تحقیق مقاله کود های مناسب برای شالیزار

کودهایی که در مزارع شالی‌ کاری بکار می‌رود عبارتند از:

کودهای سبز، کودهای دامی و کودهای شیمیایی.

این کودها را باید در موقع مناسب به خاک اضافه کرد. اصولاً خاکی که کمتر از 2 درصد مواد آلی داشته باشد از نظر حاصلخیزی ضعیف است، چنین خاکی از ثبات و استقامت خوبی برخوردار نیست. این نوع خاک، آب و عناصر معدنی مورد لزوم گیاهان را نمی‌تواند در خود نگهدارد.

کود سبز:

کود سبز باقیمانده گیاهان است که پس از برداشت محصول قسمتی از آن در خاک باقی می‌ماند و دارای اهمیت زیادی برای حاصلخیزی خاک است مثل کلش و سبوس، برگ، ساقه و باقیمانده ریشه‌ها.

اضافه شدن مواد آلی به خاک توسط گیاه بستگی به نوع کشت و آب و هوا دارد.

کلش به برگ و ساقه گیاهان تیره غلات گفته می‌شود که عمده‌ترین مواد اولیه تولید کننده و قسمت آلی و هوموس خاک را تشکیل می‌دهد و از نظر پتاس و کلسیم غنی است. افزودن این ماده در خزانه باعث افزایش مواد غذایی سطح خاک می‌گردد. اکثر وزن کلش از مواد آلی تشکیل شده است، مقدار ازت آن نسبتاً کم بوده (حدود 5/0 درصد و حتی کمتر) ولی در صورت تجزیه مقدار آن افزایش می‌یابد.

کلش دارای مواد شیمیایی زیادی است ولی عموماً فاقد اسید هومیک است کلش را می‌توان مستقیماً به خاک افزود و یا اینکه ابتدا آنرا در محل مخصوصی تبدیل به کود نمود و سپس به خاک اضافه کرد. هر تن کلش 250 کیلوگرم هوموس می‌تواند تولید نماید. بطور کلی هدف از استفاده از کود سبز بالا بردن حاصلخیزی خاک، افزایش هوموس و مقدار ازت خاک می‌باشد. شخم کود سبز باید سطحی باشد زیرا اگر شخم عمیق صورت گیرد کلش در زیر خاک بدون تخمیر و پوسیدگی مانده و موجب اختلالاتی در خاک می‌گردد.

کودهای سبزی که در شالیزار استفاده می‌گردد عموماً شبدر و یا یونجه است، همچنین گیاهان دیگری که سازگار با شرایط رشد و نمو برنج باشند. گاهی اوقات از جلبک‌های آبی نیز برای افزایش ازت خاک بهره‌گیری می شود.

اخیراً در یکی از کشورهای آفریقایی توسط کود سبز توانسته‌اند عملکرد برنج را از 2 تن به 6 تن در هکتار برسانند.

در این روش از گیاه Sesbania rostrata متعلق به تیره حبوبات (Leyuminosae) بعنوان کود سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد. غده‌های جذب کننده ازت هم در ریشه‌ها و هم در قسمتی از ساقه آن وجود دارد. این گیاه را 50 روز قبل از کاشت برنج در خاک می‌کارند سپس خاک را با ساقه و برگ و ریشه گیاه فوق مخلوط نموده و شخم می‌زنند و سپس نهال‌ها یا نشاء‌های برنج را روی آن می‌کارند. با استفاده از این روش 200 کیلوگرم ازت بخاک اضافه می‌گردد.

با توجه به اینکه هر هکتار زراعت برنج در طول هر دوره رشد به 80 تا 150 واحد ازت نیاز دارد و خاک برنجکاری باید همیشه از عناصر مصرفی غنی باشد مقدار ازت خاک نباید از 2/1 در هزار هکتار کمتر باشد.

استفاده از کودهای شیمیایی ازت‌دار برای تأمین این مقدار ازت به خاک برنجکاری هزینه‌های گزافی‌ را می‌طلبد. بر این اساس محققین و پژوهشگران در کشورهایی نظیر ژاپن، چین و ویتنام بعد از تحقیقات زیاد متوجه شدند که نوعی سرخس بنام آزولا (Azolla) که از تیره Salriniaceae می‌باشد، وجود دارد که بین این گیاه و نوعی جلبک همزیستی وجود داشته و جلبک بعلت جذب ازت موجود در جو یا ازتی که بصورت محلول در آب وجود دارد هر ساله مقدار زیادی ازت در حدود 200 کیلوگرم ازت به خاک می‌افزاید.

