مقدمه
پروتئین حیوانی نقش اساسی در تغذیه انسان و کمبود آن باعث اختلالات رشد و تولید مثل و عقب افتادگی فکری و غیره می گردد. پیشرفت یک مملکت را می توان از روی مصرف پروتئین سرانه حیوانی سنجیده و در واقع یکی از عوامل پیشرفت،تغذیه صحیح با پروتئین حیوانی کافی می باشد. حدود 50% پروتئین حیوانی مورد مصرف سرانه در کشور ما از طریق شیر تامین شده که قسمت اعظم شیر تولیدی توسط گاوهای شیری تولید میشود لذا با توجه به این امر پرورش و نگهداری گاوهای شیرش از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد.
راههای افزایش تولید شیر استفاده صحیح از اصول علمی دامپروری شامل تغذیه ، مدیریت، بهداشت و اصلاح نژاد می باشد. ناگفته نماند که اصلاح نزاد بدون بهبود وضع تغذیه ،مدیریت و بهداشت نتیجه مطلوب خود را نمی تواند بروز دهد ، بنا بر این افزایش میزان تولید شیر از طریق رکوردگیری و اصلاح نژاد و رساندن تولید به مرز خودکفائی یکی از ضروری ترین مسائل دامی کشور می باشد که مرکز اصلهح نژاد با استفلده از سیستمهای رکورد گیری در جهت رفع نیاز کشور به فرآورده های دامی و با استفاده از دستاوردهای جدید علمی و تکنیکهای پیشرفته و نیز با کمک گرفتن از صاحب نظران مربوطه و همکاری دامداران جهت خود کفائی محصولات دامی حرکت می نماید.
به منظور رسیدن به این امر مهم هر کدام از صفات اقتصادی مورد نظر باید دقیقا رکوردگیری شده در پرونده گاو ثبت گردد. با توجه به آمارو ارقام بدست آمده از رکوردگیری می توان گاو را حذف و یا انتخاب نمود یعنی از روی رکوردگیری انفرادی، گاوهای کم تولید شناسائی می شوند و آنهایی که اقتصادی نیستند حذف می گردند.
با توجه به رکورد حاصله گاوها بر حسب تولید تقسیم بندی شده و جیره هر گروه متناسب با تولید آنها تنظیم می گردد، گله های تحت پوشش هر ماه یکبار بطور مرتب رکوردگیری انفرادی شده و نمونه شیر هر گاو از نظر درصد چربی آزمایش می گرددو همچنین از روی رکورد های بدست آمده میتوان اسپرم یا گاو نر مناسب را انتخاب و به گاو ماده تلقیح نمود.
بنابر این آنچه در مورد صفات کمی مثل تولید شیر ،چربی پروتئین ، تولید مثل ، تیپ و ........ باید به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد. اندازه گیری دقیق و مرتب این صفات در زمان های تعیین شده و جمع آوری رطلاعات لازم و تجزیه و تحلیل این داده ها بر حسب نتایج آنها و اعمال روشهای اصلاح صفات مورد نظر و بهبود روشهای تغذیه ، مدیریت ، تولید مثل و...... می باشد .
تاریخچه رکوردگیری در ایران و جهان
الف: تاریخچه رکوردگیری شیر در دنیا
بتدریج از اواخر قرن 19 به بعد دامپروران ، مراکز علمی دامپروری و اتحادیه های گاوداران در اروپا و امریکا عمالیات رکوردگیری و تست شیر را به منظور انتخاب بهترین گاوها جهت اصلاح نژاد و نگهداری شروع نمودند.
در آن زمان برای اولین بار پروفسور A.M.Leory که از محققان علوم دامی فرانیه بود در یکی از جزوات خود احتمالل انجام رکوردگیری در فواصل معیین (پریودیک) را به جای رکوردگیری روزانه مطرح نمود،این نظریه توسط سایر کارشناسان بخصوص آقای و Flesch Mann و همکارانش در دانمارک پس ار 9 سال آزمایش و عملیات بر روی یک گلهء 60 راسی در اول ماه مه 1895 ثابت گردید و این شروع عنلیات رکوردگیری شیر برای اولین بار در دنیا بود . این تکنیک پس از یک سری تغییر و تحولات مورد قبول کشورهای دیگر مانند سوئد، آلمان، هلند و کشورهائی که صنعت گاو شیری آنها دارای اهمیت اقتصهدی است، واقع گردید ولی با وجود این روشهای حاصله دقیقا کامل نبوده و بحث های زیادی درباره احتمال اشتباه در روش روزانه با روش دوره ای وجود داشت اگر چه محاسبات اولیه معلوم نبود که در روش رکوردگیری روزانه با تستهای ماهیانه اختلاف زیادی وجود دارد .
