غده های درون ریز
غده های درون ریز، هورمون ها را تولید می کنند. هورمون ها موادی شیمیایی هستند که در جریان خون وجود دارند و فرآیندهای قسمت های دیگر بدن را کنترل می کنند. این فرآیندها عبارتند از متابولیسم (واکنش هایی شیمیایی که به طور مداوم در بدن رخ می دهند). پاسخ به استرس، رشد و تکامل جنسی. این مجموعه شامل غده ها و سایر سلول های تولید کننده هورمون هستند. غده هایی مثل هیپوفیز، فوق کلیه تیرویید اعضایی هستند که تنها کارکرد آنها تولید هورمون های اختصاصی است. سایر اعضا و بافت ها مثل تخمدان ها، بیضه ها، قلب و کلیه ها نیز حاوی سلول های تولید کننده هورمون هستند.
غده هیپوفیز و هیپوتالاموس
غده هیپوفیز، غده ای کوچک اما بسیار مهم است که در قاعده مغز و پشت پل بینی قرار گرفته است.
بیماری های غده هیپوفیز
نارسایی غده هیپوفیز
نارسایی غده هیپوفیز کم کاری غده هیپوفیز که منجر به ترشح ناکافی هورمون های مترشحه از هیپوفیز می گردد. قسمت قدامی هیپوفیز هورمونهای زیر را تولید می کند:
هورمون رشد
هورمون محرک تیرویید (TSH)
هورمون محرک غده فوق کلیه (ASH)
هورمون های محرک غدد جنسی قسمت خلفی هیپوفیز هورمونهای زیر را تولید می کند:
هورمون ضدادراری که با تأثیر بر کلیه ها غلظت و مقدار ادرار را تنظیم می کند.
اکسی توسین که محرک انقباضات رحمی در طی زایمان و ترشح شیر در طی شیردهی است .
علایم شایع
کاهش قند خون و ضعف ؛ کاهش فشار خون
عدم تحمل سرما و استرس
عقب افتادگی رشد در کودکان بروز پس از شش ماهگی
فقدان صفات ثانویه جنسی که در بلوغ ظاهر می گردند، نظیر تغییرات صدا و .. تغییرات روانی ، از قبیل سایکوز روان پریشی
بیحالی شدید
سردرد مداوم
افزایش مقدار و تکرر ادرار
علل
ناشناخته گاهی
آسیب شدید سر همراه فشار بر غده هیپوفیز (معمولاً ناشی از خونریزی داخل مغزی کاهش جریان خون غده هیپوفیز در مادر پس از خونریزی شدید و شوک حین زایمان
تومورهای غده هیپوفیز
عفونت مغزی
آنوریسم عروقی در قاعده مغز
عوامل افزایش دهنده خطر
سابقه خانوادگی اختلالات هیپوفیز
بارداری
پیشگیری
اقدام به درمان طبی آسیب ها، عفونت ها یا تومورهای زمینه ساز نارسایی غده هیپوفیز، در صورت شناسایی شدن .
عواقب موردانتظار
معمولاً با جراحی یا جایگزین نمودن هورمون های هیپوفیز، تیرویید، غده فوق کلیه و هورمون های جنسی قابل درمان است .
عوارض احتمالی
نارسایی هورمونی و مرگ ، در صورت عدم درمان .
درمان
بررسی های تشخیصی ممکن است شامل آزمایش های خون برای ارزیابی سطح هورمون ها و عملکرد آنها، سی تی اسکن سر و رادیوگرافی جمجمه باشد.
درمان با هدف برطرف کردن علت زمینه ای نارسایی هیپوفیز و تأمین جایگزین هورمونی کافی انجام می شود.
جراحی برای برداشتن تومورها یا لخته های خون ناحیه هیپوفیز، در صورت لزوم انجام می گیرد.
بیمار باید از یک دستبند یا گردنبند حاوی هشدارهای طبی که نشان دهنده کمبودهای هورمونی وی و راه درمان مناسب آنها باشد استفاده کند.
داروها
دارو های هورمونی برای جایگزین کردن هورمونهایی که هیپوفیز توانایی تولید آنها را ندارد.
مسکن ها پس از جراحی
آنتی بیوتیک ها یا داروهای ضدویروسی در مدتی که عامل این عارضه عفونت ها باشند.
