هنر غرب باستان
هنر اژه ای
منشأ و آغاز هنر یونان را معمولاً دو تمدن محصور در دریای اژه یعنی تمدن مینوسی در جزیره کرت (در جنوب یونان) و تمدن میسنی (در جنوب غربی خاک یونان) عنوان می‌کنند. هنر مینوسی به عصر مفرغ متأخر تعلق دارد و حدوداً به 2800 سال پیش از میلاد باز می گردد. و هنر میسنی نیز با قدمتی کمتر حدوداً به 2000 سال پیش از میلاد می رسد.
دوره تمدن مینوسی را معمولاً به سه دوره پیشین، میانه و پسین تقسیم می‌کنند.
مینوسی پیشین
که به دوره پیش از کاخها نیز معروف است، آثار به جای مانده عمدتاً برخی سفالینه ها و باقی مانده هایی از مجسمه های کوچک است. از آن جمله پیکره های کوچک اندام مرمری از جزایر سیکلاد (مابین خاک یونان و آسیای صغیر) است که مجسمه های کوچک و متفاوتی از پیکره های زناانه است که با تناسبات طبیعی و گاه هندسی شکل گرفته اند. همچنین برخی مجسمه های کوچک که با حجمهای ساده پیکره آدمها را در حالات مختلف نشان میدهد همچون مجسمه «چنگ نواز» که به حدود 2000 پیش از میلاد مربوط می‌شود.
مینوسی میانه
در دوره مینوسی میانه که مصادف با برپایی و ساخت کاخهای کهن است از حدود 2000 پیش از میلاد آغاز می‌شود. در این دوره معماری بناها عمدتاً در کاخهای پادشاهان مشهود است و نه مقابر و معابد (برخلاف تمدن مصر). حتی شهرها نیز حول کاخ پادشاه شکل می گیرند. علاوه بر کاخها، سفالینه های زیادی از این دوره به دست آمده که به دلیل ظرافت و دقتی که در ساخت آنها شده بسیار چشمگیر هستند. ابداع چرخ کوزه گری را نیز به همین دوره مربوط می دانند. سفالینه های این دوره دارای شکلها و تزئینات بسیار متنوع هستند و تبحر سفالگران مینوسی را در خلق آثار برجسته تزئینی و فرمهای چشمگیر و زیبا نشان میدهد. از آن جمله میتوان به سفالینه های مکشوف در غار کامارس اشاره کرد که علاوه بر نقوش تزئینی زیبای روی آن، حالت دسته و دهانه منقارگونه آن از زیبایی خاصی برخوردار است.
مینوسی پسین
در دوره مینوسی پسین که دوره کاخهای جدید هم نامیده می‌شود، اوج شکوفایی تمدن مینوسی محسوب می‌شود و کاخهای عظیم و باشکوهی در طی سالهای 1600 تا 1500 پیش از میلاد بنا شدند. این کاخها دارای دهلیزها، راهروها و پلکانهای متعددی هستند که جلوه پرشکوهی به کاخ میدهد. همچنین تمهیداتی نیز برای ساخت شبکه ای از لوله های سفالی برای آبروها و فاضلاب آن به کار رفته که نمونه برجسته آن را بیش از همه میتوان در کاخ عظیم کنوسوس یافت. این کاخ متشکل از سه طبقه است که پلکانهای داخلی آن حول یک حیاط مرکزی ساخته شده اند. تزئینات و نقاشیهای دیواری در تالارهای کاخ، نمایانگر نوع زندگی، مشغولیات، تفریحات مردم کرت و صحنه هایی از طبیعت است. از جمله آثار به یاد مانده کاخ کنوسوس، نقاشی دیواری موسوم به «ساقی» است که فقط بخش کوچکی از آن به جای مانده و جوانی را با موی مجعد و جامه ای حاشیه دوزی شده و با زیورآلات نشان میدهد. اما نقاشی دیواری دیگر این کاخ موسوم به «گاو بازی» از نظر نمایش سرزندگی، پویایی و تحرک بسیار خیره کننده است. این نقاشی گاوبازی را بر روی گاو پرجنب و جوشی نشان میدهد و دو دختر جوان نیز در دو سوی آن قرار گرفته اند. حالت حرکت گاو یادآور نقاشیهای غاری دوره دیرینه سنگی است. این نقاشی تسلط و تبحر نقاشان کرتی را در بیان حس و حالت حرکت به خوبی نمایش میدهد. این علاقه به تحرک و سرزندگی را میتوان در آثار سفالینه آنها نیز سراغ گرفت که از جمله ظریف ترین آثار سفالینه دنیا محسوب میشوند. نقوش و تصاویری روی سفالینه ها در آغاز بیشتر سبکی طبیعت گرایانه دارد و به تدریج از سالیان بعد شکلی انتزاعی به خود میگیرد و مملو از نقوش و نقشمایه های هندسی و ساده می‌شود. مجسمه سازی نیز در این دوره به پیکره های کوچک و ظریف خلاصه می‌شود و برخلاف هنر مصری در کرت خبری از مجسمه ها و تندیسهای عظیم و غول آسا نیست و در عوض مجسمه های ظریف و کوچکی چون «الهه ماری» به نظر می رسد به عنوان طلسم و بت به کار می رفت.
