نظام مشارکت در طول تاریخ و در مکاتب مختلف به عنوان یکی از موضوعهای مهم مورذد توجه قرار گرفته است و امروزه سازمانها به شدت از این نظام استقبال می کنند اگر با دید فلسفی به مفهوم مشارکت بنگریم اندیشه های بنیادی را می یابیم که بستری را تشکیل می دهند که پایه های مشارکت بر روی آن محکم می گردد. بنیادی ترین اندیشه زیرساز مشارکت پذیرش «اصل برابری مردمان» است. مردمان هرگاه در پیوند با یکدیگر از اهمیت و وزن برابر برخوردار باشند آنگاه مشارکت میان آنان می تواند به سودمندیهایی رهنمون شود. اندیشه دیگر آن است که مشارکت یک فراگرد است نه یک فرآورد، و پی آمد ساکن و ایستاده ، فراگردی که با پیوندهای چندسویه به پدید آمدن و آفرینش دانش و آگاهی و ندادن یا دریافت آن اشاره دارد.
در مفهوم دیگر انسانها خود فرمان هستند که بر این پایه هر انسان می تواند در همه ابعاد هستی خویش به صورت موجودی آزاد و خودفرمان درآید و راه زیستن خود را با آگاهی و بی نیازی خود ترسیم کند و هم درست بپیماید. فلسفه مشارکت با نظریه وابستگی در ستیز است، این نظریه بیان می دارد که برخی از مردمان برای زیستن خود نیاز به آن دارند که به دیگران وابسته باشند نظریه وابستگی بر بدبینی و بی اعتمادی به سرشت و ظرفیت انسان تکیه دارد و مردم را دو دسته جدا از هم می داند که همواره یک دسته نیازمند دسته دیگر است. نظریه وابستگی مغایر با مشارکت است و از مشارکت انسان جلوگیری می کند (طوسی، 1372، 8-5).
7-1-2 سلامت سازمان
سلامت سازمانی مدارس، چهارچوب دیگری برای مفهوم سازی جو عمومی مدرسه است. مفهوم سلامتی مثبت در یک سازمان به شرایطی که رشد و توسعه سازمان را تسهیل کرده توجه دارد. ماتیومایلز یک سازمان سالم را به عنوان سازمان تعریف می کند که نه تنها در محیط خود دوام می آورد بلکه در یک برهه زمان طولانی نیز بطور کافی سازش کرده و توانایی های بقاء و سازش خود را بطور مداوم توسعه داده و گسترش می دهد. همه سیستمهای اجتماعی اگر قرار باشد که رشد و توسعه یابند باید در حل چهار مشکل اساسی موفق باشند:
مشکل کسب منافع کافی و سازش با محیط خود
مشکل تعیین و اجرای هدف
مشکل نگهداری وحدت در داخل سازمان
مشکل ایجاد و حفظ ارزشهای منحصر به سیستم (هوی و میسکل، 1371، 35).
مدرسه سالم
مدرسه سالم از فشارهای نامعقول محیط و والدین محفوظ است. هیئت امنای این مدرسه در مقابل تلاشهای گروهی ذینفع برای تحت تاثیر قرار دادن سیاستهای مدرسه، بطور موفق مقاومت می کند. مدیر یک مدرسه سالم رهبری پویایی ایجاد می کند. رهبری که هم وظیفه مدار و هم رابطه مداراست.
چنین مدرسه حامی معلمان است. مع هذا آنان را هدایت کرده و استانداردهای عملکرد بالاتری را حفظ می کند به علاوه، مدیر در مافوقهای خود نفوذ داشته و در فکر و عمل خود استقلال دارد. معلمان در مدرسه سالم به آموزش و یادگیری متعهد هستند آنان اهداف بالاتر ولی قابل حصول برای دانش آموزان در نظر می گیرند، استانداردهای عملکرد سطح بالا را حفظ می کنند و محیط یادگیری منظم و جدی است. علاوه بر این دانش آموزان با انگیزه زیادی در امور علمی سخت کار می کنند و به آنهایی که در امور علمی موفقیت دارند احترام می گذارند وسایل کلاس و مواد آموزشی در دسترس همه است بالاخره در یک مدرسه سالم معلمان همدیگر را دوست دارند و به همدیگر اعتماد کرده و در کار خود دلسوز هستند و به مدرسه خود افتخار می کنند.