تحقیق مقاله دامداری

الف) دامداری

کلیه فعالیت ها و اقداماتی که هدف پرورش حیوانات اهلی جهت استفاده بیشتر از محصولات و فرآورده های آنهاست. حیوانات اهلی وقتی در محیطی کاملاً سالم و بدون استرس پرورش یابند حداکثر پتانسیل ژنتیکی خود را بروز داده و به بالاترین میزان تولید می رسند.

 بعنوان مثال در یک گله گاو شیری برای بدست آوردن روزانه 6000 کیلوگرم شیر، نگهداری 20 رأس گاو با میانگین تولید 30 کیلوگرم شیر اقتصادی تر است از نگهداری 30 رأس گام با میانگین تولید 20 کیلوگرم شیر. اولین قدم در پرورش گاو پس از مشخص کردن نوع تولید، انتخاب و ارزیابی گاو های پربهره می باشد.

 1. مشخصت ظاهری گاو شیری

گاو شیری خوب، لگن پهن، کمر کشیده و راست، سرظریف، گردنی کشیده و شانه ای دراز و باریک دارد.

 از فاکتورهای مؤثر در انتخاب گاو شیری ظرافت آن است.منظور از ظرافت نرم وچین دار بودن پوست، ظریف بودن اسکلت، براق و کوتاه و نرم بودن موها است. اسکلت ظریف ک باید متناسب با اندام باشد از روی کلفتی قلم دست تعیین می گردد. کلفتی قلم دست یک گاو شیرده خوب باندازه یک دهم دور سینه حیوان می باشد.

 2. نژادهای گاو شیری

از نژادهای مهم گاو شیری موجود در دنیا می توان هلشتاین(هلند)، براون( سوئیس)، ایرشایر( اسکاتلند)، جرسی(فرانسه) و از نژاد های ایرانی می توان گاو های سرایی و گلپایگانی را نام برد. هلشتاین به رنگ ابلق سیاه و سفید و یکی از پرشیرترین نژادها ه شمار می آید که بمنظور افزایش مقاومت نسبی و تحمل شرایط گوناگون آب و هوایی  آن هم اکنون در کشور های مختلف جهان نژادهایی از هلشتاین بدست آورده اند که میزان تولید شیر آن در یک دوره شیردهی( 350 روز) به حدود ده هزار لیتر می رسد.

 نژادهای مختلف گاو شیری از نظر میزان تولید و ترکیبات شیر با یکدیگر اختلاف دارند. مثلاً هلشتاین روزی 25 تا 30 لیتر شیر تولید می کند در حالی که میزان تولید شیر در نژاد سرابی 6 الی 14 لیتر می باشد.

 یک دامپروری موفق باید بتواند از یک گاو سالیانه، یک گوساله بدست آورد و 305 روز شیر استحصال کند.

شیردهی در گاو، بعد از زایمان شروع می شود. دو سه روز اول ماده ای به نام آغوز( ماک و یا کلستروم) از پستان ترشح می شود که تغذیه گوساله در روزهای اول تولید از این ماده ضروری است. آغوز که غلیظ تر از شیر است به رنگ زرد متمایل به قهوه ای بوده و دارای چربی، پروتئین و ویتامین بیشتر از شیر و ملین می باشد.

 در گله های با تعداد کم، شیردوشی در اصطبل انجام می شود که بدین منظور می توان از ماشین های شیردوش سیار استفاده نمود. در گله های بزرگ، در سالن شیردوشی گاوها بصورت دسته دسته در یک زمان دوشیده می شوند.

در سیستم شیردوشی پشت سرهم گاوها پشت سرهم قرار گرفته و بطور انفرادی دوشید می شوند. این سیستم به دو صورت یک طرفه و دوطرفه طراحی می شود. در حالت یک طرفه گاو ها پشت سرهم برروی سکو قرار می گیرند و در طرف دیگر آن گودال شیردوشی واقع شده است. در حالت دوطرفه گاوها در دو سوی گودال پشت سر هم قرار می گیرند.

 سیستم شیردوشی مورب( تیغ ماهی) دارای یک صفحه دایره ای شکل است که با سرعت کمی برروی قرقره های گردی می چرخد از ویژگی این سیستم آن است که فضای کمتری می گیرد و شیوه رفت و آمد گاو ها ساده است البته عیب آن هزینه بالای آن است.

هرماده گاو، هر سال باید حدود 305 روز شیرتولید کند و حدود 60 روز خشک باشد. یعنی شیرش دوشیده نشود خشک شدن گاو هم از نظر تولید شیر در دوره بعد از زایش و هم از نظر جنین در ماههای آخر آبستنی حائز اهمیت است.

