مقدمه
کاغذ و مقوا از جمله نیازهای جوامع بشری پیشرفته و صنعتی است. دوکارکرد اصلی کاغذ عبارتاند از انتقال اطلاعات و محافظت از کالا درجریان نقل وانتقال و توزیع فراردههای کاغذی انتقال اطلاعات عبارتاند از نوع کاغذ چاپ و تحریر، روزنامه، مجله، کتاب، برچسب، نامه و صورت حساب.
فرآوردههای بستهبندی عبراتنداز جعبههی مقوایی، قوطی، پاکت، کیسه، ساک و زنبیل غالباً کاربرد اطلاع رسانی و بستهبندی برهم منطبق میشوند.
اطلاعات روی پاکت به مصرف کننده میگوید که محصول چیست؟ چقدر وچه مبلغلی باید برای آن پرداخت شود. در مورد چگونگی مصرف کالا هم مطالب مهمی روی پاکت است که به مصرف کننده داده میوشد در مورد موادغذایی، نحوهی پخت، اجزای تشکیل دهندهی مادهی غذائی و تاریخ مصرف نیز نوشته میشود. در مورد فرآوردههای دارویی نکات ایمنی نیز اضافه میشود.
بنابراین گسترهی کاربرد فرآورده های کاغذی، بسیار وسیع است. شش دسته مقوا و کاغذ تولید میشود که عبارتاند از:
چاپ و تحریر
مقوای ساده و مقوای کنگرهای
روزنامه
مقوای کارتن
کاغذ و مقوای بستهبندی
انواع کاغذهای بهداشتی (مانند دستمال کاغذی)
همانگونه که درشکل زیر مشاهده میشود، مقدار تولید همدی انواع کاغذ ارقام بزرگی است.
(نمودار و تصاویر در فایل اصلی موجود است)
طبق آمار به دست آمده دسال 1989، بیش از 65 میلیون تن کاغذ چاپ و تحریر تولید و مصرف شده است. این دسته شامل کاغذهای چاپ کتاب، مجله، اوراق، انواع کاغذ رایانه و مکاتبات شخصی است.
مقوای ساده ومقوای کنگرهای اجزای همیشگی جعبههای مقوایی است که بستهبندی، نقل و انتقال و حمل کالای خریداری شده از مغازه به منزل به کار میروند. سالانه حدود60 میلیون از این کاغذ درجهان تولید میشود.
بیش از18 میلیون انواع مقوای کارتنی درجهان تولید میشود. مصرف عمدهی آنها بستهبندی است. بیشتر مواد غذایی خشک (مانند غلات برشته) و کالاهای خانگی درجعبهی مقوایی بستهبندی میشوند. نوعی مقوا با اندود مومی ویا پلاستیکی برای بستهبندی است.
کاغذ مقوای بستهبندی به صورت پاکت، کیسته، زنبیل، ساک مصرف روزانه دارد که سالانه بیش 20میلیون تن تولید و مصرف میشوند. استفاد از کاغذ به عنوان مادهی خام برای تولید این فرآوردهها، بامواد خاصی از قبیل انواع پلاستیک رقابت میکند.
کاغذ بهداشتی شامل دستمال کاغذی، دستمال توالت، دستمال حولهای، و فرآوردههای بهداشت صنعتی و خانگی است. کاغذهای بهداشتی یکی از معدود فرآوردههای کاغذی است که مصرف کنندهی نهایی آن ازانتخاب میکند و میخرد. تولید کاغذها بهداشتی به میزان 13 میلیون تن درسال حیرتانگیز است.
جالبترین و غالباً پرارزشترین فرآوردههای کاغذی دردستهی سایرمواد قرار دارد. مثالها در این دسته عبارتاند از کاغذ چاپی کیسه ای، صافیها، اوراقبهادار، کاغذ فشرده، کاغذ عایق، کاغذ سیگار
کاغذ باطله در تولید انواع کاغذها بهجز کاغذهای گرانبها به کار میرود. حتی در مورد کاغذهای گرانبها هم مواد بازیافتی از قبیل پنبهی ضایعاتی غالباً مصرف میشود.
