موازنه معادله های شیمیایی توسط وارسی اغلب به صورت ازمون و خطاست و فقط برای معادله های شیمیایی ساده کاربرد دارد . در سال 1986 ،harjadi روشی بسیار ساده برای موازنه معادله های شیمیایی پیچیده تر ارائه نمود که این روش موازنه تا به حال به طور وسیعی بکار برده شد است برخی کتاب های شیمی عمومی نیز روش های ساده ای به کار برده اند اما به صورت اشاره . این مقاله نشان می دهد که موازنه معادله های شیمیایی توسط وارسی ، فرایند ازمون و خطا نمی باشد و یک روش پیشنهادی سیستماتیک بر اساس harjadi است . این روش که chain method یاروش زنجیری نام دارد ( harjadi آن را روش پینگ پونگ نامید ) برای موازنه ی معادله های شیمیایی ساده مناسب است و همچنین برای بیش تر واکنش های پیچیده تر بدون بار ظاهری ( روش عدد اکسایش ) یا ( معادله های چند مجهولی ( روش جبری )
برای شروع موازنه با وارسی . اتم هایی انتخاب می شوند که در معادله ی شیمیایی در یکی از واکنش دهنده ها و در یکی از مواد حاصل ظاهر شده باشند . موازنه را با این اتم ها شروع می کنیم .
برای مثال در واکنش 1 ، تنها هیدروژن در یکی از محصولات ( H2O ) و در یکی از واکنش دهنده هاNaOH ) ) ظاهر شده است .
(1) S+NaOH → Na2S+Na2S2O3+H2O
ابتدا اتم H موازنه می شود :
S+2NaOH → Na2S+Na2SO3+1H2O (1a)
موازنه اتم های دیگر که فقط در موارد موازنه نشده می باشند ، ادامه می یابد . اتم مناسب دیگر برای موازنه اتم 0 می باشد چون اکسیژن جزئی از ترکیب موازنه نشده Na2SO3 می باشد :
S+ 2 NaOH→ Na2S+Na2SO3+1H2O (1b)
سپس اتم های Na با قرار دادن ضریب برای Na2S می باشد :
S+2NaOH → Na2S+Na2S2O3+1H2O (1c)
سرانجام اتم های S موازنه می شوند :
S+2NaOH→Na2S+Na2S2O3+1H2O (1d)
سپس معادله ی (1d) را در 3 ضرب می کنیم. بنابراین معادله موازنه شده به صورت زیر است :
4S+6NaOH → 2Na2S+1Na2S2O3+3H2O (1e)
در واکنش دو ، 3 نوع نوع اتم (C, N , O ) وجود دارد که تنها در یک ترکیب در هر طرف معادله ظاهر شده اند . اگر چه اکسیژن در سمت چپ به صورت عنصر است و پس از موازنه ی O2و H2O زنجیر می شکند .
اتم های مناسب برای شروع موازنه باید فقط به صورت ترکیب باشند . بر اساس این قاعده موازنه واکنش 2 با اتم های N یا C شروع می گردد :
(2) CH4+NH3+O2 → HCN+H2O
بعد از موازنه اتم های C معادله 2 به صورت زیر نوشته می شود :
((2a 1CH4+NH3+O2 →1HCN+H2O
موازنه ، اتم های N ادامه می یابد :
1CH4+1NH3+O2→1HCN+H2O (2b)
وسپس اتم های H موازنه می شوند .
1CH4+NH3+O2→ 1HCN+3H2O (2c)
وسرانجام اتم های O موازنه شده و معادله ی موازنه شده به دست می آید : O2→1HCN+3H2O1CH4+1NH3+
سپس معادله(2d) در2 ضرب می شود و به دست می آید :
(2e) 2CH4+2NH3+3O2→2HCN+6H2O
اگر بیشتر از یک نوع اتم ظاهر شده در یک ترکیب در هر طرف معادله وجود داشته باشد ، بهتر است اتمی انتخاب شود که در ترکیب با بیشترین تعداد اتم می باشد . برای مثال در معادله ی 3 :
(3) P2I4+P4+H2O →PH4I+H3PO4
دو نوع اتم (I,O ) در هر طرف معادله فقط در یک ماده ظاهر شده اند وهر دو به صورت ترکیب هستند اما اکسیژن در ترکیبی با بیشترین تعداد اتم است ( H3PO4 ) . بنابراین موازنه ، با اتم های Oآغاز می شود :
P2I4+P4+H2O →PH4I+1H3PO4 (3a)
با موازنه اتم های H می نویسیم :
P2I4+P4+H2O →PH4I+1H3PO4 (3b)
بعد از موازنه اتم های I داریم :
P2I4+P4+H2O →PH4I+1H3PO4