تحقیق مقاله وضعیت موجود و مطلوب در مدارس کوچک

مقدمه :

امروزه ما در عصری قرار گرفته ایم که به نام عصر انفجار دانش و اطلاعات بشری نام گرفته و سرعت پیشرفت علوم به گونه ای است که بنابر پیش بینی دانشمندان در سال (2020) میلادی یا (1400) هجری شمسی از اول فروردین سال 1400 تا پانزدهم خرداد همان سال پیشرفت هایی که در زمینه های علمی، اختراعات و اکتشافات حاصل می شود با تمامی پیشرفت های قبل از آن برابری می نماید لذا می طلبد که نظامهای آموزشی همراه و همسو با این پیشرفتها ضمن بهره مندی از فن آوری های نوین آموزشی زمینه ارتقاء سطح توانمندیهای علمی/ آموزشی هم معلمین و هم فراگیران را فراهم نموده تا ان شاء الله بتوانیم به مرحله تولید علم و دانش برسیم و دانایی را با توانایی همراه سازیم تا بتوانیم هم آموزشی موفق را پی ریزی نموده و هم به اهداف مدرسه زندگی تحقق بخشیم چرا که امروزه کار مدارس دیگر صرفاً انتقال یکسری مفاهیم و اطلاعات علمی به ذهن فراگیران نمی باشد چرا اندوخته های علمی به خودی خود چیزی مرده است و ما با زندگان سروکار داریم و ما باید راه و رسم چگونه زیستن و چگونه زندگی کردن را به فراگیران بیاموزیم و لزوم تحقق چنین امری جز در سایه تلاش و مجاهدت معلمین محترم آن هم با آشنایی با تجارب ارزنده و تلفیق آن با یافته های علمی و بهره گیری از شیوه های کارآمد و موفق متناسب با حال و هوای مدارس کوچک نیست بنده هم به مدد تجارب کسب شده در طول 19 سال خدمتم که اکثر آن در مدارس چند پایه حاصل گردیده و تلاش و کوششی که در بالا بردن سطح اطلاعات و توانمندی های حرفه ای و شغلی ام داشته ام و توفیق خدمت در مراکز تربیت معلم به عنوان مدرس که تجارب گرانقدری را از معلمین عزیز آموخته ام توانسته ام شیوه هایی را که به نظر خودم شیوه های نو در امر تدریس در مدارس کوچک می باشد را به مرحله اجرا درآوردم چرا که بنده معتقدم که امروزه روند تدریس و یاد دادن به دیگران خود فراهم نمودن فرصت های مغتنمی است برای یاد گرفتن و من درس ها و تجارب زیادی را در فرآیند یاد دادن یاد گرفته ام.   

                                                                                                                                                                والسلام

ارائه ی تجارب و شیوه های نوین تدریس در کلاس های چند پایه

یکی از مهم ترین مشکلاتی که در امر تدریس و در کلاس های چند پایه و در مدارس کوچک وجود دارد و به نوعی فکر معلمین را به خود مشغول داشته و شاید به جرأت بتوان ادعا کرد که مهم ترین دغدغه ی فکری معلمین در مدارس کوچک محسوب می شود این است که آنان معتقدند که نمی توانند شیوه های تدریس فعال و نوین را در مدارس کوچک با توجه به وقت محدودی که در اختیارشان می باشد اجرایی و عمل نمایند.

اما بنده به نظر خودم تا حدودی توانسته ام این مشکل را حل نمایم که در ذیل به چگونگی حل این معضل و اجرای چند روش پیشنهادی می پردازم.

ابتدا بنده در ابتدای سال تحصیلی و بعد از اینکه حداقل شناخت نسبی را از منابع مختلف از درونداد سیستم کلاس  خودم حاصل می نمایم منجمله (مصاحبه با خانواده- برادر و خواهران بزرگتر از فراگیران- شناخت افراد تحصیل کرده خانواده- معلم سال قبل- مربی بهداشت- بررسی پرونده تحصیلی دانش آموز و...) با فراگیرانم میثاق نامه ای را تنظیم می نمایم که تمامی موارد این میثاق نام را با نظر مشورتی بچه ها و ذکر آن از طرف خودشان ابتدا روی تابلو نوشته و پس از توافق همگان روی مفاد آن- آنرا روی مقوایی نوشته و بچه ها آنرا امضاء و خود را ملزم به اجرای آن می نمایند این عهده نامه ها در سه محور تهیه می شود.

1- عهدنامه مقرراتی و انضباطی- شامل نحوه حضور در مدرسه و کلاس- رفتارها- برخورد با دیگران ........ و ......... که این عهدنامه را منطبق بر اعمال اداری خودم در فرآیند تدریس می نمایم و خود را نیز ملزم به اجرای اعمال اداری خودم می دانم.

2- عهده نامه اخلاقی، بهداشتی- که این میثاق نامه منطبق بر اهداف زیستی و اخلاقی اهداف دوره ابتدایی می باشد به طور مثال از بچه های خود هم که بچه ها شما دوست دارید در زمینه بهداشتی مدرسه و کلاس ما چگونه باشد و یا چه در مواردی را باید در رعایت بهداشت فردی مدنظرتر *** و بعد از بیان نقطه نظرات و یادداشت و توافق متن میثاق نامه تهیه و تنظیم می گردد.