کاغذ باطله عمدهترین ماده ی اولیه در کشورهای پیشرفتهای است که خود، تولید کننده ومصرف کنندهی انواع کاغذ هستند. درحال حاضر، درسطح جهان، تقریباً 85 میلیون تن کاغذ باطله جمعآوری و بازیافت میشود. برای مقایسهی بهتر و درک اهمیت موضوع، به شکل زیر مراجعه میکنیم
واضح است که صنعت کاغذ جهان عمدهترین بازیافت کننده است و 3/1 مواد اولیهاش را از کاغذ باطله تأمین میکند.
کاغذ باطله برچسب چیست و ازکجا میآید.هنگام سخن گفتن از کاغذ باطله ابتدا لازم است به منابع متفاوت آن اینکه آن و اینکه این موضوع چه تأثیری برروش فراورش و کاربرد بالقوهی آن درآینده خواهد داشت، توجه میشود.
استفاده از کاغذ باطله، به روش تولید خمیر دست اول مربوط بستگی دارد. بدون درنظر گرفتن ملاحضات کیفی، بازیافت کاغذ هرگز نمیتواند به 100% برسد کاغذ برای ذخیرهی اطلاعات دربایگانیها یا به صورت کتاب و مجلهی موجود در کتابخانه ها مصرف میشود.
بیشتر کاغذهای بهداشتی یکبار مصرفاند. بازیافت اینگونه کاغذها خطرهای بهداشتی به دنبال دارد وقابل قبول نیست. جمعآوری کاغذهای مختلف معدوم است. درچه مرحلهای الیاف دستاول باید وارد سیستم شود سئوال دیگری است که باید پاسخ آن داده شود بنابراین شکل زیر خودشاهدگواست براین امر.
کاغذ بازیافتنی
اگر بخواهیم تعریف واضح و شناخت کلی براین امر اشراف شود باید دانست که نمیتوان تعریف روشنی از کاغذ بازیافتی کرد. باتوجه به مشکلات بازیافت کاغذهای چاپشده و نوشته کاخانههای بازیافت به کاغذهای باطله نرسیده به دست مشتری با کیفیت خوب علاقهمندترند. باتوضیحاتی که جلوتر خواهم گفت این مشکل در مورد کاغذهای بستهبندی وجود ندارد. درسال 1987، ادارهی تجارت و صنعت انگلستان برای انجام این کار به گروهی مأموریت داد و این گروه کاغذهای بازیافتی را اینگونه تعریف کرد. کاغذ حاصل ازالیافی که از ماشین کاغذ یا مقوا حاصل شده است اما این تعریف برای بسیاری از متخصصان محیط زیست، کاغذ سازها مصرف کنندهها قانع کننده نبود. بهعنوان مثال شرکت برندزیر که یک شرکت عمدهی توزیع کاغذهای بازیافتی انگلستان است، تعریف دوبارهی کاغذ بازیافتی را خواستار شد.
بسیاری از کارخانهها مدعی هستند که کاغذ بازیافتی تولید میکنند درحالی که این ادعا درست نیست. احساس ما این است که با زیستمحیطی بازیافتی مثبت است و باید واقعا محتوی مقدار زیادی کاغذ باطله باشد.
کاغذ باطله ی بدون چوب از خمیر شیمیایی و کاغذ باطلهی مکانیکی از خمیر مکانیکی تولید میشود. شرح این دوفرآیند تولید خمیر در صحبتهای بعدی داده خواهد شد.
اصطاح «بدون چرب» سبب سردرگمی میشود. مادهی خام تولید خمیر کاغذچوب است و برای تشخیص مقدار چوب آزمونهای شیمیایی سریع و سادهای وجود دارد فرارسیدن صنعت کاغذ ومقوای انگلستان کاغذهای فرآیندی کارخانهای را نیز بهصورت زیر تعریف کرده است:
انواع کاغذهای زیر کاغذهای فرایندی کارخانهای را نیز به صورت زیر تعریف کرده است.