آزولا را چند ماه قبل از شروع کشت برنج در مزرعه یا شالیزار کشت می‌‌کنند و پس از حدود 3 تا 4 ماه آن را با خاک کاملاً شخم می زنند و سپس نشاءهای برنج را روی آن می‌کارند. گیاه آزولا علاوه بر اینکه باعث افزایش ازت خاک می‌گردد در کنترل علف‌های هرز نیز مؤثر و مفید است، چون مانند لایه‌‌ای سطح آب را می‌پوشاند.

همچنین آزولا باعث بهبود خصوصیات فیزیکی خاک نیز می‌گردد ولی باید توجه نمود که در تعارض با برنج قرار نگیرد.

دوره رشد آزولا در هر مرحله حدود یکماه است که در این مدت 10 تا 15 تن محصول تر تولید می‌نماید که در نتیجه 20 تا 40 گرم ازت حاصل می‌گردد.

کود دامی:

استفاده از کود دامی برای خاکهای شالیزار امری مهم و ضروری است کشاورزان باید هر ساله کود دامی بخاک اضافه نمایند، زیرا کود دامی مهمترین منبع تولید هوموس خاک است که در نتیجه موجب افزایش ازت خاک خواهد شد. هر تن کود می‌تواند در حدود 10 کیلوگرم ازت به خاک بیافزاید کودهای دامی از قبیل: کود اسب، کود گاو، کود گوسفند، کودهای مخلوط قدیمی و کود طیور می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.

در آب و هوای مرطوب مانند گیلان که رطوبت زیاد است نباید مقدار کود مورد استفاده از 10 تا 12 تن در هکتار تجاوز نماید. بهترین مقدار مصرف کود دامی در زمین‌های هوموس رسی و یا لیمونی 8 تا 10 تن در هکتار است در زمینهای شنی مانند شالیزارهای اطراف سواحل دریا این مقدار افزایش یافته و ممکن است بسته به درصد شن و فقیر بودن خاک تا 20 تن در هکتار نیز برسد. کودهای دامی دارای مواد آلی و معدنی، عناصر پرمصرف از قبیل ازت، فسفر، پتاس، کلسیم، منیزیم، گوگرد، منگنز، بور، مس، روی و کوبالت می‌باشد که در غنی سازی خاک شالیزار بسیار مهم بوده و در نتیجه باعث افزایش محصول برنج خواهد شد و هر ساله از پرداخت هزینه گزاف جهت تأمین کودهای شیمیایی پرهیز می شود.

کود دامی را باید در پاییز و قبل از رسیدن فصل سرما به خاک افزود. این نوع کودها باید کاملاً پوسیده باشند در غیر این صورت باعث رشد بی رویه علفهای هرز شالیزار شده و همچنین جذب آن نیز توسط گیاه مشکل خواهد شد و سبب عوارض و بیماری نیز روی برنج می گردد.

کودهای شیمیایی:

برنج در طول دوره رشد خود به سه نوع کود ازت، فسفر، پتاس نیاز بیشتری نسبت به سایر عناصر دارد که باید در این صورت بطریق صحیح و مناسبی در اختیار گیاه قرار داده شود. همانطوری که گفته شد افزودن هر کیلوگرم ازت، فسفر و پتاس به خاک می‌تواند تا 10 کیلوگرم محصول تولید نماید.

ازت:

ازت از جمله مهمترین کودهای شیمیایی در خاک است. این عنصر موجب سرعت رشد، سهولت تنفس، شادابی رنگ بوته‌ها، افزایش رشد ریشه‌ها، بالا رفتن مقدار پروتئین گردیده، و همچنین اضافه کردن ازت بخاک باعث افزایش سطح برگ می‌گردد و بیشترین تأثیر آن زمانی است که قبل از تشکیل خوشه به گیاه داده شود.

مقدار کود ازته برای برنجکاری 100 تا 150 کیلوگرم در هکتار است، ولی بر اساس مطالعات انجام گرفته در ژاپن، بهترین و مؤثرترین مقدار مصرف کود از ته (N) 120 تا 160 کیلوگرم در هکتار است.

در خاکهای رسی مقدار مصرف کمتر و در خاکهای شنی بیشتر است کود ازته را بیشتر بصورت آمونیاکی به خاک می‌افزایند ولی در آخرین مرحله می‌توان آنرا بصورت نیتراتی نیز بخاک افزود. استفاده از کود اوره (شکری) که دارای 46 درصد ماده ازته قابل جذب است. بیشتر از کودهای دیگر در برنجکاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. کود اوره بهترین و مناسبترین ماده ازته برای مزارع برنج محسوب می‌شود. مقدار مصرف کود ازته با توجه به نوع خاک، واریته یا رقم، شرایط اقلیمی و اکولوژیکی مطابق ارقام گفته شده متغیر است.