3- عهدنامه علمی و آموزشی

مهمترین عهده نامه ای که بنده روی آن دقت نظر دارم عهده نامه آموزشی می باشد چرا که معتقدم اگر بچه ها انتظاراتی که ما از آن ها داریم را به صورت واضح و روشن و قابل فهم همراه با دخیل نمودن نقطه نظرات خود آنان تهیه نمائیم بچه ها قطعاً خود را ملزم به رعایت آن می دانند و این امر باعث می شود که معلم بهتر بتواند بر زمان مدیریت نموده و حداکثر بهره را از وقت و زمان ببرد و بچه ها نیز اهمیت زمان را در مدارس کوچک درک نموده و به وظایف خود عمل می نمایند.

برای روشن شدن موضوع به مثالی اشاره می نمایم که به وفور و به عنوان یک مشکل اساسی از سوی معلمین مطرح می گردد.

اکثر معلمین ما در کلاس ها از این موضوع می نالند که بچه ها به حرف ها و صحبت های آنان گوش نمی دهند و این امر باعث می گردد که معلمین هم وقت زیاد و هم انرژی زیادی را صرف این مهم نمایند که همیشه به دانش آموزان متذکر شوند که بچه ها حرف نزنید، بچه ها صحبت نکنید، بچه ها گوش کنید، و گاهی هم ممکن است حوصله معلم سر رود و صبر او تمام شده و از کوره در رفته و خدای ناکرده از الفاظ نامناسبی در امر وادار کردن بچه ها به سکوت و یا گوش دادن استفاده نماید و یا در بعضی از موارد منجر به تنبیه دانش آموز یا دانش آموزانی که حرف می زنند و یا گوش نمی دهند گردد که این مشکل را بنده بدینگونه حل نمودم.

- تهیه میثاق نامه یا انتظارات گوش دادن

- تهیه میثاق نامه خواندن

- تهیه میثاق نامه نوشتن

- تهیه میثاق نامه سخن گفتن

این عهده نامه ها همگی منطبق بر اهدافی خواهد بود که معلم در فرآیند آموزشی خود در تمامی پایه ها از اول گرفته تا پنجم آنرا دنبال می نماید وقتی که فراگیران ما خودشان انتظارات گوش دادن را تهیه نمایند و راه های خوب گوش دادن را بدانند قطعاً خود را ملزم به اجرای آن می دانند. وقتی بچه های ما معیار خواندن را بدانند به اهداف آن نیز نائل می شوند و خیلی از مشکلات ما نیز در زمینه آموزشی حل می گردد البته به دلیل حجم زیاد مطالب بنده از ارائه مفاد تمامی عهدنامه ها صرف نظر می نمایم ولی این مطلب را متذکر می گردم که عهده نامه های ما در زمینه ی علمی/ آموزشی (گوش دادن- سخن گفتن، خواندن و نوشتن) باید منطبق بر معیارها آموزشی باشد مثلاً برای خواندن- بچه ها به این مهم نائل می شوند که آنها باید با زبان فارسی معیار بخوانند- گروه خوانی نمایند، لکنت و به قولی دکه زدن در خواندن نداشته باشند، در هنگام خواندن دیگران صحبت نکنند- به هنگام نیاز بعد از اتمام خواندن سئوال نمایند و...

بعد از تهیه عهدنامه ها- در امر تدریس سعی بنده بر این است تا حد امکان حداکثر استفاده و بهره را از وسایل آموزشی ببرم بدین خاطر بنده در کلاسم تعداد سی و چند رسانه کاغذی برای تمامی دانش آموزانم تهیه نموده که آنها این وسایل را به طور اختصاصی در اختیار دارند که در مواقع لازم از آن در زمینه ی آموزشی استفاده می نمایند.

اما یکی از شیوه های نوین که در تدریسم از آن بهره می برم در پایه اول و دوم در امر آموزش فارسی- بخوانیم و بنویسیم می باشد که به ارائه آن اشاره می نمایم.

این روش منطبق بر روش چندحی فرنالد در آموزش نشانه ها در پایه اول می باشد که این روش را با جمله نویسی در پایه دوم تلفیق نموده ام.

