همه ما در کتابهای دبستانی داستان روباه و کلاغ و حقه بازی و فریبکاری او را خوانده ایم اگر چه این ماجرا جنبه ی داستان دارد ولی در طبیعت نیز در بین تمام حیوانات روباه به تنهایی لقب زیرک ترین و حقه بازترین و سیاستمدارترین حیوانات را به خود اختصاص داده است.در ادامه کمی به زندگی و ترفندهایی که این حیوان زیرک و باهوش در زندگی بکار می برد اشاره می شود:
این قاعده طبیعت است که هر حیوانی مورد حمله شکارچی قرار می گیرد بگریزدو یا اینکه سعی در پنهان کردن خود نماید ولی روباه رویه ی مطمئن تری را در پیش می گیرد؛یعنی اینکه نه تنها فرار نمی کند بلکه در پنهان کردن خود عجله و شتابی بخرج نمیدهد چون سعی می کند بدون اینکه به فکر جان خویش باشد هرچه بیشتر وضع و حال شکارچی را در نظر می گیرد بدن صورت که با گریزهای نابهنگام دشمن ررا بدنبال خویش کشانده و آنقدر این وضع را ادامه می دهد تا عاقبت شکارچی از نفس بیفتد و خسته و درمانده بدنبال کار خویش برود.
روباه در هر زایمان بین 4تا7 توله بدنیا می آورد که برخی اوقات تعداد آنها به12 توله نیز می رسد ..یک روز قبل از تولد توله ها ماده روباه تمام پشم های شکم خود را با دندان می کند تا بچه ها بتوانند به آسانی از پستان مادر شیر بخورند. نوزادان تا15روز چشمهایشان بسته است پس از چشم باز کردن بچه ها دورهی تعلیماتی آنها در مدرسه مادر آغاز می گردد.
روباه مادر در تربیت و پرورش فرزندان روش مخصوصوی دارد .بدین صورت که او در گوشه ای منشیند و ضمن اینکه فرزندان را مراقبت می کند بطور ناگهانی به آنها حمله کرده و با چنگ و دندان گلوی آنها را فشرده و آنها را گاز می گیرد از دیدگاه یک ناظر بی خبر این جز سنگدلی و بی مهر یمادر چیزی نیست اما در حقیقت روباه مادر بدین وسیله فرزندان را نازک نارنج یو ترسو بار نیاورده و از همان کودکی آنها را برای مقابله با مشکلات و سختی ها درنده ومهاجم تربیت می کند.
عشقبازی روباه:
فصل عشقبازی و جفتگیری در روباه در ماههای دی و بهمن فرا می رسد .روباه های نرو ماده از فاصله چندین کیلومتری وجود یکدیگر رابوسیله بوی متصاعد شده از غده ای که زیر دم آنها وجود دارد احساس نموده و تکاپو برای یافتن و جفت آغاز می شود.
روباه ماده برای اینکه نسل آینده اش فرزندانی قوی بار بیایند بقصد انتخاب همسر مسافرت درازی را در اعماق جنگل آغاز می نماید از هر چند قدم یک روباه نر بدنبال او راه می افتد و بتدریج بر عده ی آنها افزوده می شود.ضمن راهپیمایی رقبا با یکدیگر به زورآزمایی پرداخته و در پایان این مسافرت روباه ماده با قویترین نر ازدواج و جفتگیری می نماید. دوران آبستنی روباه در حدود دو ماه می باشد.
لانه روباه دلیلی بر نبوغ و ذکاوت اوست،زمین را در حدود 2تا3متر می کند و سپس در این چاله تونلهایی ایجاد می کند .لانه روباه از یک سالن مرکزی ،یک مخفی گاه و یک انبار آذوقه تشکیل شده است .این خانه با چنان حیله گری ساخته شده است که هنوز هم در بزرگترین دانشکده های نظامی جهان بهترین سنگر را لانه روباهی می نامند.روباه اقتصاددان زبردستی نیز می باشد بطوریکه از هر شکار روزانه اش مقداری را برای روز مبادا در انبارش ذخیره می کند.
روباه حیله های شگفت آوری را بکار می بندد مثلا گاهی در عوض آنکه برای خود لانه ای حفر کند مستاجر می شود اما به زور زیرکی!
او خانه های حاضر و آماده خرگوش های بزرگ صحرایی را بوسیله شکارغصب و تصرف می کند.روباه لانه خرگوشی به نام فرجه را که دقیقا هم جثه ی روباه است دوست دارد اما چون زورش به او نمی رسد ناچار ترفند جالبی بکار می بندد .او هر روز سری به لانه خرگوش فرجه می زند و و آنجا کثافتکاری می کند فرچه که حیوانی بسیار تمیز و وسواسی می باشد هر چه می کند نمی تواند با بوی کثیف لانه اش مبارزه کند پس به ناچار آنجا را تر ک می کند و فردای آنروز جنابا روباه به لانه جدید اسباب کشی می کنند.
روباه را می توان یکی از دشمنان سرسخت جوجه تیغی بشمار آورد در حقیقت در جنگل هیچ حیوانی نمی تواند حریف جوجه تیغی شود بجز روباه که ترفند جالبی را بکار می بندد.وقتی که جوجه تیغی حالت دفاعی به خود می گیرد و به شکل یک گلوله تیغی در می آید روباه چون نمی تواند به این حیوان دست بیاید لذا برروی آن کمی آب می ریزد و یا گاهی از ادرار خود نیز استفاه می کند جوجه تیغی به گمان بارش باران از لاک دفاعی خود خارج شده و در نتیجه شکار روباه می گردد.
روباه علاقه مفرطی به شکار مرغابی وحشی دارد راه شکار آن نیز بسیار جالب است هنگامی که روباه قصد شکار مرغابی می کند ابتدا نزدیک برکه یا مرداب محل استراحت مرغابی های می شود و بوته ای را از زمین کنده و به کنار آب برده و داخل آب می اندازد مرغابی ها بر اثر صدا وحشت کرده و و به هوا پرواز می کنند ولی پس از اینکه متوجه می شوند که تنها یک بوته در آب افتاده است و در آب حرکت می کند دوباره فرود می آیند روباه دوباره همین کار را انجام می دهخد تا اینکه مرغابی های مطمئن شوند که جز بوته چیزی روی آب شناور نیست و لی در مرحله بعد بوته بزرگتری را به دندان گرفته و وارد آب می شود و خود را زی بوته استتار می نماید هنگامی که به نزدیکی مرغابی های می رسد ناگهان به آنها حمله کرده و یک را شکار می کند.
روباه در حسب فطرت خود در زندگی بیش از اندئازه محتاط است مثلا تا چندین بار دیواری را امتحان نکند از آن نمی پرد.روباه ذاتا ماجراجو نیست اما انتقامجوست.
روباه در حدود 15 سال عمر می کند و در هنگام مرگ نیز در تنهایی بدور از انظار با زندگی وداع می نماید.روباه هیچگاه اهلی نگشته و بنده و برده دیگران نمی گردد