هزینه های سفارش کار
سیستم هزینه های سفارش کار در شرکت هایی مورد استفاده قرار می گیرد که هر محصول مشابه به طور اساسی با هم تفاوت داشته و بر طبق مشخصات دریافتی از مشتریان یا دستور ساخت تولید شود .یک سفارش ممکن است برای یک واحد محصول مانند ساخت یک پل یا یک گروه محصول مشابه مانند ساخت 200عدد از یک صندلی باشد ،شرکت هایی که از سیستم هزینه یابی سفارش کار استفاده می کنند عبارتند از :
شرکت های پیمانکاری ،کشتی سازی ،هواپیما سازی ،تولید اثاثیه و چاپخانه ها.از شرکت هایی که دارای محصولات مختلف می باشند و تولید آنها به شکل چرخه محصول مشابه و متناوب صورت می گیرد می توان از سیستم هزینه یابی سفارش کار استفاده نمود.به طور کل در یک کارخانه تولید اثاثه ممکن است در مدت یک ماه در ده روز اول 500عدد صندلی در ده روز دوم ماه 300عدد میز و در ده روز سوم ماه 250دست مبل راحتی تولید نمود .در چنین شرایطی هر گروه محصول مشابه را می توان به عنوان یک سفارش تلقی نمود .در سیستم هزینه یابی سفارش کار هزینه های تولید(مواد مستقیم ،کار مستقیم و سربار کارخانه) هر سفارش تعیین گردد.
در شکل زیر سیستم هزینه یابی سفارش کار را نشان می دهد .میانگین قیمت تمام شده یک واحد هر سفارش به قرار زیر محاسبه گردیده:
قیمت تمام شده هر سفارش = میانگین قیمت تمام شده بایک واحد هرسفارش
تعداد سفارش
سیستم هزینه یابی مرحله ای:
هزینه یابی مرحله ای سیستمی است ،برای اندازه گیری و گزارش قیمت تمام شده محصولات مشابهی که تولید آنها یک سری عملیات تولیدی یکنواختی به صورت انبوه و پیوسته صورت می گیرد.،مانند دایره تراشکاری یا مونتاژ ،معمولاً یک واحد محصول از دو یا چند دایره یا مرکز هزینه عبور می کند تا به انبار کالای ساخته شده برسد .در هزینه یابی مرحله ای ،هزینه های تولید (مواد مستقیم ،کار مستقیم،سربار کارخانه) هر دایره به حساب موجودی کالای در جریان ساخت همان دایره منظور می شود . نمونه صنایعی که از سیستم هزینه یابی مرحله ای استفاده می نمایند عبارتند از:صنایع کاغذ ،فولاد و شیمیایی.
روشهای هزینه یابی محصول:
هر دو سیستم هزینه یابی سفارش کار و مرحله ای به سه روش واقعی،نرمال و استاندارد قابل اجرا می باشند.روشهای هزینه یابی واقعی ،نرمال و استاندارد را می توان به صورت هزینه یابی متغیر (مستقیم) و جذبی اعمال نمود که به صورت شکل زیر خلاصه گردیده است:
سیستم هزینه یابی سفارش کار(گردش حسابهای صنعتی _ هزینه یابی نرمال)
در سیستم هزینه یابی سفارش کار ، گردش حسابهای صنعتی برای تبدیل مواد مستقیم به محصول تکمیل شده یا استفاده از روش هزینه یابی نرمال هزینه های مواد مستقیم و کار مستقیم واقعی می باشند ولی سربار کارخانه بر اساس نرخی که در ابتدای دوره مالی تعیین شده به حساب موجودی کالای در جریان ساخت منظور می شود . علت استفاده از نرخ از پیش تعیین شده سربار کارخانه این است که اولاً امکان دارد که هزینه های واقعی سربار کارخانه تا پایان دوره حسابداری صنعتی مشخص نگردد.ثانیاً ممکن است بعضی از هزینه های سربار کارخانه ماه به ماه به طور قابل ملاحظه ای تغییر نماید .مانند تعمیر ماشین آلات که ممکن است هر دو ماه یک بار صورت گیرد.استفاده از سربار واقعی کارخانه در هر ماه باعث تغییر قیمت تمام شده یک واحد محصول می شود . بنابراین به منظور تعیین به مرجع اطلاعات مربوط به هزینه یابی محصول به حد اقل رسانیدن تغییرات هزینه های سربار کارخانه ،نرخ از پیش تعیین شده سربار کارخانه از ابتدای دوره مالی محاسبه می گردد. در سیستم هزینه یابی سفارش کار به علت اینکه قیمت تمام شده هر سفارش را باید پس از تکمیل آن محاسبه نموده استفاده از نرخ از پیش تعیین شده سربار کارخانه ضرورت بیشتری می یابد.
*در هزینه یابی نرمال ، هزینه های واقعی سربار کارخانه در حساب (کنترل سربار کارخانه) ثبت می گردد. و برای ثبت سربار جذب شده کارخانه از حساب سربار جذب شده کارخانه استفاده می شود . سربار جذب شده کارخانه هب بدهکار حساب موجودی کالای در جریان ساخت و بستانکار حساب سربار جذب شده کارخانه منظور می شود.
رابطه زیر محاسبه سربار جذب شده کارخانه را نشان می دهد:
نرخ از پیش تعیین شده سربار کارخانه*مبنای واقعی=سربار جذب شده کارخانه
هزینه یابی مرحله ای:
هزینه یابی مرحله ای سیستمی است ، برای اندازه گیری و گزارش قیمت تمام شده محصولات مشابهی که تولید آنها در یک سری عملیات تولیدی یکنواخت به صورت انبوه و پیوسته صورت می گیرد . در هزینه یابی مرحله ای تأکید اصلی بر روی دایره یا مرکز هزینه می باشد در هر دایره یا مرکز هزینه عملیات تولیدی مختلفی صورت می گیرد.مانند:دایره تراشکاری یا مونتاژ معمولاً یک واحد محصول از دو یا چند دایره یا مرکز هزینه عبور می کند تا به انبار کالای ساخته شده برسد . در هزینه یابی مرحله ای هزینه های تولید(مواد مستقیم ، کار مستقیم و سربار کارخانه ) هر دایره به حساب موجودی کالای در جریان ساخت همان دایره منظور می شود . و گزارش هزینه تولید برای هر دایره در پایان دوره مالی معین(هفتگی یا ماهانه) تهیه گردد.نمونه صنایعی که از سیستم هزینه یابی مرحله ای استفاده می کنند، عبارتند از :صنایع کاغذی ، فولادی و شیمیایی
(مراحل تهیه گزارش هزینه تولید)
*برای تهیه کردن گزارش هزینه تولید باید پنج مرحله به شرح زیر صورت گیرد:
1. تهیه جدول مقدار تولید
2. محاسبه مقدار تولیدی بر حسب معادل آحاد تکمیل شده
3. خلاصه کردن جمع هزینه های قابل تخصیص که شامل قیمت تمام شده موجودی کالای در جریان ساخت اول دوره و هزینه های انجام یافته طی دوره (مواد مستقیم، کار مستقیم، سربار کارخانه)می باشد.
4. محاسبه قیمت تمام شده یک واحد
5.محاسبه قیمت تمام شده واحدهای تکمیل شده و قیمت تمام شده موجودی کالای در جریان ساخت پایان دوره