 مشخصات گاو گوشتی

قسمتهای عرضی بدن بسیار پهن و قسمت هی طول کوتاه است بدن کاملاً قرینه بوده شکل تنه استوانه ای و رشد بدن ازجلو تا عقب تقریباً یکنواخت است. گاوهای گوشتی دارای گردن کوتاه و قوی، دست و پای کوتاه و رانهای عضلانی و قوی هستند.

 3. نژادهای گاو گوشتی

منشاء مهمترین نژادها گاوگوشتی دنیا کشورهای اورپای غربی( فرانسه و انگلستان)، هندوستان، و شمال آفریقا است. در حال حاضر از نژادهای مهم گاو گوشتی موجود در دنیا می توان شاروله( فرانسه)،  لیموزین( فرانسه)، هرفورد( انگلستان)، شورت هورن(انگلستان)، آبردین آنگوس( اسکاتلند) و براهما( هندوستان) را نام برد. نژاد گاو گوشتی به معنی خاص آن در ایران وجود ندارد ولی درسیستان وبلوچستان گاو های بومکی منطقه به نام های سیستانی و دشتیاری از پاره ای جهات از خواص گوشتی گاوهای نژاد برهما برخوردار است.

 4. نژادهای گاو ایرانی [1]

1. گاو تالشی:

نژادی است شیری – گوشتی ، جثه بزرگ، رنگ غالب سیاه و قرمز آجری که به رنگهای زرد، سفید آهویی نیز دیده می شود. میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی 645 کیلوگرم با 5 درصد چربی.

2. گاو دشتیاری:

نژادی است شیری –گوشتی جثه بزرگ، رنگ غالب قهوه ای سوخته که به رنگهای سیاه، حنایی، و طوسی و ابلق نیز دیده می شد میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی 963 کیلوگرم.

3. گاو سرابی:

نژادی است شیری – گوشی، جثه بزرگ، رنگ بدن متنوع از زرد، روشن تا قهوه ای سوخته اطراف چشم سفید تا قهوه ای، میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی 1477 کیلوگرم با77/4 درصد چربی.

4. گاو سیستانی:

نژادی است گوشتی، جثه بزرگ، رنگ غالب، سیاه و به رنگهای ابلق( سیاه و سفید) نیز دیده می شود. میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی 143 کیلوگرم، متوسط افزایش وزن بدن روزانه 34/11 کیلوگرم با ضریب تبدیل خوراک به وزن زنده8 به 1.

 5. گاو گلپایگانی:

نژادی است شیری – گوشتی جثه متوسط، رنگ غالب قرمز، حنایی میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی 580 کیلوگرم با 72/4 درصد چربی

6. گاو نجدی:

نژادی است شیری – گوشتی، جثه متوسط، رنگ غالب قرمز، حنایی،میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی 580 کیلوگرم با 72/4 درصد چربی.

 5. نژادهای گاومیش ایرانی[2]

1. گاومیش خوزستانی:

 نژادی است شیری جثه نسبتاً بزرگ، رنگ سیاه، میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی 1600 کیلوگرم با 41/6 درصد چربی.

2. گاومیش آذربابجانی:

نژادی است شیری، جثه نسبتاً بزرگ، رنگ سیاه، قهوه ای تیره و روشن متوط تولید شیر در یک دوره شیردهی 1400 کیلوگرم با 8/6 درصد چربی.

3.گاومیش گیلانی:

نژادی است شیری، جثه متوسط، رنگ سیاه و قهوه ای تیره، متوسط، تولید شیر در یک دوره شیردهی 1300 کیلوگرم با 56/5 درصد چربی.

 5. گاومیش مازندرانی:

 نژادی است شیری، جثه نسبتاً بزرگ، رنگ غالب سیاه، تولیدشیر در یک دوره شیردهی 1400 کیلوگرم با 3/7 درصد چربی.

 6. مشخصات ظاهری گوسفند

گوسفنداز جمله دامهایی است که می تواند آب و هوای متغیر و خشک را تحمل کند و با فقیرترین علوفه و غذاها به رشد خود ادامه دهد.

 از طرفی گوسفند در مقایسه با سایر دامها به جیره نگهداری کمتری احتیاج دارد و بیشتر غذایی را که مصرف می کند صرف تولید و رشدونمو خود می نماید.

