نوشابه، نوعی نوشیدنی شیرین گازکربنیک دار است که به عنوان نوعی نوشیدنی خنک و معمولاً برای برطرف نمودن تشنگی و یا به همراه غذا، مورد استفاده قرار می گیرد. اغلب نوشابه ها حاوی کافئین هستند. در برخی مناطق به دلیل گاز موجود در نوشابه مثل کالیفرنیا و فلوریدا، به آن سودا (بی کربنات دو سود) می گویند. در اکثر مناطق کانادا، به نوشابه پاپ می گویند. معمولاً پاپ، نوشابه ایست که درون بطری قرار دارد؛ در حالی که سودا درون قوطی می باشد. البته در بیشتر نقاط دنیا به این نوع نوشیدنی، همان نوشابه می گویند.
برای طعم دادن به نوشابه از وانیل، دارچین، کارامل و همچنین اسانس انواع مرکبات، مخصوصاً پرتقال و لیمو ترش استفاده می کنند. از آنجا که بخش اعظم نوشابه آب بوده و سایر مواد افزودنی، بخش ناچیزی دارند، این نوشیدنی را نوشابه نام نهاده اند.
نوشابه ها اغلب کافئین دار هستند. البته انواعی از آن بدون کافئین هم تهیه می شوند. نوشابه ها را با شیره ی ذرت یا شکر شیرین می کنند. برای تهیه ی نوشابه های رژیمی، از مواد شیرین کننده مصنوعی همچون ساخارین استفاده می کنند که این مواد، اگرچه مزه شیرینی ایجاد می کنند، اما کالری یا مواد مغذی ندارند و سبب چاقی هم نمی شوند.
معروف ترین کارخانجات تولید نوشابه در جهان، پپسی و کوکا کولا هستند که محصول خود را به تمام نقاط دنیا صادر می کنند و همچنین در بسیاری از نقاط دنیا شعبه دارند.
در سال ۲۰۰۲م، نوشابه ای به نام نوشابه مکه (مکا کولا)، در فرانسه مخصوص مسلمانان تولید شد. گفته می شود که کارخانه تولید این نوشابه، ایده ی خود را از کارخانه ی نوشابه ایرانی زمزم، گرفته است. بخشی از سود حاصل از فروش این نوشابه به عنوان کمک های محلی، برای کمک به مردم فلسطین مورد استفاده قرار می گیرد.
● چند نمونه نوشیدنی که در ایران هم تهیه می شود
▪ سینالکو: آلمانی، نوعی لیمو ترشناد که در ایران، انواع طعم های آن یافت می شود.
▪ زمزم: کشور ایران، این نوشابه را در طعم های مختلف تهیه نموده است. کارخانه زم زم، یکی از بزرگ ترین کارخانجات تولید نوشابه در ایران می باشد.
▪ میریندا: اسپانیایی، که معمولاً طعم آن پرتقالی است.
▪ سون آپ: آمریکایی، معمولاً لیمویی است.
▪ کانادا درای: کانادایی
▪ کوکا کولا: آمریکایی
▪ فانتا: نوشابه ای که کارخانه کوکا کولا آن را تهیه می کند.
پپسی: آمریکایی
نوشابه عامل کوتاهی قد
مصرف بی رویه نوشابه در میان نوجوانان , شیوع پوکی استخوان را در این گروه سنی افزایش می دهد.
به دلیل ان که این نوشیدنی سرشار از فسفر, مواد افزودنی و گاز مونو کسید کربن است, ضمن آسیب رساندن به دستگاه گوارش, از جذب کلسیم که در رشد استخوان نقش دارد نیز جلوگیری می کند. به این ترتیب شیوع شکستگی دست و پا و کوتاه قدی در میان نوجوانان افزایش می یابد.
مضرات نوشابه های گازدار
امروزه مصرف نوشابه های گازدار بطور فزاینده میان مردم باب گردیده است. اما آیا مصرف کنندگان از مضرات این نوشابه های رنگارنگ با خبرند؟
امروزه مصرف نوشابه های گازدار بطور فزاینده میان مردم باب گردیده است. اما آیا مصرف کنندگان از مضرات این نوشابه های رنگارنگ با خبرند؟ پیش از آن که جرعه ای دیگر از نوشابه خود را بنوشید بهتر است این مقاله را مطالعه نمایید:
پژوهشگران مضرات مصرف نوشابه های گازدار را چنین برمیشمارند:
۱- پوسیدگی دندانها: تمام نوشابه های گازدار خاصیت اسیدی داشته و سبب فرسایش مینای دندانها میگردند. همچنین میزان قند بالای این گونه محصولات پوسیدگی دندانها را تسریع میکنند.