فعالیت
در حد توان به فعالیت های خود ادامه دهید.
رژیم غذایی
رژیم خاص نیاز نیست .
در این شرایط به پزشک خود مراجعه نمایید
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان دارای علایم نارسایی غده هیپوفیز باشید.
بروز علایم عفونت پس از جراحی ، نظیر تب ، بیحالی و درد عضلانی
اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید . داروهای تجویزی ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند.
غده هیپوفیز در قاعده مغز قرار دارد. این غده به عنوان ‹‹ غده رئیس›› شناخته می شود، چون هورمون هایی را تولید می کند که بافت درون ریز واقع در سایر غده ها و اعضا را تحریک و کنترل می کند. همچنین هورمون هایی را ترشح می کند که رشد بدن، حجم ادرار و انقباض رحم را در طول زایمان کنترل می کنند.
آکرومگالی
علائم و نشانه های آکرومگالی
علائم و نشانه های بیماری آکرومگالی در افراد بسیار متفاوت و متنوع است. اما این اطمینان وجود دارد که با درمان بیشتر این علائم برطرف شوند.
برخی از نشانه های اولیه احساس خستگی و خواب آلودگی است. افزایش سطح هورمون رشد سبب بزرگی دستها و پاها می شود. علاوه بر آن این بیماری بر وضعیت چهره نیز تأثیر می گذارد و گاه باعث برجستگی غیرمعمول چانه و فک می شود، تعریق زیاد بخصوص در خانمها و یا پوست چرب از جمله مشکلات این افراد است. همچنین این بیماران از احساس فشار و درد در دستهایشان رنج می برند و در حدود 3/1 آنها مبتلا به دیابت هستند.
بزرگ شدن غده هیپوفیز ممکن است باعث سردرد شود. تحت فشار قرار گرفتن اعصابی که از بالای غده هیپوفیز عبور می کنند سبب ایجاد مشکلاتی در میدان بینایی می گردد.
وجود این تومور سبب کم کاری هیپوفیز می شود و از آنجائیکه این غده اعمال تخمدانها، بیضه، تیروئید و غده آدرنال را در کنترل دارد، کم کاری آن علائمی چون ناتوانی جنسی، ناباروری و دوره های قاعدگی نامنظم را ایجاد می کند. البته غده تیروئید و آدرنال کمتر تحت تأثیر کم کاری غده هیپوفیز قرار می گیرند.
با توجه به شناخت این علائم توسط بیمار و خانواده او می توان از پیشرفت و گسترش آنها جلوگیری نمود.
روش تشخیص آکرومگالی
پزشک انجام آزمایش قند خون را به شما توصیه می کند. میزان قند و هورمون رشد خون شما اندازه گیری می شود، در صورتی که مبتلا به آکرومگالی باشید میزان هورمون رشد بالاتر از مقدار طبیعی نشان داده می شود.
اگر چنین باشد سایر هورمونها مورد بررسی قرار می گیرند و در صورت کمبود، مقدار آنها، با دارو جایگزین می شود. علاوه بر آن با انجام یک اسکن (MRI یا CT اسکن) اندازه غده هیپوفیز معین می شود. ممکن است جهت واضح تر شدن تصاویر، از تزریق دارویی قبل از انجام اسکن استفاده شود.
آکرومگالی چگونه درمان می شود
آکرومگالی ممکن است با عمل جراحی بر روی هیپوفیز، درمان با اشعه X، دارودرمانی و یا ترکیبی از همه این موارد درمان شود. امروزه برای بیشتر بیماران (البته بسته به شرایط آنها) نخستین درمان، جراحی است.
هدف تمام روشهای درمانی کاهش تولید هورمون رشد و رساندن آن به حد طبیعی است که سبب از بین رفتن علائم بیماری و بهبود وضعیت عمومی بیمار می گردد.
غده هیپوتالاموس
هیپوتالاموس بخشی از مغز است که با غده هیپوفیز ارتباط دارد. هیپوتالاموس، هورمون هایی به نام عوامل آزاد کننده را ترشح می کند که کارکرد هیپوفیز را کنترل می کنند و به عنوان رابط بین دستگاه های عصبی و غدد درون ریز عمل می کنند.