بطورکلی گوسفند یک دام چندمنظوره می باشد و بخصوص از نظر تولید گوشت، پشم،پوست وشیر مورد توجه است صفت تولیدمثل به موازات میزان تولید گوشت از جلمه صفات مهم اقتصادی به شمار می آید. بدین ترتیب بازده تولید مثل از اهمیت فوق العاده ای برخوردار می باشد. زیرا با ازدیاد تعداد بره هایی که به وسیله میش زائیده می شود، مخارج هزینه های تولید پائین می آید. به همین دلیل سعی و کوشش بر این ست که صنعت دوقلوزای در گوسفندان ازدیاد یابد.

 پشم یکی دیگر از محصولات گوسفند می باشد که با توجه به نوع و کیفیت الیاف تشکیل دهنده آن در صنعت فرش و نساجی مورد استفاده و بهره برداری قرار می گیرد. بطورکلی تولید گوشت 80-75% و تولید پشم 20،25% کل عایدی پرورش دهندگان گوسفند را تشکیل میدهد. نژاد قره گل یکی از با ارزشترین پوستهای گوسفند را تولید می کد که در تهیه البسه مورد استفاده قرار می گیرد.

 پشم گوسفند از لحاظ چربی و پروتئین غنی تر از شیر گاو است ولی حجم تولید شیر گوسفند کم می باشد. طول مدت شیردهی گوسفند 16 هفته بوده، مقدار تولید روزانه شیر در نژادهای مختلف گوسفند متفاوت و بین 4/5 ، 3/0 لیتر است.

 در ارزیابی اندام های ظاهری، برای انتخاب گوسفندان گوشت باید به نکاتی چون پیشانی پهن، گردن کوتاه و عضلات توجه کرد.

 برای انتخاب میش های شیری باید دقت شود که لگن جادار و پهن باشد، پستانها کاملاً قرینه هم و بافت آن هنگام شیرواری کاملاً پرشیر، شکم جادار، پهلوها ظریف و دام از ظرافت کافی برخوردار باشد.

 برای انتخاب گوسفندان پشمی باید به نکاتی همچون بدن کشیده و کم عرض تر از گوسفندان گوشتی دقت کرد.

 نژادهای گوسفند

امروه بیش از دویست نژاد متفاوت گوسفند در سراسر دنیا موجود است و بسیاری از این نژادها از لحاظ تولید اقتصادی اهمیت چندانی ندارند و بیش از سه چهارم صنعت گوسفندداری دنیا فقط متکی به 10 تا 20 نژاد شناخته شده گوسفند است.

 گوسفند را می توان براساس نوع تولید، وضعیت شاخ،منطقه جغرافیایی، وضعیت دنبه، و نوع پشم طبقه بندی نمود اما بطورکلی بواسطه سهولت کار طبقه بندی، گوسفندان دنیا را از روی نوع پشم به دسته های زیر تقسیم می کنند: 

1- نژادهای باپشم کاملاً ظریف مانند مرینوس( اسپانیا) و رامبویه( فرانسه)

2- نژادهای با پشم ضخیم مانند آوسی( مدیترانه) و گوسفندان بومی ایران

3- نژادهای پشمی دو رگه که در اثرتلاقی نژادهای پشم بلند و پشم ظریف بوجود آمده و هدف اصلاح کیفیت لاشه و طول تار پشم بوه است مانند کاریدال( نیوزلند) کلمبیا( آمریکا) و پاناما( آمریکا)

گوسنفدان ایرانی از نظر کیفیت پشم در ردیف گوسفندان با پشم طریف قرار دارند و همگی باستثنای نژاد زل مازندران( بدون دنبه) و قره گل( دارای نیم دنبه) از جمله گوسفندان دنبه دار هستند.

 وجود شرایط آب و هوای مختلف در ایران موجب بوجود آمدن نژادهای مختلفی گردیده است که اغلب این نژادها برحسب محل پرورش یا نام ایل پرورش دهنده آنها نام گذاری می شوند.

گوسفندان ایرانی برحسب نوع تولید به دسته های زیر تقسیم می گردد:

 نژادهای گوشتی مانند لری،مغانی، افشاری و شال

نژاد پشمی مانند بلوچی، کلکوهی، ماکویی

نژاد شیری مانند قزل

نژاد پوستی مانند قره گل

7. نژادهای شاخص گوسفند در ایران[3]

1- گوسفند افشاری

نژادی است گوشتی، رنگ بدن قهوه ای روشن، تا تیره و بندرت سفید مشاهده می شود. میانگین وزن: قوچ 65/88 کیلوگرم و میش 52/70  کیلوگرم

2. گوسفند بلوچی:

نژ ادی است پشمی – گوشتی- رنگ بدن سفید یکدست با لکه های سیاه دور چشم، پوزه و مفاصل دست و پا. میانگین وزن: قوچ 43 کیلوگرم و میش 6/39 کیلوگرم

3. گوسفند بهمنی:

نژادی است گوشتی، رنگ بدن سفیدیکدست با لکه ها  اختصاصی به رنگ سیاه اطراف چشم، پوزه، گوشت، ریزجثه، و بدن دنبه( دم دار) رنگ بدن سفید به  تنوع شکری، نخودی و گاهی حنایی. میانگین وزن: قوچ 45 کیلوگرم و میش 6/40 کیلوگرم.