۲- چاقی: نوشابه های گازدار عمدتا از آب تصفیه شده، افزودنیهای مصنوعی و شکر تصفیه شده تهیه میگردند. بنابراین فاقد هرگونه ارزش تغذیه ای بوده و تنها به خاطر میزان قند بالایشان دارای کالری زیادی میباشند که سبب چاقی در فرد مصرف کننده میگردند. در نوشابه های رژیمی نیز جای شکر معمولی از آسپارتام استفاده میکنند که در ضمن آنکه یک ماده اشتها آور میباشد برای سلامتی نیز مضر بوده و مصرف آن میگرن، سرگیجه و کاهش توان حافظه را بدنبال دارد.
۳- سوء تغذیه: افرادی که به مصرف نوشابه های گازدار اعتیاد دارند و از طرفی که این محصولات موجب کاهش اشتها میگردند بنابراین فرد معتاد تنها به مصرف نوشابه های گازدار روی آورده و دچار سوء تغذیه میگردند.هنگامی که شما در بطری یک نوشابه گازدار را میگشایید بلافاصله حبابها و گازهای موجود در آن به بیرون جهیده وظاهر میگردند.گاز اینگونه محصولات بسبب وجود اسید فسفریک و دی اکسید کربن در ترکیباتشان میباشد که سبب اسیدی گشتن اینگونه محصولات نیز میگردند.PH نوشابه های گازدار بین ۲.۵ تا ۳.۵ میباشد که موجب پدید آمدن محیطی اسیدی در معده میگردند. در کل مسیر سیستم گوارش تنها معده قادر به مقاومت در برابر چنین محیط اسیدی میباشد. اما در دیگر اعضای سیستم گوارش بدن مانند دهان، گلو و مری در پی مصرف نوشابه های گازدار محیط اسیدی ناهنجاری ایجاد میگردد. چراکه مخاط دهان، گلو و مری بسیار در برابر اسید حساس و آسیب پذیر میباشند. اسید فسفریک موجود در این نوشابه ها نیز با رقابت با اسید هیدروکلریک معده عملکرد صحیح معده را تحت تاثیر قرار میدهد. هنگامی که معده ناکارآمد میگردد غذای مصرفی گوارش نیافته باقی مانده و سبب سوء هاضمه و نفخ میگردد. افرادی که از زخم معده و سوزش سر سینه رنج میبرند باید از مصرف نوشابه های گازدار جدا خودداری کنند.
۴- تاثیر بروی کلیه ها: هنگامی که میزان اسید فسفریک خون افزایش می یابد کلیه ها قادر بدفع سریع آن نمیباشند بنابراین فشار مضاعفی بروی کلیه ها تحمیل میگردد. مصرف نوشابه های گازدار سبب میگردد تا کلسیم از استخوانها برداشته شده و درون خون جریان یابد این امر موجب رسوب کلسیم اضافی در کلیه ها گردیده که در نهایت منجر به سنگ کلیه میگردد.
۵- تاثیر بروی پوست: خون اسیدی بروی عملکرد گلوتایتون تاثیر میگذراد. گلوتایتون یک آنزیم با خاصیت آنتی اکسیدانی میباشد. علاوه بر آن نوشابه های گازدار فاقد هرگونه مواد معدنی و ویتامین میباشند. افرادی که نوشابه مصرف میکنند معمولا مصرف آب میوه، شیر و حتی آب را کاهش میدهند و بدن خود را از ویتامینها و مواد معدنی که برای سلامتی پوست ضروری میباشند محروم میسازند. بنابراین پوستشان بیشتر دچار چین و چروک میگردد.
۶- تاثیر بروی استخوانها: اسید فسفریک موجود در نوشابه های گازدار ماده ای بسیار سمی میباشد. در صنعت از اسید فسفریک بعنوان سختی گیر آب استفاده میگردد. به این طریق که اسید فسفریک سبب زدودن کلسیم و منیزیوم از آب سخت میگردد. اسید فسفریک در بدن نیز دارای عملکرد مشابهی میباشد. یعنی یون کلسیم را از استخوانها بر داشته و پوکی استخوانها را سبب میگردد.
۷- تاثیر کافئین: به نوشابه های گازدار عمدا کافئین افزوده میگردد تا ایجاد اعتیاد و وابستگی در مصرف کنندگان خود کنند. کافئین موجود در نوشابه های گازدار با سرعت بیشتری نسبت به دیگر نوشیدنیهای حاوی کافئین مانند قهوه و چای جذب بدن میگردد. کافئین سبب برهم خوردن نظم خواب گردیده، علایم پیش از قاعدگی را تشدید کرده و سبب کم آبی در بدن میگردد. به خاطر داشته باشید که بیماریها یک شبه پدیدار نمیگردند بلکه در طی سالها بر اثر پیروی از رژیمهای غذایی نامناسب ایجاد میگردند.بنابراین مصرف نوشابه های گازدار را به حداقل ممکن رسانده و در عوض به نوشیدن آب وآب میوه های طبیعی روی آورید. هرگاه هم که هوس مصرف نوشابه های گازدار را کردید حتما از نی استفاده کنید تا از تماس مستقیم نوشابه با دندانها خودداری کرده باشید.