خرده کاغذهای پیش از تشکیل حلقه که برای استفادهی مجدد در همان خط تولید بازکردهاند و میشوند.
خرده کاغذهای حاصل از تبدیل که برای استفاده درهمان خط تولید درهمان عملیات تولید در عملیات دیگر بازگردانده میشوند.
خرده کاغذ و کاغذهای حاصل از ماشین کاغذ یا عملیات تبدیل درمکان دیگر در سیمان کارخانه با کارخانهی وابسته که به خط تولید اولیه برگردانده میشوند.
سایر کاغذهای ضایعاتی و باطله که اگر مصرف نشوند باید دور ریخته شوند و %50 دیگر کاغذ بازیافتی را تشکیل میدهند، به شرح زیرند:
1-کاغذهای فرآیندی حاصل از یک ماشین کاغذ یا عملیات تبدیل که در کارخانهای دیگر و برای تولید محصولی دیگر مصرف میشوند.
2-کاغذهای فرایندی حاصل از ماشین کاغذ دیگر یا عملیات تبدیل دیگر که درکارخانهای در مکان دیگر و برای تولید محصول دیگر مصرف میشوند.
3-همهی انواع کاغذهای باطلهی دیگر.
مصرف جهانی کاغذ باطله
درحال حاضر 85 میلیون تن کاغذ باطله در سطح جهان مصرف میشود.
بیشتر کاغذهای باطلهی جمعآوری شده به انواع کاغذهای بستهبندی تبدیل میشوند و برای تولید کاغذهای چاپ و نوشتار و روزنامه کمتر ازآنها استفاده میشود. درتولید انواع فرآورده با کمترین ارزش افزوده – یعنی مقوای کارتن و کاغذ بستهبندی – بیش از نیمی از کاغذهای باطله مصرف میشود. این کاغذها، از انواع باطلههای پیش از مصرف و پس از مصرف هستند.
استفاده از کاغذهای باطله در تولید مقوا و کاغذهای کم کیفیت بر دو دلیل است:
تناسب محصول با کاربرد آن
ارزانتر بودن تولید و فراورش
عمل اصلی این فرآوردهها محافظت کالا در ضمن نقل و انتقال و توزیع است به این منظور کاغذ باطله به خوبی پاسخگوست چون ظاهر کاغذ اهمیت چندانی ندارد. اگر در مواردی ظاهر دارای اهمیت باشد، کاغذ بازیافتی میتواند لایههای درونی را تشکیل دهد و کاغذ دستاول یا کاغذ بازیافتی مرغوب برای لایهی رویی به کار میرود. مصرف کاغذهای باطله برای تولید مقوا و کاغذهای بستهبندی دائما روبه افزایش است. ودر بعضی از کشورهای اروپا به حدود صد درصد رسیده است.
کاغذ چاپ و تحریر، باید عاری از هر نوع لکه و ناصافی باشد. در نتیجه، هزینهی تمام شدهی تولید زیاد و فرایند تولید پیچیده است. در این خصوص، بیشتراز نیمی از تولید جهانی انواع کاغذهای لطیف بهداشتی مبتنی برکاغذ بازیافتی است. به دلیل تقاضای روبه افزایش مصرف کنندگان، این نسبت سیرصعودی دارد. استفاده از کاغذ باطله برای تولید کاغذ روزنامه در آمریکای شمالی درحال افزایش است. در گذشته، برای این منظور فقط خمیر مکانیکی مصرف و کاغذهای روزنامهی باطله به جنوب شرقی آسیا صادر میشد. اما تقاضای مصرف کنندگان و تصویب قوانین جدید این وضع را عوض کرده و مصرف کاغذ روزنامهی باطله در آمریکای شمالی هم رو به افزایش است.