4. گوسفند دالاق:

نژادی است گوشتی، رنگ بدن در بدو تولید سیاه و قهوه ای تیره و در هنگام بلوغ به رنگ شکری متمایل می گردد. میانگین وزن:قوچ 52/46 کیلوگرم.

5-  گوسفند زل:

نژادی است با گرایش تولید گوشت، ریزجثه، و بدون دنبه( دم دار) رنگ بدن سفید به تنوع شکری، نخودی، و گاهی حنای میانگین وزن قوچ 45 کیلوگرم و میش 6/40 کیلوگرم

6. گوسفند زندی:

 نژادی است پوستی – گوشتی با رنگهای کبود تا سیاه میانگین وزن: قوچ 3/63 کیلوگرم و میش 5/46 کیلوگرم

7.گوسفند کردی خراسان:

نژادی است گوشتی با جثه متوسط و رنگ بدن قهوه ای روشن تا تیره. میانگین وزن: قوچ 43/52 کیلوگرم و میش 52/44 کیلوگرم

8. گوسفند سنجابی :

نژادی است  گوشتی- پشمی رنگ بدن سفید یا نخودی، گوشها، قسمتی از گردن و دست و پا دارای لکه های قهوه ای، میانگین وزن قوچ 65/9 کیلوگرم و میش 4/60 کیلوگرم

9- گوسفند سنگسری:

نژادی است با گرایش تولید گوشت و ریز جثه، تنوع رنگ در این نژاد بسیار زیاد و از قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره مشاهده می شود میانگین وزن: قوچ 73/48 کیلوگرم و میش 5/41 کیلوگرم

10- گوسفند شال:

نژادی است گوشتی با  گرایش تولید شیر مناسب، رنگ بدن در بدو تولید خاکستری سیاه و در بلوغ شکری متمایل به خاکستری است. میانگین وزن قوچ 85 کیلوگرم و میش 65 کیلوگرم.

11- گوسفند طالشی:

 نژادی است با گرایش تولید گوشت. ریزجثه و با دنبه کوچک.رنگ بدن نخودی تا سفی یا قسمتی از سر و صورت و انتهای دست و پاها دارای لکه های قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره، بندرت رنگ سیاه نیز دیده می شود. میانگین وزن: قوچ 5/47 کیلوگرم و میش 6/43 کیلوگرم

12- گوسفند عربی:

نژادی است گوشتی، رنگ عمومی بدن سفید شکری، با تنوع نخودی،  قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره. میانگین وزن قوچ 46/61 کیلوگرم و میش 85/38 کیلوگرم.

 13- گوسفند فراهانی:

نژادی است پشمی – گوشتی، رنگ بدن سفید متمایل به نخودی با لکه های سیاه رنگ دور  چشم، گوشها، پوزه و مفاصل دست و پا میانگین وزن: قوچ 02/51  کیلوگرم و میش 96/39 کیلوگرم

14. گوسفند فشندی:

نژادی است گوشتی – شیری با جثه نسبتاً بزرگ. رنگ بدن در بدو تولید قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره و در بالغین از کرم،کهربایی روشن و قهوه ای روشن تا قهوه ا ی تیره متغیر است. میانگین وزن: قوچ 77 کیلوگرم و میش 42 کیلوگرم

15. گوسفند قره گل سرخسی:

نژادی است پوستی – گوشتی،رنگ بدن در بدو تولد سیاه و در بلوغ به رنگ خاکستری تغییر می یابد. میانگین وزن: قوچ 5/72 کیلوگرم و میش 5/52 کیلوگرم

16- گوسفند قزل:

نژادی است گوشتی – شیری رنگ عمومی بدن قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره با تنوع رنگ قرمز، میانگین وزن: قوچ 6/81 و میش 6/53 کیلوگرم

1- اطلس ملی دامپروری

2- اطلس ملی دامپروری

3- اطلس ملی دامپروری