نوشابه، دوستی خطرناک
تمام نوشابه‌های گازدار خاصیت اسیدی داشته و سبب فرسایش مینای دندانها شده و همین‌طور میزان قند بالای این نوشابه‌ها باعث پوسیدگی دندانها میشود.
این روزها و در فصل گرمای تابستان مصرف نوشابه‌های گازدار به‌طور فزاینده‌ای در میان مردم باب شده است. ولی در این میان سوالی مطرح است، آیا کسانی که از این نوشابه‌های گازدار استفاده میکنند از مضرات آن اطلاعی دارند یا نه؟
در ذیل به اختصار مضرات مصرف نوشابه‌های گازدار را بیان می‌کنیم که خواندن آنها شاید زنگ خطری باشد برای کسانی که بیش از حد نوشابه‌های گازدار استفاده میکنند:
۱) چاقی:
نوشابه‌های گازدار به علت افزودنیهای مصنوعی و شکر تصفیه شده فاقد هرگونه ارزش غذایی بوده و تنها به خاطر میزان قند بالا، دارای کالری زیادی میباشند که سبب چاقی در فردی که از این نوشابه‌های استفاده میکند میگردد.
دکتر علی‌اکبر یزدانی رییس انجمن دندانپزشکی ایران در این زمینه میگوید: در یک شیشه نوشابه ۲۰۰ سی‌سی، ۱۲ قاشق شکر وجود دارد که این مسئله میتواند منجر به بروز بیماری دیابت شود.
۲) پوسیدگی دندانها:
تمام نوشابه‌های گازدار خاصیت اسیدی داشته و سبب فرسایش مینای دندانها شده و همین‌طور میزان قند بالای این نوشابه‌ها باعث پوسیدگی دندانها میشود.
۳) تاثیر بر روی استخوانها:
اسید فسفریک موجود در نوشابه‌های گازدار ماده‌ای بسیار سمی است و باعث زدودن کلسیم و منیزیم میشود در نتیجه یون کلسیم را از استخوانها برداشته و پوکی استخوانها را باعث میشود.
۴) تاثیر بر روی کلیه‌ها:
مصرف نوشابه‌های گازدار سبب میشود تا کلسیم از استخوانها گرفته شده و درون خون جریان یابد این امر موجب رسوب کلسیم اضافی در کلیه‌ها گردیده که در نهایت منجر به سنگ کلیه میشود.
۵) سوء تغذیه:
افرادی که به استفاده از نوشابه‌های گازدار به نوعی اعتیاد دارند و از آنجایی که این محصولات باعث کاهش اشتها میشوند بنابراین فرد معتاد تنها به مصرف نوشابه‌های گازدار روی آورده و به علت ایجاد سیری کاذب، فرد دچار سوءتغذیه میشود.
گاز موجود در اینگونه محصولات و به سبب وجود اسید فسفریک و دی‌اکسید کربن در این ترکیبات سبب اسیدی کردن اینگونه محصولات میگردند.
در دیگر اعضای سیستم گوارش بدن مانند دهان، گلو و مری در پی مصرف نوشابه‌های گازدار ناهنجاری ایجاد میشود چرا که مخاط دهان، گلو و مری بسیار در برابر اسید حساس و آسیب‌پذیر هستند.
گفتنی است رژیم غذایی ایرانیان از وضعیت مطلوب و مناسبی برخوردار نیست و همین امر سبب شده که این وضعیت علاوه بر تشدید انواع بیماریها، موجب خرابی دندانها نیز شود.
به‌خاطر داشته باشید که بیماریها یک شبه پدیدار نمی‌شوند. بلکه در طی سالها بر اثر پیروی از رژیم نامناسب ایجاد میگردند. بنابراین تا آنجا که می‌توانید مصرف نوشابه‌های گازدار را به حداقل ممکن رسانده و در عوض به نوشیدن آب و آب‌میوه‌های طبیعی روی آورید و هرگاه که تمایل داشتید که نوشابه‌های گازدار مصرف کنید حتما از نی استفاده کنید تا از تماس مستقیم نوشابه با دندان‌هایتان خودداری کرده باشید.
تقویت حافظه با نوشابه گازدار
بنا به نظر متخصصین، نوشیدنیهای گازدار، که همواره توسط مبلغین رژیمهای سالم نهی میشوند، میتوانند موجب تقویت حافظه شوند.