در مجموع تمدن مینوسی که تأثیری مهم در شکل گیری هنر یونانی داشت، پایان چندان آشکاری ندارد. حدس زده می‌شود که در اثر یک بلای طبیعی در حدود 1450 پیش از میلاد دچار خسران می‌شود و بعدها که میسنی ها وارد کرت شدند با مقاومت چندانی مواجه نشدند. اما در هر صورت تمدن اژه از 1400 پیش از میلاد به یونان انتقال یافت.
هنر میسنی
معمولاً آغاز هنر میسنی را مصادف با دوره کاخهای جدید میسنی می دانند. از این رو تأثیر زیادی از فرهنگ کرت گرفتند. اما شواهد گویای آن است که میسنی ها به دلیل مراودت با مصری ها نیز، تحت تأثیر هنر غنی مصر قرار داشته اند. با فروپاشی تمدن میسونی در کرت، تمدن میسنی در یونان برتری می یابد. وقوع جنگهای متعدد با ساکنان بومی یونان باعث می‌شود تا میسنی ها دژها و حصارهای متعددی حول سرزمین خود بنا کنند. این دژها تا 1200 پیش از میلاد آنها را در پناه خود قرار داد، اما با غلبه مهاجمان و از بین رفتن تمدن میسنی، ویران شد
در طی استقرار میسنی ها در یونان، کاخهای عظیمی در شهرهای مختلف سرزمین یونان ساخته شد. از بناهای عظیم به جای مانده از آن دوران یکی کاخ عظیم تیرونز است و دیگری کاخ میسن. کاخ مستحکم و پرحفاظ تیرونز در حصاری از دیوارهای با 6 متر ضخامت قرار دارد. دیوارها از سنگهای نتراشیده ساخته شده بودند و فاقد پیچیدگی و ظرایف معماری بودند. شاید دروازه شیران در کاخ میسن از جمله استثناها باشد. اما مقبره معروف به گنج خانه آترئوس به دلیل گنبد عظیم و خارق العاده آن که ارتفاعی حدوداً نزدیک به 5/13 متر دارد، بلندترین ساختمان طاق بندی شده بدون تیرهای داخلی بود که نمونه ای منحصر به فرد محسوب می‌شود و تا 1500 سال پیش از آن که معبد پانتئون ساخته شود، بزرگترین از نوع خود بود. ظاهراً در بسیاری از مقابر از این نوع، وسایل و ابزارهای مختلفی نهاده می شد که به غارت رفته اند. در یکی از این مقابر نقاب تدفینی یافت شده که چهره شخصی را با حالتی واقع گرایانه نمایش میدهد. وجود این نوع آثار گویای آن است که تمدن میسنی تا حدی تحت تأثیر تمدن مصر بوده است. از جمله آثار برجسته تمدن میسنی میتوان به جامهای معروف وافیو اشاره کرد. این دو جام از دو ورق طلا ساخته شده اند و بر روی آنها تصاویری از صحنه های گاوبازی چکش کاری شده است. اثر معروف دیگر جام جنگاوران است که صفی از سربازان میسنی بر روی آن نقاشی شده است. این تصاویر شکل ظاهری و نحوه لباس پوشیدن سربازان میسنی را به وضوح نمایان می سازد.
همان گونه که گفته شد به تدریج با اضمحلال تمدن میسنی ها در حدود 1200 پیش از میلاد شکل گیری تمدن یونان در سرزمین مرکزی یونان آغاز می‌شود. معمولاً هنر یونان باستان را به چهار دوره اصلی تقسیم می‌کنند: دوره هندسی، دوره کهن، دوره کلاسیک، دوره هلنی.
هنر مینوسی
تمدن مینوسی غنی ترین و شگفت انگیزترین تمدن دنیای اژه ای شناخته شده است. چیزی که این تمدن را نه تنها از مصر و خاورمیانه، بلکه همچنین از تمدن باستانی سرزمین یونان مجزا می دارد فقدان دوام و پیوستگی آن است، که به نظر می آید عللی اساسیتر از نقص یا خطای کاوشهای باستانشناسی داشته باشد. در بررسی آثار عمده‌ای که از هنر مینوسی به دست آمده است به هیچ وجه نمی توانیم سخن از رویش یا سیر تکاملی به میان آوریم، زیرا آن آثار چنان به طور ناگهانی ظاهر شده و از میان رفته اند که ناچار باید نتیجه بگیریم قوا و عواملی خارجی در تعیین سرنوشتشان دست به کار برده است- چون تغییراتی شدید و صاعقه آسا که سراسر جزیره کرت را دچار وضعی بحرانی ساخته باشد- و ما را از آن اطلاعی در دست نیست. اما در عین حال سجیه هنر مینوسی که اصولا آمیخته به شادی و حتی شوخ طبعی و آکنده از حرکات موزون است، هیچ اشارتی به وجود این گونه تهدیدها و بلایا نمی کند.