداری و بهکارگیری سیستمهای هواپیمای پیشرفته است.