عصب شناسان دانشگاه کلدونیان گلاسگو (Glasgow Caledonian) مصرف مقدار نوشیدنی غیر الکلی معادل دو قوطی نوشیدنی گازدار را، روشی برای تقویت و نگهداری حافظه میدانند و میگویند که این نوشیدنیها میتوانند با زوال عقل یا dementia در افراد سالخورده مبارزه نمایند.
دکتر لی رایبی (Leigh Riby) مدرس روانشناسی که این تحقیقات را رهبری میکند، میگوید که افرادی که برای امتحانات خود درس میخوانند میتوانند با افزودن قند به رژیم روزانه خود، موفقتر باشند.
او تحقیقات خود بر روی بخشی از مغز متمرکز کرده که هیپوکمپوس (hippocampus) نام دارد و حافظه تازه در آن ساخته میشود و با بروز dementia، رو به ضعف میرود.
دکتر رایبی با استفاده از مجموعهای از آزمایشهای حافظه و روشهای تصویربرداری از مغز، عکسالعملهای داوطلبان را قبل و بعد از نوشیدن یک نوشیدنی شیرین ارزیابی میکند. نتیجه اینکه آنها موفق شده اند ۱۷% بیشتر از قبل چیزهایی را به خاطر آورده و از حافظه خود استفاده کنند.
او گفت : "اکثر ما میدانیم که مواجهه انسان با موقعیتهای پرتنش، به طور طبیعی موجب افزایش میزان گلوکز در بدن و به خصوص در هیپوکمپوس میشود."
"همچنین افراد بیشتر قادر به یادآوری واضح موقعیتهای ترسناک یا خطیر هستند تا وقایع عادی. این سیستم گلوکز-حافظه، برای کمک به بقای انسان به وجود آمده است و متاسفانه در سنین بالا به خطر میافتد."
از ۲۵ داوطلب شرکت کننده در این آزمون که در سنین ۱۸ تا ۵۲ سال بودند، خواسته شد که فهرستی از کلمات را به خاطر بسپارند.
آنهایی که آب مخلوط با اسانس پرتقال و ۲۵ گرم شکر (تقریبا معادل مقدار موجود در یک قوطی کوکا کولا) نوشیده بودند، ۱۱% بیشتر از دیگران موفق به حفظ لغات شدند.
اگر شرکت کنندگان دوبرار این مقدار شکر مصرف کرده بودند، قادر بودند تا ۱۷% پیشرفت داشته باشند. آنها همچنین توانستند یک هزارم ثانیه سریعتر از قبل، لغات را به یا بیاورند.
مصرف نوشابه‌هاى الکلى
تأثیر نمایش مشروبات الکلی
تأثیر آگهی‌های بازرگانی
مباحث یادگیرى اجتماعى درمورد نمایش خرید نوشابه‌هاى الکلى از تلویزیون به‌کار برده شده است. تصاویرى که خرید بسیار نوشابه‌هاى الکلى را نشان مى‌دهد، همراه با نتایج موفق شخصى یا حرفه‌اى شخصیت‌هاى تلویزیونی، ممکن است این برداشت را ایجاد کند که نوشیدن نوشابه‌هاى الکلى به میزان بسیار، رفتار اجتماعى مطلوبى است.
ویرانى‌هایى که به استفاده از نوشابه‌هاى الکلى مربوط است، یکى از مسائلى است که سلامت عمومى جامعه را به‌خطر مى‌اندازد. عواقب مصرف نوشابه‌هاى الکلى مى‌تواند پیامدها و ابعاد بسیار وسیع و خطرناکى داشته باشد. درخلال ده سال گذشته، نگرانى‌هاى فزاینده‌اى دربارهٔ نقشى که تلویزیون مى‌تواند در تربیت اجتماعى افراد در ارتباط با نوشیدن نوشابه‌هاى الکلی، به‌خصوص در میان جوانان داشته باشد، وجود داشته است. یک‌بار دیگر، نگرانى‌ها دربارهٔ نقش خاصى است که هم برنامه‌ها و هم آگهى‌ها مى‌توانند در این بستر ایفا کنند.
در این ارتباط، بر تأثیر بالقوهٔ آگهى‌ها تلویزیونى براى نوشابه‌هاى الکلى تأکید شده است. با وجود آنکه آگهى‌هاى تلویزیونى براى فروش این محصولات، بازار بزرگسالان را هدف قرار مى‌دهند، شمارى از مطالعات پیمایشی: فراگیر بودن آگهى‌هاى تجاری، به‌خصوص آگهى مربوط به برچسب‌هاى مختلف آبجو و لاگر (آبجو سبک) را در میان کودکان و نوجوانان آشکار ساخته‌اند.