در حقیقت کشورهایی که به مزایای رکوردگیری شیر پی برده اند روش رکوردگیری(پریودیک) را که بین 7 روز تا 2 ماه می باشد با تججه به شرایط خاص خود انتخاب می نمایند.
در سال 1923 کشورهایی که سیستم رکوردگیری شیر را اجراء نمودند در یک سمینار بین المللی دامپروری قانونی را تصویب کردند که یک روش استاندارد برای رکوردگیری لازم تشخیص داده شد ولی برخی دیگر از کشورها با توجه به شرایط محیطی و اهداف پیش بینی شده روشهای خاص خود را اعمال می نمودند.
در سال 1931 در کنگرهء بین المللی گاوهای شیری در کپنهاک دانمارک پیشنهاد تشکیل یک سیستم و سازمان بین المللی رکوردگیری ارائه گردید و در سال 1947 کمیسیونی مرکب از نمایندگان سویس،فرانسه و هلند در رم تشکیل و طرحهایی برای محاسبات ،فرمولاسیون و نتایج حاصل از رکوردگیری به منظور استاندارد نمودن عملیات رکورد را ارائه دادند این طرح ها جهت بررسی در کشورهای عضو ارسال و نتایج حاصل از بررسی ها در کنفرانسی که در سپتامبر 1949 در رم برگزار گردید مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نهایتا قرار بر این شد که گروهی از کارشناسان ، طرحها و قوانین جامع تصویب شده رکوردگیری را تهیه و به سازمان های رکوردگیری کشورهای عضو ارسال نمایند.
گروه مذکور طرحی را به صورت پیش نویس جهت تصویب به تمام کشورهای عضو ارسال نمود. همچنین این مجمع پیشنهاد تشکیل گروهی به نام کمیتهء رکوردگیری شیر اروپا را با عضویت نمایندگان ارائه نمود بدین ترتیب سرانجام پس از یک دوره 30 ساله سازمان بین المللی رکوردگیریinternational Milk Rrecording Organization به منظور یکنواخت نمودن برنامه های مختلف رکوردگیری اولین جلسه خود را در تاریخ های 5-9 مارس 1951 در رم تشکیل داد.
در سال1963 در سیزدهمین جلسه تصمیم گرفته شد که جلسات و سمینارهای رکوردگیری هر 2 سال یکبار برگزار گردد.
در سال1968 و در شانزدهمین نشست که در رم برگزار گردید استفاده از دستگاه جدیدی به نام میلکوتستر برای آزمایش شیر و تعیین درصد چربی در دستور کار کمیته قرار گرفت و در هفدهمین نشست از تاریخ 15-16 سپتامبر 1970 در اتریش آقای دکترHODGES پیشنهاد تغییر اسم کمیته رکوردگیری را مطرح نمود و نام کمیته به شرح زیر انتخاب شد.
INTERNATIONAL COMMITTEE FOR ANIMAL RECORDING (ICAR)
در این جلسه همچنین بحث و گفتگوهای بیشتر راجع به دستگاه های تجزیه کنندهء شیر مانند میلکوتستر ،پرومیلک و I.RMA انجام گرفت و در سال 1988 سازمان جدیدالتاسیس INTERBULLبصورت زیرمجموعه ای از کمیته بیت المللی رکوردگیری قرلر گرفت و در سال 1990 صدمین سال شروع رکوردگیری و چهلمین سال تاسیس کمیته رکوردگیری شیر جشن گرفته شد.
ب: تاریخچه رکوردگیری شیر در ایران
رکوردگیری از گاو های شیری قبل از انقلاب و از سال 1336 توسط مرکز اصلاح نژاد آغاز و تا سال 1340 مجموعا 600 راس گاو از نژاد براون سویس و توده کلوهای بومی تحت پوشش قرار داشتند در سال 1344 بر اساس برنامه های رکوردگیری تعداد 18 وهحد گهوداری با مجموع ظرفیت 1400 راس از گاوهای سرابی، آمیخته های بومی با نژادهای هلشتاین تارانتر و دانمارکی بطور متناوب تحت پوشش برنامه های رکوردگیری قرار داشتند.