«شرح اجراءِ شیوه چند حسی در آموزش نشانه های زبان فارسی ، پایه ی اول »

در آموزش نشانه ها- بنده وسیله ای الکتریکی ساخته ام با نام وسیله نشانگر الفبای فارسی بعد از اینکه فراگیران با ارائه تصاویر مرتبط با آموزش نشانه ای که بناست آن را تدریس نمایم به شیوه شفاهی شروع به بیان آنچه که می بینند کردند و در قالب صوت آموزی با نشانه ی جدید آشنا شدند و شعری نیز مرتبط با آموزش نشانه ها را به صورت جمعی خواندیم نشانه ی مورد تدریس را در قالب واژه هایی که تصویر‌آنرا به آنان نشان می دهم به صورت نشانه های هم آغاز و هم پایان بچه ها می شناسند و در زمانی که تصویر را در مقابل آنها به تابلو نصب می نمایم دستگاه نشان گر حروف الفبا را روشن نموده و نشانه ی جدید را که به صورت شابلون حروف درآورده و روی تلق رنگی چسبانده ام روی دستگاه قرار داده و منبع نوری دستگاه به صورت اتوماتیک به طور متناوب روشن و خاموش می شود و نشانه های جدید به رنگ قرمز به بچه ها چشمک می زند و همزمان با چشمک زدن نشانه های جدید به فراگیران همان نشانه ها را که چوبی و پلاستیکی تهیه کرده ام در اختیار بچه ها قرار می دهم که آ  را به خوبی لمس می نمایند و بعد از چند دقیقه که بچه ها حروف (نشانه ها) را خوب لمس کردند و در دستگاه نشانگر هم آنها را با نور رنگی قرمز و به حالت چشمک زن دیدند دستگاه را خاموش نموده نام آن نشانه ها را معرفی نموده و جایگاه آن ها را در جدول حروف الفبا که در کلاس نصب شده مشخص می نمایم.

- در مرحله بعد وارد مرحله تلفیقی پایه اول و دوم می شوم در این مرحله بچه ها با نشستن روی موکتی که در کف کلاس پهن نموده ام و با ریختن نشانه های پلاستیکی و چوبی حروف الفبا از آنها می خواهم نشانه ی جدید را از داخل حروف الفبا پیدا نموده و جدا نمایند.

بعد از اینکه این کار توسط آنها انجام شد وارد مرحله واژه سازی می شویم و از بچه ها می خواهم که با حروفی که تا حالا تدریس شده و در اختیارشان می باشد هر کدام از آنان یک کلمه بسازند که نشانه جدید در آن به کار رفته باشد  بعد از اینکه با کنار هم گذاشتن و ترکیب و اتصال صحیح حروف واژه ها را ساختند نوبت فراگیران پایه دوم می رسد از آنان می خواهم که واژه هایی که فراگیران پایه ی اول ساخته اند را در دفترشان زیر هم بنویسند و با آن ها جمله بسازند و بعد جمله هایشان را برای دوستان خود و فراگیران پایه اول بخوانند.

که بنده از ارائه ی چنین روش اهداف متفاوتی را دنبال می نمایم که عبارتند از:

1- گسترش واژه آموزی هم در فراگیران پایه اول و هم دوم

2- یادیگری عمیق و ماندگاری ذهنی طولانی مدت شناخت نشانه ها در ذهن فراگیران

3- استفاده از تمامی مهارت های زبان آموزی در امر آموزش (گوش دادن،‌ سخن گفتن، خواندن و نوشتن)

4- ایجاد حس تعاون و همکاری بین بچه ها در دو پایه متفاوت

5- بالا بردن حس اعتماد به نفس بچه ها

6- فراهم نمودن زمینه استفاده از شیوه های همیاری و مشارکتی در پایه های بالاتر

7- آشنا شدن بچه های پایه اول با چگونگی جمله سازی در پایه دوم

8- استفاده بهینه از زمان در کلاس چند پایه

9- ایجاد روحیه هم نوع دوستی و رفاقت بین بچه ها

10- تعامل چهره به چهره در فرآیند آموزشی و...

ارائه شیوه (چ 3) در تدریس

یکی دیگر از شیوه هایی که بنده در تدریسم از آن بهره می برم، بهره گیری از شیوه های مشارکتی در فرآیند تدریسم می باشد چرا که اعتقاد زیادی به استفاده از توان اطلاعاتی و تجارب بچه ها در امر آموزش دارم لذا در این شیوه سعی ام بر این است که حداکثر بهره را در استفاده از توانمندیهای بچه ها ببرم و خودم نقش راهنما و هدایت فرآیند آموزش را بر عهده بگیرم.

اما شیوه اجراء: این شیوه را در پایه پنجم و در بعضی از موارد که اهداف درسی به هم نزدیک باشد به صورت تلفیقی در پایه چهارم و پنجم می توان اجرا کرد این شیوه را در درس تاریخ اجرا نمودم.

عنوان درس: خلافت حضرت علی (ع)

قبل از شروع درس و اجرای این شیوه به فراگیران محورهایی را که آنان می توانند اطلاعات خود را درباره آن و مرتبط با موضوع درسی ارائه نمایند را بر آنان تبیین می نمایم و سپس بعد از انجام فعالیت های مقدماتی از جمله سلام و احوال پرسی و بررسی تکالیف جلسه قبل و ایجاد انگیزه و... در مرحله ی اجرای تدریس- این شیوه را اجرا می نمایم.

ابتدا برگه های A4 که از قبلاً به تعداد فراگیران تهیه نموده ام که این برگه ها دارای سه قسمت می باشد را در اختیار آنان قرار می دهم لازم به ذکر است که این شیوه را می توان هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی اجرا نمود.